Bókasafnið - 01.04.1994, Blaðsíða 66

Söguþræðir : handbók
fyrir alla bóka- og
barnavini / Anna Mar-
grét Birgisdóttir.
Reykjavík: Lindin, 1993.
- 263 s. : myndir.
1 desember sl. kom út
bókin Söguþræðir, hand-
bók um efni barnabóka,
sú fyrsta sinnar tegundar
hér á Iandi. Hér eru raktir
söguþræðir eitt þúsund
og fimm bóka og eru þeir
sérstaklega vel skrifaðir og
skemmtilega fram settir.
Eina sem mætti hugsan-
lega setja út á þá er að, ef
þeir eru hugsaðir til að hvetja börn til lesturs, mættu þeir
stundum vera örlítið óræðari. Það er að segja að skilja eftir
rúsínuna í pylsuendanum og hvetja börn þannig til að vilja
vita meira um þessa bók sem lýst er svo skemmtilega.
í formála Guðrúnar Helgadóttur alþingismanns og
barnabókarithöfundar segir m.a.: „Það er því ekki lítil
ábyrgð að velja barni lesefni sem eykur því þroska ...“, þetta
virðist megintilgangur ritsins að aðstoða heimili, skóla og
bókasöfn við að velja lesefni fyrir börn, frekar en að börn-
in velji sjálf.
Um val bóka í ritið segir höfundur í inngangi: „Islensku
bækurnar eru heldur fleiri en þær þýddu þó að reynt hafi
verið að hafa hlutfall sem jafnast“ hér er eins og höfundur
sé ekki ánægður með að íslensku bækurnar séu fleiri en þær
erlendu. Eru það ekki einmitt bækur eftir íslenska höfunda
sem miðla okkar menningar- og reynsluheimi til barna
okkar og þess vegna ætti frekar að telja það kost að hlutur
íslenskra bóka sé meiri.
Söguþráðunum er raðað í stafrófsröð eftir titli en jafn-
framt eru þeir númeraðir til að auðvelda millivísanir. 5
söguþræðir eru settir aftan við í viðauka og er í raun óskilj-
anlegt hvers vegna þeim var ekki fremur skotið inn í á rétt-
an stað í stafrófsröð; t.d. hefði mátt merkja titilinn Breið-
holtsstrákur í vetrarvist 113A o.s.frv. Við hvern söguþráð
kemur fram á eftir titli: höfundur, útgefandi og ár, auk þess
koma fram neðst efnisorð og frummál bókar. Blaðsíðutal er
oftast með en oft ekki og stundum er getið að um síðari út-
gáfu sé að ræða en hvergi skýrt hvers vegna nema ef það á
að standa í þessum orðum höfundar: „Við valið á bókun-
um var tekið mið af því að þær væru aðgengilegar á söfn-
um.“ Ef titlar teljast til ákveðins flokks bóka er honum að-
eins lýst við fyrstu bók og þá vísað frá seinni titlum til hins
fyrsta en í einstaka tilfellum er búið til samnefni fyrir flokk-
inn. Þetta er mjög góð lausn til að forðast endurtekningar.
I bókinni er sérstök skrá um verðlaunabækur röðuð fyrst
eftir verðlaunaveitanda og svo eftir verðlaunaári. Fram
kemur titill, númer söguþráðs og ár. Þar sem ártalið er
aðalraðeining hefði verið eðlilegast að það kæmi fyrst og
svo raðað innan árs í stafrófsröð. Nokkrar þessaraverð-
launabóka hafa ekki verið teknar með í Söguþrœði.
Auk þessa er bæði höfundaskrá og efnisorðaskrá þar sem
vísað er í númer söguþráðs. Efnisorðaskráin er veikasti
hlekkur bókarinnar. Notuð eru samsett efnisorð eins og
t.d. „Afbrot og glæpir" en svo ef fletta á upp á „Glæpir“ er
það ekki til sem efnisorð og þar af leiðandi er engin frávís-
un. Einnig eru „Þjófnaðir", sem eru vissulega afbrot, sér-
stakt efnisorð. Efnisorðið „Foreldrar" er ekki til en aftur á
móti bæði „Einstæðir foreldrar" og „Stjúpforeldrar11. Þrátt
fyrir galla í efnisorðaskrá er hér á ferðinni skemmtileg bók
og gott hjálpartæki við val á bókum fyrir börn, sérstaklega
ef velja á með tilliti til efnis.
