Morgunblaðið - 05.11.2004, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 5. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
á morgun
‚Greinarhöfundur étur sín
eigin orð og leggur allar
þessar konur undir dóm,
þær sem ekki er búið að sak-
fella, þær sem sitja inni og
afplána sinn dóm og þær
sem lokið hafa afplánun.‘U M R Æ Ð A N
Hvað segir gagnrýnandinn?
HALLDÓR Ásgrímsson forsætis-
ráðherra sagði á Alþingi í gær að
engin ástæða væri til þess að óttast
að stöðugleiki
myndi ekki ríkja
áfram í efnahags-
lífinu hér á landi.
„Það er engin
ástæða til þess að
óttast að stöðug-
leiki verði ekki
hér áfram,“ sagði
hann m.a. í um-
ræðu utan dag-
skrár um þróun
verðbólgu og for-
sendur kjara-
samninga.
Össur Skarp-
héðinsson, for-
maður Samfylk-
ingarinnar og
málshefjandi um-
ræðunnar, sagði
á hinn bóginn að
æ fleiri teikn
væru á lofti um
að ríkisstjórnin væri að missa tökin
á verðbólgunni með þeim afleiðing-
um að forsendur kjarasamninga
kynnu að bresta.
Forsætisráðherra svaraði því til, í
upphafi andsvars síns, að ekkert
nýtt eða óvenjulegt hefði komið
fram í efnahagslífinu síðustu vikur
sem réttlætti þessa svartsýni þing-
mannsins. „Það er alveg ljóst og bú-
ið að vera ljóst lengi að þær miklu
framkvæmdir sem eru í landinu –
og þá sérstaklega í kringum virkj-
anir og stóriðju – hefðu í för með
sér nokkra þenslu í þjóðfélaginu.“
Hann sagði síðar að það væri mikið
álag á efnahagskerfið en engin
ástæða væri til að ætla annað en að
það þyldi það. „Við erum að leggja
allt þetta á efnahagskerfið til að
skapa meiri verðmæti, fá fleiri störf;
minnka atvinnuleysi. Þess vegna er
þessi mikla uppbygging og það mun
að sjálfsögðu verða íslenskum laun-
þegum til góðs.“
Full ástæða til aðhalds
Ráðherra benti á að fjárlögin fyr-
ir árið 2004 væru mun aðhaldssam-
ari en fjárlagafrumvarp næsta árs.
Þrátt fyrir það væri gert ráð fyrir
aðhaldssömum fjárlögum fyrir árið
2005. „Það er hins vegar rétt,“ sagði
hann, „að verðbólguvæntingar hafa
nokkuð aukist m.a. vegna þess að
það hafa verið mikil íbúðalán hjá
bönkunum, sem er ekki aðeins nei-
kvætt, heldur fyrst og fremst já-
kvætt, því þar hefur almenningur
fengið tækifæri til að endurskipu-
leggja sinn fjárhag; koma stuttum
lánum yfir í löng. En vissulega létt-
ist greiðslubyrðin meðal almennings
vegna þessara ráðstafana og verður
til þess að almenningur hefur meira
á milli handanna til ráðstöfunar til
neyslu. Það liggur fyrir.“ Ráðherra
bætti því við að það væri hins vegar
löngu orðið tímabært að lánaum-
hverfið, vegna íbúðalána, hér á landi
yrði sambærilegt við það umhverfi
sem væri við lýði í löndunum í
kringum okkur. „Það er hins vegar
rétt að olíuverð hefur hækkað um-
fram það sem var áætlað á sínum
tíma og fasteignaverð hefur jafn-
framt hækkað. Og virði eigna er
meira.“
Ráðherra sagði það sömuleiðis
rétt að kjarasamningar ættu að
koma til endurskoðunar haustið
2005. „Það var gert ráð fyrir því, um
forsendur kjarasamninga, að verð-
bólga yrði þá um það bil þrjú pró-
sent. Í spám fjármálaráðuneytisins
sem birtist með fjárlagafrumvarp-
inu er gert ráð fyrir því að verðbólg-
an, haustið 2005 eða í nóvember
2005, verði 3,2% sem er um það bil
það sama og var gert ráð fyrir í for-
sendum kjarasamninga.“ Hann
sagði þó vissulega ástæðu til að
gæta aðhalds og „gæta varkárni í
þessu sambandi“.
Ríkisstjórnin grípi í taumana
Í framsöguræðu sinni vitnaði Öss-
ur m.a. í hagspá greiningardeildar
Landsbankans. „Greiningardeild
Landsbankans spáir því að innan
árs muni verðbólgan fara yfir þol-
mörk Seðlabankans og að lokum yf-
ir sex prósent.“ Sagði Össur að hag-
deild Alþýðusambands Íslands
(ASÍ) hefði tekið í sama streng.
„Hún birti fyrir skömmu spá, þar
sem er gert ráð fyrir því að verð-
bólgan muni sprengja forsendur
kjarasamninga um þróun verðlags.
