Morgunblaðið - 05.11.2004, Blaðsíða 38

38 FÖSTUDAGUR 5. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
M
álefni hælisleitenda
eru enn ofarlega á
verkaskrá Evrópu-
sambandsins. Þótt
hælisleitendurnir í
Evrópu hafi ekki verið jafnfáir í
mörg ár er málið enn mjög eldfimt
og blossar upp reglulega á mik-
ilvægum fundum Evrópusambands-
ins eins og leiðtogafundi þess í
Brussel, sem hófst í gær og lýkur í
dag.
Á þeim fundi ætla forsetar og for-
sætisráðherrar ESB-landa að
ákveða verkaskrá næstu ára í mál-
efnum hælisleitenda og innflytj-
enda. Sem flóttamannafulltrúi Sam-
einuðu þjóðanna vil ég reifa nokkur
atriði leiðtogunum til ígrundunar á
þessum mikilvæga fundi.
Fyrst þurfum við að bægja frá
þeirri hugsun að hælisleitendur
flæði yfir Evrópu. Árið 1992 sóttu
um 680.000 manns um hæli í þeim
25 löndum sem eiga nú aðild að Evr-
ópusambandinu. Í fyrra voru hæl-
isleitendurnir færri en 350.000.
Þetta er viðráðanlegur fjöldi en
samt er enn talað um að mikil vá sé
fyrir dyrum – tal sem oft má rekja
til illa dulbúins útlendingahaturs og
pólitískrar hentistefnu. Nota ætti
þessa miklu fækkun hælisleitenda
sem gullið tækifæri til að flýta og
bæta afgreiðslu hælisumsókna.
Skjótar ákvarðanir verða til þess að
flóttamenn fá þá vernd sem þeir
þurfa nauðsynlega. Þær auðvelda
einnig brottvísun fólks sem á ekki
rétt á þessari vernd.
Ekki til nein skyndilausn
Áhyggjur af ólöglegum innflytj-
endum, slæmri samlögun sumra
samfélaga innflytjenda og eft-
irköstum hryðjuverkanna 11. sept-
ember eru mál sem vert er að ræða.
En við megum ekki láta þessar
áhyggjur grafa undan fyrirheitum
Evrópulandanna um að virða mann-
réttindi og veita flóttafólki vernd.
Ég skil löngunina til að finna auð-
velda skyndilausn á erfiðu vanda-
máli. En hafi ég lært eitthvað á
þeim tíma sem ég hef starfað sem
flóttamannafulltrúi Sameinuðu þjóð-
anna er það sú staðreynd að ekki er
til nein auðveld skyndilausn á svo
flóknum málum sem varða allan
heiminn.
Evrópusambandið getur leyst
mörg af þeim vandamálum sem að-
ildarlöndin eiga við að stríða í þess-
um efnum. Sambandið getur þó ekki
gert það á meðan stjórnvöld í aðild-
arlöndunum setja pólitíska skamm-
tímahagsmuni heima fyrir ofar sam-
eiginlegum langtímahagsmunum
allra.
Þegar Evrópusambandið fjallar
um málefni hælisleitenda gengur
það út frá þeirri mikilvægu for-
sendu að öll ESB-löndin séu með
svipað fyrirkomulag á afgreiðslu
hælisumsókna. Evrópusambandið
hefur nú leitast við í fimm ár að
samræma ólík kerfi aðildarlandanna
á þessu sviði. Einu mikilvægu atriði
hefur hins vegar verið sleppt: ekki
er til neitt kerfi sem miðast að því
að dreifa byrðinni. Þess í stað hafa
ESB-löndin tilhneigingu til að færa
byrðina – til annarra ESB-ríkja eða
jafnvel landa utan Evrópusam-
bandsins sem eru illa í stakk búin að
taka við hælisleitendum.
