Morgunblaðið - 05.11.2004, Blaðsíða 47

Fyrir og eftir er heiti á sýn-ingu sem LjósmyndasafnReykjavíkur opnar á morg-
un, laugardag. Með þessum titli er
verið að skírskota til útlits, fyr-
irmynda eða ímyndar manneskj-
unnar sem situr fyrir á ljósmynd á
stofu hjá ljósmyndara. Frá upphafi
ljósmyndunar árið 1839 hefur verið
leitast við að sýna manneskjuna sem
fallegasta á hefðbundnum andlits-
ljósmyndum og tekið mið af tísku-
straumum hvers tíma.
„Tilgangurinn með sýningunni er
að velta fyrir sér þeirri ímynd sem
fólk skapar með ljósmyndum, fyr-
irmyndum og fegurðinni – hvað
telst fallegt?“ segir María Karen
Sigurð-
ardóttir, for-
stöðumaður
Ljós-
myndasafns
Reykjavíkur.
Hermann Stefánsson rithöfundur
gerir sér mat úr þessu í skemmti-
legri grein í sýningarskrá. Hann
segir meðal annars:
„Fyrir er hún eins og hún er, Eft-
ir er hún falleg – eins og hún vill
vera.
Við þekkjum þetta úr auglýs-
ingum þar sem árangur einhverrar
aðgerðar er látinn liggja ljós fyrir
með samanburði á tveimur ljós-
myndum af sama viðfangi með titl-
unum Fyrir og Eftir. Oftast er mun-
urinn á myndunum þróun úr vondu
yfir í gott, stundum úr góðu í betra
– en hann felur örugglega aldrei í
sér hnignun: Enginn fer í aðgerð
eða biður ljósmyndara að láta mynd
sína víkja frá öllum þekktum við-
miðum um fegurð, gera úr sér
skrímsli. Hverju sætir þessi löngun
til að fegra mynd okkar? Áður en
ljósmyndin kom til sá portrett-
málverkið um þetta, að sníða ag-
núana burt af andliti okkar, slétta
úr hrukkunum, grenna módelið og
stækka á því brjóstin. Hér mætti
setja á mikið mál um hégóma og
göfgun og svo mætti líka andmæla
því jafnharðan, spyrja: Hver er ekki
hégómlegur? Og benda á að fegurð
– rétt eins og ljótleiki – ristir ekki
djúpt í hörundið.“
  
Á sýningu sem þessari verðurekki komist hjá því að ljóstra
upp „atvinnuleyndarmáli“ ljós-
myndara og jafnframt svipta hul-
unni af andlitinu og sýna andlits-
myndir áður en ljósmyndin er
„retúseruð“ eða „fótósjoppuð“, eins
og sagt er á afbrigðilegri íslensku,
og síðan eftir breytinguna.
Á sýningunni er jafnframt
myndaröð þar sem sjá má þróun
tískustrauma í töku andlitsmynda
frá 1900 til dagsins í dag. Einnig
verða sýndar baksviðsmyndir sem
sýna fyrirsætur að störfum – þ.e.
AF LISTUM
Orri Páll Ormarssom
orri@mbl.is
þegar verið er að mynda þær.
„Á þessari sýningu erum við ekki
aðeins að velta fyrir okkur sköpun
ljósmyndarans, heldur einnig sköp-
un fyrirsætunnar. Á sumum mynd-
unum sjáum við bæði „fyrir“-
myndina og „eftir“-myndina og
munurinn er oft og tíðum sláandi.
Margt hefur verið gert til að
„fegra“ fyrirsætuna. Þetta er eink-
um áberandi framan af síðustu öld.
Þannig er á sýningunni myndaröð
frá 1936 sem er greinilega „retúser-
uð“. Ljósmyndarar gengu stundum
langt í því að „laga fólk til“, ef svo
má segja. Þegar leið á öldina virðist
hafa dregið úr þessu, m.a. vegna
tískustrauma, en eykst svo aftur
fyrir um áratug, en þó á annan hátt
með tilkomu „fótósjopp“-tækninn-
ar. Það má því segja að í henni felist
ákveðið afturhvarf. Í dag er hægt
að gera ótrúlegustu hluti við mynd-
ir. Tökum tísku- og auglýs-
ingamyndir sem dæmi. Andlit fyr-
irsætanna eru oft eins og gínur og
líkjast því oft ekki raunverulegum
andlitum þeirra, með öðrum orðum
þau andlit sem við sjáum á þessum
myndum eru ekki til, þau eru tilbún-
ingur,“ segir María Karen.
