Bókasafnið - 01.04.1994, Blaðsíða 17

rilir héf mcfl viAurkciiriiiijiu
rnjniwunð* íilcmku (nrAibrik
“•«n kcIíii var úi driA l*>*»2
vciiir hír mcft viftuiWcnningu
fyiir fmmumnl* ivlcn«k» fm-ftiMW fyrir bftrn
»cm gcfin var úf Sriftl992
:yrir valinu varft bftktn
hitmi'i Viýnvuvti.
rclng bókasat'nsfncÖingn
l'Clag bókasafosfræftinga
íslcnskir Iiskar
Hlómin okkar
cftir
blijim t\ \ilfJtvvMnn ,>< OijÁwi tvvJst/nuvm
Oijfcfatxfi cr
JjHhx'
Íbír*.*'' ■ .,..ó.7í
l.'tgcfaiuli cr
(OjaKbxn
talsins. Þá eru og almenningsbókasöfn í ýmsum stofnunum
s.s. sjúkrahúsum og eru þau nú 25. Einnig má hér nefna
sérfræðibókasöfnin til sögunnar, sem víða eru starfrækt í
stofnunum og mörg hver geta haft gagn af vönduðum
fræðibókum á íslensku, þó aðalbókakostur þeirra sé oftast á
erlendum málum.
Af framangreindri upptalningu má sjá að þar sem eru
bókasöfn landsins er um verulega stóran hóp bókakaup-
enda að ræða sem vert er fyrir rithöfunda og útgefendur að
gefa gaum að við samningu og frágang fræðirita.
Aður fyrr gætti nokkuð neikvæðs viðhorfs hjá rithöf-
undum og bókaútgefendum í garð bókasafna því þær radd-
ir heyrðust að bókasöfnin tæku viðskipti frá bókaútgáfunni
í landinu. En sem betur fer hefur þetta viðhorf breyst á síð-
ari árum og nú telja margir bókaútgefendur bókasöfnin
vera meðal sinna traustustu viðskiptavina og sækjast eftir
viðskiptum við þau.
Hvað varðar íslenskar fræði- og uppsláttarbækur hefur
hér á landi varla verið um raunverulegt bókaval að ræða hjá
stærri bókasöfnunum líkt því og tíðkast í löndum þar sem
gefnar eru út fjölmargar bækur á sama efnissviði. Heldur
kaupa almenn söfn, sem til þess hafa bolmagn, flestar
fræðibækur sem gefnar eru út á íslensku. Valið felst þá frek-
ar í því hve mörg eintök eru keypt af hverri bók og ræðst
eintakafjöldinn oft verulega af því hversu aðgengilegar
upplýsingarnar í ritunum eru og hve mikið handbókagildi
þau hafa.
Viðmiðanir við mat frœðibóka
Hér verður fjallað nánar um hvaða kröfur eru almennt
gerðar til fræðibóka þannig að þær teljist jafnframt hafa
gildi sem handbækur og uppsláttarrit.
Fyrst ber að nefna að mikilvægt er að bók hafi lýsandi
titil þannig að greinilega komi fram í titli eða undirtitli urn
hvað hún fjallar. Vissulega geta skáldlegir titlar hljómað
skemmtilega en þá er líka nauðsynlegt að hafa undirtitil að
auki sem Iýsir efnisinntaki bókar.
Æskilegt er að segja deili á höfundum fræðirita, s.s. að
tiltaka menntun þeirra og starfsreynslu á því efnissviði sem
verkið tekur til. Einnig að telja upp fyrri ritverk og rann-
sóknir höfunda eftir því sem við á. Reyndar er einnig mik-
ilvægt að sögð séu deili á höfundum skáldverka, sérstaklega
íslenskra höfunda, þar sem um 20 ár eru nú síðan almennt
skáldatal hefur komið út hér á landi (Skáldatal: íslenskir
höfundar bama- og unglingabóka, kom út 1992) og oft
erfitt að afla traustra heimilda um núlifandi rithöfunda,
einkum yngri kynslóðina.
Aftan á titilsíðu t.d. er æskilegt að útgáfusaga bókar
komi fram ef ekki er um frumútgáfu að ræða, þ.e. hvenær
bókin var fyrst gefin út, hvaða útgáfu er um að ræða hverju
sinni svo og ársetning höfundarréttar texta, en mikilvægt er
að lesendur geti áttað sig á hvenær textinn var saminn og
viti þannig hvort um nýjustu upplýsingar er að ræða.
Einnig skal geta um ef titli bókar hefur verið breytt og þá
hver hann var á fyrri útgáfum. Ef um þýddar bækur er að
ræða ætti einnig að vera sjálfsögð regla að geta upphaflegs
titils og úr hvaða máli ritið er þýtt ef það er annað en frum-
mál. Því miður vill stundum vera misbrestur á því á að
þessar upplýsingar komi fram á íslenskum bókum.
Þá þarf bókin að hafa skýrt og sundurliðað efnisyfirlit
sem gefur gott yfirlit yfir innihald og efnistök. Hentugast
er að efninu sé skipt upp í aðalkafla sem skiptast svo aftur
niður í undirkafla.
I formála þarf að koma fram hvert markmiðið með út-
gáfu bókar er, umfang hennar, afmörkun efnis t.d.
hvaða tímabil hún spannar og ennfremur hvaða notenda-
hópi bókin er einkum ætluð. Einnig er æskilegt að fram
komi hvaða aðferðum var beitt við heimildaöflun og við
samningu ritsins.
Framsetning efnis í meginmáli þarf að vera nákvæm
og markviss og upplýsingarnar nýjar og áreiðanlegar. Um-
fjöllunin verður að vera hlutlaus. Efnisþáttum skal gert
jafnt undir höfði, eftir því sem við á, bæði hvað varðar
lengd og ítarleika umfjöllunar. Niðurröðun efnis þarf að
Bókasafiiið 18. árg. 1994 17