Bókasafnið - 01.04.1994, Blaðsíða 40

2. Tafla: Rannsóknaraðferðir; samanburður á Islandi og öðrum Iöndum
Rannsóknaraðferðir; flokkun byggð á Járvelin og Vakkari ísland 1976-1993 Alls Önnur lönd 1985 Alls
REYNSLUVÍSINDALEGAR
RANNSÓKNARAÐFERÐIR (74,1%) 55,9%
Sagnfræðilegar aðferðir 1 (3,7%) 10,7%
Kannanir 14 (51,9%) 22,9%
Eigindlegar aðferðir 3 (11,1%) 1,6%
Mat 0 5,6%
Ferilsrannsóknir 0 3,8%
Efnisgreining 0 1,1%
Tilvitnanagreining 0 3,3%
Aðrar bókfræðimælingar 0 0,9%
Annars stigs greining* 2 (7,4%) *
Tilraunir 0 1,6%
Aðrar reynsluvísindal. aðferðir 0 4,5%
HUGTAKARANNSÓKNIR (3,7%) 23,4%
Rökfræði og gagnrýni 0 22,5%
Hugtakagreining 1 (3,7%) 0,9%
STÆRÐFRÆÐILEGAR AÐFERÐIR 0 2,7%
KERFIS- OG HUGBÚNAÐARGREININGAR 0 14,5%
KÖNNUN Á RITUÐUM HEIMILDUM 2 (7,4%) 2,7%
RÖKRÆÐUR* 1 (3,7%) *
BÓKFRÆÐILEGAR AÐFERÐIR* 1 (3,7%) *
AÐRAR AÐFERÐIR* (7,4%) *
Samanburðarrannsóknir 2 (7,4%) *
Greinar alls: 27 449
Athugasemdir : Þar sem Jarveiin og Vakkari (1990, s. 408) gáfu aðeins upp hlutfallstölur en ekki fjölda greina varð einnig að gefa upp hlutfallstölur í íslensku
rannsókninni. Stjarna (*) merkir að Jarvelin og Vakkari notuðu ekki viðkomandi flokka, en þeim var bætt við í íslensku rannsókninni. Viðbótarflokkarnir
eru teknir úr flokkun Cano og Rey (1993) sem einnig byggðu á flokkun Jarvelin og Vakkari.
þjónustustofnun og þannig hefur það verið rekið. í drög-
um að lögum og reglugerð um Þjóðarbókhlöðu, sem birt-
ust sem fylgirit með Fréttabréfi Háskóla Islands okt.-nóv.
1993 er talið að eitt af hlutverkum hennar sé að halda uppi
rannsóknum á sviði íslenskrar bókfræði og bóksögu, svo og
rannsóknum á íslenskum handritum. Enda þótt veita eigi
upplýsingar og ráðgjöf í safntæknilegum efnum í hinu nýja
safni er ekki gert ráð fyrir annarri rannsóknarstarfsemi í
þessum drögum. (b) Miklum tíma hefur verið varið til
tölvuvæðingar stóru safnanna undanfarin ár. (c) Aðalorsök-
in er þó e.t.v. sú að bókavörðum á þessum söfnum er ekki
ætlað að stunda rannsóknir eins og er.
Sama er að segja um almenningsbókasöfnin, þaðan var
enginn höfundur og orsakir þess líklega af sama toga og á
rannsóknarbókasöfnunum.
Af átta erlendum höfundum hafa tveir kennt bókasafns-
og upplýsingafræði á íslandi, en sex norrænir höfundar
hafa ísland með í samnorrænum könnunum.
sem notaðar voru í íslensku rannsóknunum og þeim að-
ferðum sem notaðar voru í rannsóknargreinum í bóka-
safns- og upplýsingafræði í alþjóðlegum tímaritum árið
1985 (jar-.elin og Vakkari 1990). Þar kemur fram að kann-
anir eru algengasta rannsóknaraðferðin í íslenska úrtakinu.
Hins vegar er hlutfall kannana í íslenska úrtakinu borið
saman við hlutfall þeirra í nokkrum erlendum rannsóknar-
greinum í 3. töflu.
3. tafla: Notkun kannana
Rannsóknir Rit alls Kannanir (%)
ísland 1976-1993 27 51,9%
Peritz 1950-1975' 900 38,0%
Nour 19802 343 41,5%
Feehan og fl. 19843 123 20,3%
Járvelin og Vakkari 19854 449 22,9%
1 S. 256. 2 S. 262-263, 268. 3 S. 180. 4 S. 402, 408.
5.4 Rannsóknaraðferðir
Fræðimenn, sem hafa kannað rannsóknir í bókasafns-
og upplýsingafræði, nota mismunandi aðferðir við að
flokka ritin. A það bæði við um flokkun eftir rannsóknar-
efni og aðferðum sem notaðar eru við söfnun og úrvinnslu
gagna. Samanburður getur því verið erfiður en gefur þó vís-
bendingu um hvers eðlis rannsóknirnar eru og hvort ein-
staka rannsóknaraðferðir eru notaðar meir en aðrar. Niður-
stöður sýna að kannanir, þar sem notaðir eru spurningalist-
ar eða viðtöl við gagnaöflun, hafa verið ríkjandi rannsókn-
araðferð í bókasafns- og upplýsingafræði.
I 2. töflu er sýndur samanburður á rannsóknaraðferðum
Rannsóknargreinarnar sjö, sem birtar voru í Bókasafh-
inu, eru allar að einhverju leyti byggðar á könnunum.
Ástæður þess að kannanir eru svo mikið notaðar eru senni-
lega fleiri en ein. Rannsóknir í bókasafns- og upplýsinga-
fræði eru rétt hafnar og því er eðlilegt að byrjað sé á að
kanna núverandi ástand til að byggja frekari rannsóknir á.
Kannanir hafa um hríð verið notaðar í rannsóknum í fé-
lagsvísindum á íslandi og því eru margir kunnugir þeim.
Aðferðin virðist einföld og aðgengilegri en margar aðrar,
sérstaklega fyrir þá sem ekki hafa mikla reynslu af rann-
sóknum og auk þess þarf hún ekki að vera kostnaðarsöm. I
flestum þessara kannana var aðallega safnað tölfræðilegum
40 Bókasafnið 18. árg. 1994