  
Konur eru í forgrunni á sýning-unni í Ljósmyndasafninu enda
meiri fjölbreytni í kventískunni
lungann úr tímabilinu. „Fram eftir
allri síðustu öld eru karlarnir eins á
öllum myndum – í jakkafötum með
bindi. Það er ekki fyrr en á hippa-
tímanum að það fer að breytast.
Þess vegna er auðveldara að sjá
þróunina hjá konunum,“ segir
María Karen.
Sýningunni lýkur 6. desember.
Hvað er fallegt?
Ljósmynd/Atli Már Hafsteinsson
2004. Fyrir.
Ljósmynd/Pétur Leifsson
1928–1936. Fyrir. Eftir.
Eftir.
’ Enginn fer í aðgerðeða biður ljósmyndara
að láta mynd sína víkja
frá öllum þekktum við-
miðum um fegurð, gera
úr sér skrímsli. ‘
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. NÓVEMBER 2004 47
MENNING
AÐRIR tónleikar Caput-manna af
fernum í röðinni Nýrri endurreisn
fóru fram í Neskirkju í tilefni af út-
gáfu á verki Jóhanns Jóhannssonar á
hljómdiski. Verkið var samið fyrir 11
málmblásara, slagverk, rafhljóð, tvö
orgel, píanó og rafbassa og byggði á
bordúntóninum C úr orgeli og raftón-
gjafa. Þar á ofan var allt til enda blás-
in löturhæg 7 takta lúðrakóralhend-
ing í sömu tóntegund á liðlega mínútu
fresti með ofurlitlum tilbrigðum inn á
milli, mest í formi mismunandi lúðra-
áhafna. Auk þess blésu stöku sinni
tveir trompetar turnmegin í kirkjunni
liggjandi litla tvíund á mí/fa.
Fleira gerðist ekki í verkinu. Það
stóð í fullar 64 mínútur, en hlaut samt
merkilega góðar undirtektir að leiks-
lokum. Sennilega þó einkum fyrir al-
úð og þolinmæði flytjenda.
TÓNLIST
Neskirkja
Jóhann Jóhannsson: Virðulegu forsetar.
Caput-brass hópurinn. Stjórnandi: Guðni
Franzson. Miðvikudaginn 3. nóvember. 21.
Útgáfutónleikar
Ríkarður Ö. Pálsson
❊ frábær tilboð
❊ 100 þúsund eintök
um land allt
❊ afþreying helgarinnar
❊ auglýsingapantanir
í síma 569 1111
helgin ❊ er komin
V I K U L E G A
Hér með tilkynnist að umsókn („umsóknin”) um tilskipun að heimila flutn-
ing almennrar áætlunar um vátryggingaviðskipti („áætlunin”) samkvæmt VII
hluta fjármagnsþjónustu- og markaðslaga 2000, var hinn 14. október árið
2004 lögð fyrir undirrétt æðra dómstóls af hendi CMS. Áætlunin gerir ráð
fyrir flutningi til CMS á almennum vátryggingaviðskiptum flutningsaðilans.
Afrit af skýrslunni, sem óháður sérfræðingur hefur samið og yfirlýsing er
gerir grein fyrir skilmálum áætlunarinnar og inniheldur ágrip af skýrslunni,
fást á http://www.grmsolutions.com/merger.html. Einnig er hægt að fá afrit
án afgjalds frá Reynolds Porter Chamberlain (lögmönnum flutningsaðila og
CMS) eins og segir hér að neðan.
Ákveðið er að umsóknin verði tekin fyrir hjá umsóknadómaranum í Royal
Courts of Justice, Strand, London WC2A 2LL, hinn 17. desember 2004. Sér-
hver aðili, sem telur að hann eða hún mundi verða fyrir skakkaföllum vegna
framkvæmdar áætlunarinnar, á rétt á að koma máli sínu á framfæri
(sjálf(ur) eða af hendi löglegs fulltrúa) í æðri dómstólnum þegar umsóknin
verður tekin fyrir. Hver sá, sem hyggst gera það, og hver sá, er fellst ekki á
áætlunina, en hyggst ekki vera viðstaddur réttarhaldið, er beðin(n) að til-
kynna mótbárur sínar Jonathan Hyde hjá Reynolds Porter Chamberlain að
Chichester House, 278-282 High Holborn, London, WC1V 7HA eins fljótt og
auðið er og allavega fyrir 15. desember 2004 eða í símbréfi í síma 00 44
(0)20 7242 1431 eða tölvupósti til jvh@rpc.co.uk.
Í UNDIRRÉTTI ÆÐRI DÓMSTÓLS (SÉRDEILD DÓMS)
FÉLAGARÉTTUR Nr 6315 árið 2004
Málið varðandi CONTINENTAL REINSURANCE
CORPORATION (UK) LIMITED („flutningsaðili”)
og málið varðandi CONTINENTAL MANAGEMENT SERVICES
LIMITED („CMS”)
og málið varðandi fjármagnsþjónustu- og
markaðslög 2000
Bókin Truflanir í Vetrarbrautinni eftir
Óskar Árna Óskarsson er komin út.