Letur er mátulega stórt og skýrt, hver bókstafur hefst á
mynd af bókstaf sem veldur því að í uppsetningu texta er
oft tómarúm sem hefði stundum mátt fylla með fleiri fal-
legum myndum. Það sem gerir myndmál bókarinnar sér-
staklega skemmtilegt eru ljósmyndir úr barnaleikritum
Þjóðleikhússins en myndaskrá vantar.
Bókarkápa er falleg með teikningum úr íslenskum
barnabókum. Mynd er af höfundi á bakhlið og sögð á hon-
um nokkur deili, sem ætti að vera föst regla. Hér er á ferð-
inni skemmtilegt og frumlegt brautryðjandaverk sem von-
andi verður framhald á.
Regína Eiríksdóttir
Landsbókasafni íslands
Athugasemd við ritdóm
íslensk bókfræði í nútíð og framtíð : ráðstefna hald-
in á Akureyri 20.-21. september 1990 : ásamt niðurstöð-
um könnunar um efnisskrár og heimildalista í íslenskum
bókasöfnum / ritstjóri Sigrún Magnúsdóttir. - [Akureyri] :
Háskólinn á Akureyri, 1992.
Vegna ritdóms Einars G. Péturssonar um ritið Islensk
bókfrœði í nútíð ogframtíð, í Bókasafiinu 17. árg. 1993, sá
ég mér ekki annað fært en að stinga niður penna. Tilefnið
er umfjöllun hans um síðasta hluta ritsins „Könnun á bók-
fræðiverkum íslenskra bókasafna11 og „Efnisskrár og heim-
ildalistar í íslenskum bókasöfnum11. Ég verð að segja eins og
er, að þegar ég opnaði ritið og fór að blaða í þessum hluta
bókarinnar, þá rann mér kalt vatn milli skinns og hörunds.
Nafn bókasafns Fjölbrautaskólans í Breiðholti kom fyrir
undir því næst hverju efnisorði. Það Ieit út fyrir að í bóka-
safni FB væru til þessir fínu heimildalistar um allt milli
himins og jarðar. Og það vakti líka athygli mína, eins og
Einars, að allar skrár eða heimildalistar frá FB skuli vera
taldar prenthæfar!
Þarna hlaut að vera einhver misskilningur á ferðinni. En
því miður er ekki svo. Þetta stendur þarna, svart á hvítu og
verður þannig framvegis. Og ég get ekkert annað gert en að
biðjast afsökunar á þessu fyrir hönd safnsins og sverja af
mér alla þátttöku í þessari könnun. Auðvitað vissi ég að
eitthvað var verið að vinna með heimildalistana og einnig
lista og skrár frá öðrum söfnum, en allar upplýsingar sem
ég fékk voru afskaplega takmarkaðar. Og ekki fékk ég
próförk til yfirlestrar, ekkert sem birta átti var borið undir
mig. Könnunin sem slík er ef til vill ágæt, en ég er sammála
Einari að gera hefði átt betri greinarmun á efnisskrám og
heimildalistum, þannig að úrvinnslan hefði orðið allt önn-
ur. Einnig hefði verið eðlilegra að gefa hana út í sérhefti og
þá einhverju ódýru fjölriti. Þannig hefði könnunin orðið
betra hjálpargagn fyrir bókaverði í heimildaleit.
En víkjum að listum Fjölbrautaskólans í Breiðholti. Það
er rétt að þar eru til fjölmargir heimildalistar sem hafa ver-
ið unnir í sambandi við verkefni og ritgerðasmíð nemenda
og einnig eigum við töluvert af listum sem við höfum
sankað að okkur gegnum árin og eru m.a. frá öðrum skóla-
söfnum á framhaldsskólastigi. Við samningu okkar heim-
ildalista er notað ákveðið verklag við uppsetningu og frá-
gang, en þeir miðast nær eingöngu við það efni sem til er á
safninu. Þeir hafa því takmarkað gildi fyrir aðra, nema að
hægt er að afla efnis eftir þeim og byggja aðra lista á þeim.
66 Bókasafnið 18. árg. 1994