Þetta er falleinkunn á fyrsta prófinu
sem lagt er fyrir nýjan forsætisráð-
herra.“
Þingmaðurinn sagði síðar: „Þegar
gengið var frá kjarasamningum á
almennum vinnumarkaði í mars
gekk verkalýðshreyfingin út frá því
að verðbólgan yrði nálægt tveimur
og hálfu prósenti sem er verðbólgu-
markmið Seðlabankans. Í dag er
verðbólgan komin vel upp fyrir það.
Því er spáð að hún fari í fjögur pró-
sent á næsta ári og greiningardeild
Landsbankans spáir því að hún fari
að lokum yfir sex prósent. Ef rík-
isstjórnin grípur ekki í taumana –
og fái verðbólgan að þróast með
þeim hætti sem hagdeild ASÍ hefur
spáð – er veruleg hætta á því að
kjarasamningum verði sagt upp í
árslok 2005. Þá er veruleg hætta á
því að stöðugleikinn bresti.“
Áhyggjulaus ráðherra
Eftir andsvar forsætisráðherra,
sem vitnað var til hér að ofan, sagði
Össur að Halldór væri áhyggjulaus-
asti forsætisráðherra á öllu jarðríki.
„Hæstvirtur forsætisráðherra kem-
ur með heimakokkaða verðbólguspá
úr fjármálaráðuneytinu frá því í
haust en hann tekur ekki mark á
ASÍ. Hann tekur ekki mark á Seðla-
bankanum. Hann tekur ekki mark á
Landsbankanum. Hann tekur ekki
mark á Alþjóðagjaldeyrissjóðnum.
Hann er áhyggjulausasti maður í
heim.“ Síðan bætti Össur við: „Gam-
an væri að vera svona.“
Halldór sagði á hinn bóginn, und-
ir lok umræðunnar, að ekki væri
hægt að taka mark á málflutningi
stjórnarandstöðunnar, því fyrir há-
degi hefði hún, í umræðum um hús-
næðismál, gagnrýnt að húsnæðis-
lánin væru ekki nógu há, en eftir
hádegi, talaði hún um að draga ætti
úr þenslu í þjóðfélaginu. „Það er
semsagt hvatt til þenslu fyrir há-
degi en reynt að draga úr henni eft-
ir hádegi,“ sagði ráðherra og ítrek-
aði að hann hefði ekki áhyggjur af
stöðugleikanum. „Við höfum þrátt
fyrir allt – þrátt fyrir svartsýnis-
spár – viðhaldið stöðugleikanum og
við ætlum að gera það áfram.“
Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra í umræðu um þróun verðbólgu og forsendur kjarasamninga
„Engin ástæða til að
óttast að stöðugleiki
verði ekki hér áfram“
Össur Skarphéð-
insson segir teikn á
lofti um að ríkis-
stjórnin sé að missa
tökin á verðbólgunni
Össur
Skarphéðinsson
Halldór
Ásgrímsson
GEIR H. Haarde
fjármálaráðherra
sat fund með for-
sætisnefnd Norð-
urlandaráðs í
Stokkhólmi á
miðvikudag.
Glatt var á hjalla
hjá þeim Lailu
Freivalds, utan-
ríkisráðherra
Svíþjóðar, Per
Stig Møller, utan-
ríkisráðherra
Danmerkur, og
Geir þegar þau
hittust á fund-
inum.
Kátir
ráð-
herrar
ÞINGMENN stjórnarandstöðunnar fögnuðu frum-
varpi félagsmálaráðherra, Árna Magnússonar, um
hækkun íbúðarlána í 90%, í umræðum um frumvarpið
á Alþingi í gær. Lagt er til að frumvarpið, verði það að
lögum, taki gildi 1. janúar 2005.
Í athugasemdum frumvarpsins segir að þegar
breytingin verði að fullu komin til framkvæmda nemi
hámarkslánsfjárhæð Íbúðalánasjóðs 90% af „verði
hóflegs íbúðarhúsnæðis“, eins og það er orðað.
„Ég fagna því að þetta frumvarp er komið fram þar
sem meginmarkmiðið er að lánshlutfall verði hækkað
í 90%,“ sagði Jóhanna Sigurðardóttir, þingmaður
Samfylkingarinnar, meðal annars. Hún sem og aðrir
þingmenn stjórnarandstöðunnar gerðu þó einstakar
athugasemdir við frumvarpið. Vildi hún til dæmis að
það tæki sem fyrst gildi og að hámarkslánsfjárhæðin
færi strax í fimmtán til sextán milljónir. „Ég heiti
hæstvirtum ráðherra stuðningi í því að afgreiða þetta
mál fljótt og vel í nefndinni þannig að hægt verði að
fara fyrr í hækkun á lánshlutfallinu í 90%,“ sagði þing-
maðurinn. Skoraði hún jafnframt á ráðherra að end-
urskoða ákvörðun sína varðandi hámarksfjárhæðina.
Fagna frumvarpi
um 90% lán