Skírnir - 01.01.1869, Blaðsíða 82

82
KRJETTIR.
Spániu
S p á n n.
Efniságrip. Inngangsor?) um ríkisár Isabellu drottningar. Af uppreist;
flótti drottningar. Hin nýja stjórn; stjórnarráístafanir og
stjórnarjirautir. Þeir er til ríkisvalda eru nefndir. Þingsaga.
Frá Vestureyjum.
þar sem þjóðunúm hefir tamizt a5 virSa ávallt meira lög
sín en ráÖ Jeirra og eggingar, er vilja brjótast til metorSa og
valda, er miSur undir jþví komið, hvort J>aS er karl eba kona, er
situr a8 völdunum — og svo eru líka sumar konurnar karls ígildi —,
en J>ar sem alþýSan er lítilsigld a8 uppfræSingu og öllum þegn-
skap, þar sem hún er vön a8 lúta einkanlega þeim einum lögum,
er klerkdómurinn eignar gu8i allsvaldandi, e3a jþeim ríkisskipunum,
er me8 vopnum má kalla skrá8ar — þar er hásætiB illa skipa8,
er í því situr önnur eins kona og ísahella Spánardrottning, er í
haust var rekin frá ríki. Hún var eigi meir en þrettán vetra a8
aldri, er hún var köllu8 fullve8ja til ríkisstjórnar (1843) — en
ríkiS haf8i hún, a8 kalia, hlotiS í vöggunni —, og má nærri fara
um rá8deild hennar þá til a8 rá8a lögum og lofum hjá þjó8, er
um langan tíma hafSi svarkaS í innlendum deilum og styrjöld
(Karlungastyrjöldinni). J>egar fór mikiS or8 af glaumi og gjálífi
vi8 hir8 hennar, og brátt voru ýmsir til nefndir ungra manna, er
meydrottningin gæddi þokka sínum og hylli. Einn hinn fyrsti í
þeirri tölu var Serrano, er þá var yfirli8i í hernum, ungur a8
aldri, manna frí8astur og augnablóm allra spænskra meyja. SíSar
felldi hún hug sinn til annars yfirliSa, er Gandara er nefndur.
þetta dró til, a8 allt rá8 hennar — og einkum hjúskapurinn —
var8 opt síBar fremur or8a8 vi8 lausung en lofsver8 dæmi. Espartero,
„sigurhertoginn", haf8i optar en einusinni haft ríki hennar úr
hættu, og stýrt landinu eptir þa8 rá8in voru tekin af Kristínu
mó8ur hennar, en honum var8 hrundiB frá völdum nokkru ábur
en þingi8 (Cortes) ger8i hana fullrá8a. Slíkra manna og hersins
var8 hún enn vi8 a8 njóta, og því var hjer gott í efni fyrir ýmsa
yfirforingja hersins (,,hertogana“), er til valdanna kepptust. Sjaldan
máttu þeir sitja lengi um sinn í öndveginu, því hver steypti
öSrum af stóli, er færi sást til. Narvaez hertogi, er dó í fyrra