Bókasafnið


Bókasafnið - 01.04.1994, Blaðsíða 39

Bókasafnið - 01.04.1994, Blaðsíða 39
4.0 Rannsóknaraðferðir Fjöldi greina um svipaðar rannsóknir hefur birst í er- lendum fagritum. Aðferðir, sem notaðar hafa verið við að greina og flokka rannsóknir, hafa verið nokkuð mismun- andi en ekki reyndist unnt að nota erlend rannsóknarlíkön nema með því að breyta þeim og laga að íslenskum aðstæð- um. Þessi rannsókn er mun smærri í sniðum en sambærileg- ar rannsóknir erlendis vegna minni útgáfu rannsókna hér á landi. Þetta reyndist bæði veikleiki og styrkur. Veikleiki vegna þess að hver grein hefur mun meira vægi og því meiri áhrif á niðurstöður og ber að skoða allar hlutfallstölur með tilliti til þess; styrkur vegna þess að þá var hægt að skoða hverja grein niður í kjölinn sem er ógerningur í umfangs- meiri rannsóknum. Aðferðirnar, sem beitt var í rannsókn- inni, voru bókfræðimælingar og efnisgreining. Fyrst var leitað í Bókasafninu, hvert hefti skoðað og greinar, sem þóttu koma til álita, skilgreindar samkvæmt fyrrgreindum skilyrðum. Scandinavian Public Library Qu- arterly er það erlenda tímarit sem líklegast þótti til að birta greinar um íslenskt efni og því var næst leitað fanga þar. Einnig var leitað í LISA, bæði á geisladiski og með bein- línuleit í DIALOG. Leitarorðið var Iceland* sem skilaði 178 færslum með bókfræðilegum upplýsingum, útdrætti og atriðisorðum. Auk þess var leitað eftir efni í fórum einkaaðila. Leitin beindist að þeim heimildum sem líklegastar þóttu en þó voru allar bókfræðilegar skrár undanskildar. Ekki var farið út í að leita í fagritum annarra fræðigreina en vitað er að bókasafnsfræðingar skrifa þó nokkuð í fagrit, sem tengj- ast þeirri stofnun sem þeir vinna hjá, s.s. Ný menntamál, Skíma, Saga og fleiri. 5.0 Niðurstöður í Ijós kom að mjög fáar rannsóknir uppfylltu öll skilyrð- in sem sett voru fram (sjá 3.0). Þau voru þó notuð áfram sem viðmiðun. Margar greinar lentu á „gráu svæði“ milli rannsóknar- og faggreina sem oft var mjög erfitt að úr- skurða, einkum ef viðkomandi grein var áhugaverð og vel skrifuð. Tekið skal fram að þó að grein sé skilgreind sem rannsóknargrein er það enginn mælikvarði á gæði hennar. Aðeins 27 ritverk voru skilgreind sem rannsóknir (sjá viðauka). 5.1 Útgáfa og umfang rannsókna Af rannsóknunum 27 eru 19 í fagtímaritum, þar af sjö í Bókasafninu og fimm í Scandinavian Public Library Qu- arterly. Sjö greinar komu úr jafnmörgum öðrum tímarit- um, þar af sex á ensku og ein á dönsku. Af þeim átta, sem eftir standa, eru fjórar bækur, þrjár kaflar í bókum og ein er erindi sem flutt var á ráðstefnu. Islendingar skrifuðu tvær bókanna á íslensku og eina á ensku, og bandarískur háskólakennari, sem vann hér um tíma, skrifaði eina á ensku. Ráðstefnuerindið er á ensku en eftir íslending. Rannsóknir varðandi Island birtast á íslensku en eru samt sem áður mun oftar gefnar út á erlendum tungumái- um, einkum ensku. Það er eðlilegt að þær níu greinar, sem voru skrifaðar af útlendingum, kæmu út á erlendúm tungumálum (aðeins ein var þýdd). fslendingar skrifuðu hins vegar 18 greinar og aðeins níu birtust á íslensku en sjö á ensku, ein á sænsku og ein á dönsku. Astæðurnar fyrir þessu eru