Möguleikarnir mismiklir
Síðan kemur að spurningunni um
hverja beri að viðurkenna sem
flóttamenn. Gengið er út frá þeirri
forsendu að umsækjendurnir hafi
sömu möguleika á að fá vernd sem
flóttamenn í öllum löndum Evrópu-
sambandsins. Svo er þó ekki. Í Sló-
vakíu, svo dæmi sé tekið, eru margir
hælisleitendurnir Tétsenar – sem fá
hæli í rúmum 50% tilvika í nokkrum
ESB-löndum – en samt fengu að-
eins tveir af 1.080 umsækjendum
hæli í Slóvakíu á fyrstu níu mán-
uðum ársins. Í Grikklandi fékk að-
eins tæpt prósent íraskra umsækj-
enda stöðu flóttamanns í landinu,
jafnvel þegar Saddam Hussein var
enn við völd í Írak, og heildarhlut-
fall þeirra sem
viðurkenndir voru
sem flóttamenn
lækkaði í 0,6% í
fyrra. Það er því
engin furða að
margir hælisleit-
endur skuli fara til
landa þar sem þeir
telja sig eiga meiri
möguleika á að fá
hæli.
Óskilvirk afgreiðsla hæl-
isumsókna er annað vandamál. Það
væri góð fjárfesting að breyta fyr-
irkomulaginu þannig að rétt ákvörð-
un sé tekin í fyrstu atrennu, en ekki
við aðra eða þriðju áfrýjun eins og
nú er oft raunin. Úrræðin þurfa að
miðast að því að gera kerfið skil-
virkara í stað þess að reyna aðeins
að ógilda áfrýjunarréttinn (en það
hefur verið tilhneigingin í aðild-
arlöndunum og á vettvangi Evrópu-
sambandsins). Ég gladdist við ný-
lega frétt um að
stjórnarskrárdómstóll Austurríkis
hefði komið á nokkru jafnvægi í
þessum efnum.
Njóta ekki nægrar verndar
Í orði kveðnu eru allir hlynntir
því markmiði að sannir flóttamenn
njóti verndar – sem er tilgangur al-
þjóðlega kerfisins sem komið hefur
verið upp í málefnum hælisleitenda.
Því miður er raunin hins vegar sú
að í Evrópu er flóttamönnum ekki
veitt sú vernd sem þeir þurfa og
stundum fá þeir jafnvel ekki tæki-
færi til að sækja um hæli – og ég hef
ekki aðeins nýlega atburði á Ítalíu í
huga.
Mikil umræða hefur einnig verið
um þörfina á því að flóttamenn og
innflytjendur samlagist betur nýju
heimalandi í Evrópu. Það styð ég
eindregið. Samt setti Evrópusam-
bandið samræmd lög í fyrra þar
sem margir flóttamenn – einkum
þeir sem flýja stríð eða ofbeldi – eru
sviptir raunverulegum tækifærum
til að samlagast vegna þess að lögin
heimila ríkisstjórnum ESB-landa að
neita þeim um atvinnuleyfi.
Auðnist Evrópusambandinu að
ráða fram úr erfiðleikunum og sam-
ræma ekki aðeins lögin heldur einn-
ig framkvæmd þeirra fer það loks-
ins að ná tökum á úrlausnarefninu.
Það þjónar hagsmunum ríkisstjórn-
anna ekki síður en flóttafólksins.
Það er ánægjuefni að nokkrir ráð-
herrar eru einnig farnir að leggja
áherslu á að Evrópusambandið
þurfi að gera meira í þeim heims-
hlutum sem flóttafólkið kemur frá –
og þar sem mikill meirihluti flótta-
manna heimsins er enn. Í þróun-
arlöndum eru milljónir flóttamanna
sem verðskulda miklu meiri póli-
tískar ráðstafanir og fjárfestingar
til að hjálpa þeim að snúa aftur til
fyrri heimkynna sinna eins fljótt og
auðið er og tryggja að þeir búi við
öryggi og mannsæmandi aðstæður.
Sanngjarnt og skilvirkt kerfi
Vilji Evrópusambandið í alvöru
stemma stigu við ólögmætum bú-
ferlaflutningum til aðildarlandanna
þarf það að gefa flóttafólki tækifæri
til að koma til álfunnar með lögleg-
um hætti. Innan Evrópusambands-
ins hefur verið lögð fram tillaga um
áætlun, sem miðast að því að að-
stoða flóttafólk við að flytja búferl-
um, og hún er mikilvægt skref í
rétta átt. Við þurfum einnig að
koma á kerfi til að hafa skyn-
samlega stjórn á búferlaflutningum
fólks sem flýr heimkynni sín af
efnahagslegum ástæðum. Með því
að veita þeim, sem við viljum, dval-
ar- og atvinnuleyfi – í stað þess að
hagnast á ólöglegri vinnu þeirra í
aldingörðum okkar, hótelum og
sjúkrahúsum – getum við tekið við
stjórninni á búferlaflutningunum af
þeim sem stunda smygl á fólki.