Segir hún frá manni sem vaknar af
vondum draumi þegar kona frá Sálar-
rannsóknarfélaginu vill komast upp í til
hans. Eldri hjón standa uppi á Arn-
arhóli þegar múrsteinn fellur af himn-
um ofan. Lágvær tónlist frá Nepal
berst út úr póstkassa handan við göt-
una. Ástríkur fjölskyldufaðir á heima í
næsta húsi við sjálfan sig og veit því
aldrei út úr hvoru hús-
inu hann kemur á
morgnana.
Truflanir í Vetr-
arbrautinni eru safn
smáprósa sem lýsa
ævintýralegum at-
burðum úr hversdags-
lífinu, atburðum þar
sem tilviljanir, mannleg samskipti,
jafnvel náttúrulögmálin sjálf koma
raunveruleikanum í opna skjöldu.
Bjartur gefur út.
Ljóð
OFT er því haldið fram að Íslend-
ingar geti hindrunarlaust lesið texta
fornbókmenntanna og þess vegna
hafi lifað hér óslitin bókmenntahefð
allt frá landnámsöld. Þetta er að sjálf-
sögðu ekki alls kostar rétt og ég hygg
að þau börn og unglingar sem ætluðu
sér að lesa útgáfur Hins íslenzka
fornritafélags á Íslendingasögum
myndu fljótt gefast upp vegna staf-
setningar- og tungumálaörðugleika.
Betur gengi vafalaust með útgáfur
sem samræmdri stafsetningu en
lengd sagnanna og ýmislegt fleira
leggur þó enn stein í götu óreyndra
lesenda. Það er hins vegar ljóst að
efni Íslendingasagna ætti að höfða til
þessa lesandahóps nú sem fyrr og
þeir hjá Máli og menningu hafa áttað
sig á áður ónýttum möguleikum til að
leiða ungu kynslóðina inn í heim
sagnanna, það er að endursegja sög-
urnar í texta sem er aðgengilegur
börnum og með skemmtilegum
myndskreytingum og viðbótarfróð-
leik.
Það eru þær
Brynhildur Þór-
arinsdóttir og
Margrét E. Lax-
ness sem hafa
tekið að sér þetta
skemmtilega
verkefni og ný-
lega sendu þær
frá sér aðra bók-
ina í þessum
flokki, Eglu,
byggða á Egils sögu. Fyrsta bókin
var Njála, byggð á Njáls sögu, og hún
kom út fyrir tveimur árum. Skemmst
er frá að segja að leiðin sem þær fara
í bókargerðinni er mjög vel heppnuð.
Brynhildur endirsegir söguna í 19
köflum og tekst henni vel að koma öll-
um meginatriðum sögunnar til skila í
lipurlegri frásögn, þótt skiljanlega sé
mörgu sleppt.
Myndrænt útlit bókarinnar skiptir
ekki minna máli en textinn. Margrét
E. Laxness hefur hannað mjög
skemmtilegt útlit á bókina: blaðsíður
eru skreyttar með munstri sem minn-
ir á víkingaútskurð og á hverri blað-
síðu eru teikningar í lit út frá efni
textans hverju sinni. Meginmálið er
fyrir miðri bókaropnu en til hliðar við
textann, beggja vegna, er að finna
ýmislegt viðbótarefni til fróðleiks og
skemmtunar. Hér er aðallega um að
ræða ýmsan fróðleik um víkinga og
þeirra siði, svo og orðskýringar og
skýringar á orðtökum til að auðvelda
enn skilning á textanum.
Ég tel að þessar endursagnir á Ís-
lendingasögum séu bráðsnjöll leið til
að kynna fornsagnaarfinn fyrir ung-
um lesendum og þau börn sem lesa
þessar bækur hljóta að eiga auðveld-
ara með að tileinka sér sögurnar í
fullri lengd þegar þau eldast og
þroskast. Foreldrar ættu líka að geta
haft gaman af að lesa og skoða bæk-
urnar með börnum sínum og rifja
þannig upp kynnin við sögurnar – nú
eða kynnast þeim í fyrsta sinn með
börnunum. Þá tel ég að þessar bækur
mætti einnig nýta á skemmtilegan
hátt í kennslu í grunnskólum lands-
ins.
BÆKUR
Barnabók
Brynhildur Þórarinsdóttir endursagði.
Margrét E. Laxness myndskreytti. 61
bls. Mál og menning 2004
Egla
Soffía Auður Birgisdóttir
Brynhildur
Þórarinsdóttir