augljósar. Sárafáir lesa ís- lensku fyrir utan íslendinga sjálfa og því er nauðsynlegt fyr- ir íslenska fræðimenn að birta verk sín á öðrum tungumál- um til að hljóta alþjóðlega viðurkenningu en einnig til að gera rannsóknir sínar aðgengilegar fyrir aðra fræðimenn. Norðurlöndin hafa oft haft samvinnu um rannsóknar- verkefni í bókasafnsfræði. Hins vegar hefur íslandi oft ver- ið sleppt úr einstökum rannsóknum, sem hafa átt að ná yfir öll Norðurlöndin, eða ekki hefur verið fjallað eins ítarlega um stöðu mála hér á landi eins og í hinum löndunum. f sumum rannsóknum hefur símtal við einn aðila hérlendis verið látið nægja eða stuðst við skjöl frá einum aðila með- an gagnasöfnunin hefúr verið yfirgripsmeiri á hinum Norðurlöndunum. Skýringin gæti verið sú að ekki er auðvelt að afla upplýs- inga erlendis um bókasafns- og upplýsingafræði hér á landi. Hér er engin stofnun sem erlendir aðilar geta snúið sér til eftir upplýsingum. 5.2 Hlufall rannsókna í fagritum Hlutfall rannsókna í erlendum fagtímaritum er 19% skv. Peritz (1980-81), 24,4% skv. Nour (1985) og 23,6 % skv. Feehan o.fl.(1987) en aðeins 10,45% í Bókasafninu 1983-1993. Segja má að þessi samanburður sé ekki sann- gjarn þar sem erlendu rannsóknirnar eru bundnar við þekkt og viðurkennd tímarit þar sem kröfur um efni og framsetningu eru miklar. I þeim 17 tölublöðum af Bókasafninu, sem komu út á árunum 1974 til 1993, er 91 grein sem nær yfir tvær blað- síður eða meira. Þar af voru aðeins sjö, eða 7,69%, skil- greindar sem rannsóknargreinar. Sú fyrsta birtist ekki fyrr en 1983 og sé eldri tölublöðum sleppt nær hlutfall rann- sókna 10,45%. 5.3 Höfundar Islendingar skrifuðu 18 af rannsóknunum 27, þar af voru sex skrifaðar af sama höfundi, eitt rit var samvinna þriggja höfunda og tveir höfundar eiga tvær greinar hvor. 1. tafla: Flokkun höfúnda efitir þjóðerni Þjóðerni höfúnda Fjöldi höfúnda Fjöldi rannsóknargreina ísland 13 18 Norðurlönd 6 6 Bandaríkin 1 2 Ástralía 1 1 Alls: 21 27 Af íslensku höfundunum 13 eru þrír skólasafnverðir, þrír starfa á sérfræðibókasöfnum, tveir á rannsóknarbóka- söfnum og þrír eru kennarar í bókasafns- og upplýsinga- fræði. Tveir eru hvorki bókasafnsfræðingar né starfandi við bókasöfn. Það sem helst kemur á óvart er að aðeins einn höfundur er frá stóru rannsóknarbókasöfnunum, Landsbókasafni og Háskólabókasafni. Erlendar kannanir sýna að bókaverðir á háskólabókasöfnum eru stærsd hópurinn sem stundar rannsóknir í bókasafns- og upplýsingafræði. Skýringar geta verið: (a) í núverandi lögum um Landsbókasafn er kveðið á um að eitt af hlutverkum þess sé að annast rannsóknir í íslenskri bókfræði. Þær rannsóknir hafa að meginstefnu til verið í formi ritaskráa án skilgreininga eða rannsókna á efn- inu að öðru leyti og falla því tæpast undir þessa rannsókn. I lögum eða reglugerðum um starfsemi Háskólabókasafns er hvergi minnst á rannsóknir sem hlutverk þess. Háskóla- samfélagið hefur fram að þessu eingöngu litið á safnið sem Bókasafhið 18. árg. 1994 39
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Bókasafnið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bókasafnið
https://timarit.is/publication/245

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.