Stefna sem byggist á því að vísa
flóttafólki á brott er ekki aðeins sið-
ferðislega vítaverð heldur einnig
óhagkvæm: hún verður aðeins til
þess að hvers konar búferlaflutn-
ingar til Evrópu, m.a. flóttafólks,
færast enn lengra „neðanjarðar“.
Nú þegar leiðtogar Evrópusam-
bandsins undirbúa verkaskrá næstu
fimm ára í málefnum hælisleitenda
og innflytjenda skora ég á þá að við-
urkenna þessar staðreyndir og ein-
beita sér að því að búa til gott kerfi,
sem er sanngjarnt og skilvirkt, ekki
aðeins hraðvirkt. Traust kerfi sem
verndar sanna flóttamenn er það
sem Evrópubúar vilja og flóttafólkið
verðskuldar.
ESB dreifi ábyrgðinni
á hælisleitendum
Eftir Ruud Lubbers
Höfundur er flóttamannafulltrúi Sam-
einuðu þjóðanna (UNHCR) og fyrrver-
andi forsætisráðherra Hollands. Milli-
fyrirsagnir eru Morgunblaðsins.
Reuters
Hælisleitendur þurrka föt sín á girðingu í Sangatte-flóttamannamiðstöð-
inni í Frakklandi.
’Ekki er til neitt kerfi sem mið-ast að því að dreifa byrðinni.
Þess í stað hafa ESB-löndin til-
hneigingu til að færa byrðina – til
annarra ESB-ríkja eða jafnvel
landa utan Evrópusambandsins.‘
Landstvímenningur 2004
Föstudaginn 5. nóv. verður hinn
árlegi Landstvímenningur spilaður.
Að þessu sinni verður spilað á fjór-
um stöðum víðsvegar um landið:
Reykjavík, Síðumúla 37, kl. 19.
Ísafjörður, Íshúsfélaginu, kl.
19.30.
Akureyri, Hamri, kl. 19.30.
Hornafjörður, Golfskálanum kl.
19.30.
Spilað er um gullstig. Eins og und-
anfarin ár fer útreikningur fram á
Netinu, þannig að úrslit liggja fyrir
fljótlega eftir að spilamennsku lýk-
ur.
Bridskvöld nýliða
Fyrsta spilakvöld vetrarins verð-
ur föstudaginn 5. nóv. Allir sem
kunna undirstöðuatriðin í brids eru
velkomnir. Umsjónarmenn í vetur
verða Sigurbjörn Haraldsson og
Björgvin Már Kristinsson. Spilað
verður alla föstudaga kl. 19.30 í Síðu-
múla 37, 3. hæð.
Íslandsmót yngri spilara
Íslandsmót yngri spilara í tví-
menningi verður spilað helgina 13.–
14.nóvember. Í flokki yngri spilara
eru þátttakendur fæddir 1. janúar
1980 eða síðar. Þátttaka er ókeypis.
Íslandsmót heldri spilara
Íslandsmót heldri spilara í tví-
menningi verður spilað sömu helgi.
Lágmarksaldur er 50 ár og sam-
anlagður aldur pars minnst 110 ár.
Bæði mótin eru haldin í Síðumúla
37 og hefst spilamennska kl. 11 báða
dagana.
Skráning er hafin í s. 587 9360 og
www.bridge.is
Bridsdeild FEBK Gjábakka
Þriðjudaginn 2. nóvember var
spilaður tvímenningur á 6 borðum.
Meðalskor var 100. Úrslit urðu
þessi í N/S:
Ólafur Ingvarss.-Ragnar Björrnss. 111
Brynja Dýrborgard. -Þorl.Þórarinss. 109
Lilja Kristjánsd. - Ólafur Lárusson 108
A/V:
Eysteinn Einarss.-Jón Stefánsson 127
Björn E.Péturss.- Gunnar Bjarnason 124
Jón Jóhannss.-Sturl. Eyjólfsson 99
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson