Morgunblaðið - 05.11.2004, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. NÓVEMBER 2004 11
FRÉTTIR
Sídægra rokksins
á sunnudag
Flugan Helgi Snær
Rokkari eins og ég  Beach
Boys  MaturVínGóður
smekkur...Hollusta Kross-
gáta Pistill
„FÁI átröskunarsjúklingur rétta
greiningu og meðferð sérstakra át-
röskunarsérfræðinga innan við þrjú
ár frá upptökum veikinda eru allt að
60-90% líkur á að einstaklingurinn
nái fullum bata. Ef greining og með-
ferð dregst fram yfir þrjú ár frá upp-
tökum veikinda sýna rannsóknir okk-
ur að allar líkur eru á því að
viðkomandi þurfi að glíma við átrösk-
unarsjúkdóminn í að minnsta kosti
sex ár. Sökum þessa skiptir höf-
uðmáli að átröskunarsjúklingar séu
greindir og fái eins góða meðferð og
hægt er eins snemma og unnt er,“
segir Gill Todd, hjúkrunarfræðingur
og yfirmaður klínísks hjúkrunarsviðs
við Maudsley-spítalann í Lundúnum,
en hún hélt nýverið námskeið á veg-
um Endurmenntunarstofnunar HÍ
um meðferð við átröskunum á spítöl-
um og heilsugæslum ásamt Wendy
Whitaker, félagsráðgjafa við sama
spítala, og Janet Treasuer geðlækni
við Maudsley-spítalann og prófessor
við Kinǵs College. Allar eru þær hluti
af átröskunarteymi Maudsley-spítala
sem talið er leiðandi í meðferð átrösk-
unar í heiminum í dag.
Að sögn Todd hefur Treasure í
rannsóknum sínum beint sjónunum
bæði að ástæðum átröskunar, hvern-
ig hún þróast, hvað veldur því að
veikin viðhelst og hvernig bæta megi
þær meðferðir sem fyrir hendi eru
með það að markmiði að auka líkur á
árangri meðferðar. „Treasure er
þannig að skoða marga mismunandi
þætti, vegna þess að því betur sem
við skiljum skilyrði sjúkdómsins þeim
mun meiri líkur eru á að við getum
bætt meðferðarúrræðin sem í boði
eru,“ segir Todd. Í þessu samhengi
bendir Whitaker á mikilvægi þess að
meðferðarúrræðin sem í boði eru
brúi allt bilið frá bernsku til fullorð-
insára. „Lystarstol er ekki sjúkdóm-
ur sem hverfur af sjálfu sér þegar
einstaklingurinn þroskast úr unglingi
í fullorðinn einstakling og reynslan
sýnir okkur að margir sjúklingar
hafa átt mjög erfitt með það að vera
færðir af unglingadeild yfir á fullorð-
insdeild. Við völdum því þá leið á
Maudsley-spítalanum að hafa enga
aldursgreiningu, þannig að átrösk-
unarteymið okkar sinnir ein-
staklingum hvort heldur þeir eru tán-
ingar eða komnir á fullorðinsár,“
segir Whitaker og bendir á að Íslend-
ingar hafi tækifæri til að læra af mis-
tökum annarra og velja bestu leiðina.
„Eftir því sem ég fæ best skilið er-
uð þið með barna- og unglingateymi
annars vegar og fullorðinsteymi hins
vegar og mér heyrist íslenskir með-
ferðaraðilar hafa mikinn áhuga á að
samhæfa og jafnvel sameina þessi tvö
teymi. Einnig heyrist mér vera mikill
áhugi meðal fagfólks, er starfar með
átröskunarsjúklingum, að geta sér-
hæft sig á þessu sviði, í stað þess að
þurfa líka að sinna öðrum geðrösk-
unum samhliða í starfi sínu. Að mínu
mati er það afar skynsamlegt, enda
hefur reynslan sýnt að það er mun
vænlegra til árangurs að átrösk-
unarteymin geti einbeitt sér að því að
sinna einvörðungu átröskunum. Það
er því afar mikilvægt að stjórnvöld
beiti sér fyrir því annars vegar að
þessi tvö teymi geti starfað nánar
saman og myndað svo að segja eitt
teymi sem sinni jafnt börnum, ung-
lingum og fullorðnum og hins vegar
að starfsfólkið í teyminu fái tækifæri
til að sérhæfa sig í átröskunum og sé
einvörðungu að sinna því,“ segir
Todd.
Lykilatriði að nýta reynslu að-
standenda átröskunarsjúklinga
Aðspurðar segja Todd og Whitak-
er áhersluna í meðferðinni á Maudsl-
ey-spítala vera á svokallaða áhuga-
hvetjandi meðferð (motivational
enhancement therapy), sem byggist á
sömu hugmyndafræði og áfengis- og
vímuefnameðferðir, en stór hluti
meðferðarinnar felst í áhugahvetj-
andi samtalsmeðferð. „Hugmyndin
er að við hjálpum sjúklingunum til að
vilja sjálfir breytast,“ segir Whitaker.
„Við hjálpum sjúklingum til að verða
móttækilegir fyrir breytingum og
auka færni sína til breytinga á lífs-
háttum sínum. Í því skyni notum við
t.a.m. hrós til þess að byggja upp
sjálfstraust sjúklinganna og styrkj-
um getu þeirra til að breytast,“ segir
Todd. Spurðar um gildi hugrænnar
atferlismeðferðar í meðferð á átrösk-
un segja þær slíka meðferð aðeins
skila árangri hjá helmingi þeirra sem
glíma við lotugræðgi, en að ekki hafi
verið sýnt fram á að meðferðin sé ár-
angursrík í glímunni við lystarstol.
Að sögn Whitaker hefur á umliðn-
um árum verið lögð æ meiri áhersla á
þátttöku fjölskyldu eða aðstandenda
átröskunarsjúklingsins í meðferð við
sjúkdómnum. „Við erum sífellt að
gera okkur betur grein fyrir því að
við verðum að njóta aðstoðar og vinna
með aðstandendum átrösk-
unarsjúklinga, hvort sem er um er að
ræða fjölskyldumeðlim, maka eða
vin, til þess að fá átröskunarsjúkling-
inn til þess að horfast í augu við og
viðurkenna sjúkdóm sinn í því skyni
að fá sem mest út úr meðferðinni.
Reynsla aðstandenda átrösk-
unarsjúklings skiptir sköpum og við
verðum að nýta þá reynslu til að
hjálpa sjúklingnum að ná bata,“ segir
Todd. „Það er þannig algjört lyk-
ilatriði að líta á fjölskylduna sem
nauðsynlegan hluta meðferðarinnar í
stað þess að líta á hana sem hluta af
vandanum. Í áranna rás hefur fjöl-
skyldunni oft verið kennt um átrösk-
unarvanda sjúklingins, hins vegar er
ekkert sem styður þá ályktun. Okkar
reynsla sýnir að bestur árangur næst
sé meðferðin unnin í náinni samvinnu
við fjölskyldu sjúklingsins,“ segir
Whitaker.
Rétt greining á fyrstu stigum átröskunar lykilatriði
Hjálpum sjúklingnum
til að vilja breytast
Morgunblaðið/Kristinn
Að sögn Wendy Whitaker og Gill Todd er mikilvægt að meðferðarúrræðin
sem í boði eru fyrir átröskunarsjúklinga brúi allt bilið frá bernsku til full-
orðinsára, enda sé átröskun ekki sjúkdómur sem hverfi af sjálfu sér þegar
einstaklingurinn þroskast úr unglingi í fullorðinn einstakling.
HÓLMFRÍÐUR Pét-
ursdóttir, húsfreyja í
Víðihlíð í Mývatns-
sveit, lést á Sjúkra-
húsi Húsavíkur að-
faranótt síðastliðins
miðvikudags, 78 ára
að aldri.
Hólmfríður var
fædd 17. júlí 1926 í
Reykjahlíð og giftist
18. apríl 1949 Sverri
Tryggvasyni frá Víði-
keri í Bárðardal, sem
látinn er fyrir nokkr-
um árum. Þau eign-
uðust fjögur börn sem
öll lifa foreldra sína.
Hólmfríður vann
alla tíð mikið að fé-
lagsmálum bæði innan
sveitar og á héraðs-
grundvelli.
Hún var mikil skóg-
ræktarkona og hvers
konar hannyrðir voru
leikur í höndum henn-
ar.
Hún hlaut heiðurs-
merki Hinnar íslensku
fálkaorðu fyrir störf
að félagsmálum.
Andlát
HÓLMFRÍÐUR
PÉTURSDÓTTIR
Í GREIN Hafþórs Hafsteinssonar,
forstjóra Atlanta, sem birt er í árs-
skýrslu Rannsóknarnefndar flug-
slysa, kemur m.a. fram að ekki sé
nóg að tilkynna flugatvik þar sem
legið hafi við slysi því atvik sem virð-
ist lítil þegar þau gerast geti verið
undanfari slyss sé ekki á þeim tekið.
„Þessi atvik koma ekki til skoðun-
ar, hvorki hjá flugrekendum né flug-
málayfirvöldum. Þessu viljum við
breyta og til að ná þessu marki hefur
Air Atlanta sett sér hærri staðla
varðandi það sem tilkynna ber innan
félagsins. Til að úr gæti orðið varð að
skapa umhverfi þar sem starfsmenn
eru hvattir til að tilkynna öll atvik,
hversu smávægileg sem þau eru, og
þeim ekki refsað eða dregnir til
ábyrgðar þótt mistök séu gerð.“ Seg-
ir Hafþór ennfremur að með því að fá
slík atvik tilkynnt sé unnt að draga af
þeim lærdóm og eru þau sett í gagna-
banka hjá félaginu og unnið úr þeim.
Kemur og fram að fleiri íslensk flug-
félög séu að íhuga að taka upp notk-
un á sams konar gagnagrunni.
Margar tillögur í öryggisátt
Frá árinu 1996 til 2003 hefur RNF
gert 103 tillögur í öryggisátt, og af
þeim voru nítján í fyrra. Tillögunum
er beint til flugrekenda eða flug-
málayfirvalda og segir í lögum um
rannsókn flugslysa að þeir sem til-
lögum er beint að skuli taka tilhlýði-
legt tillit til þeirra og hrinda þeim í
framkvæmd ef við á.
Í ársskýrslu RNF eru tilgreind
banaslys í flugi frá árinu 1920 til
2003. Á þessum tíma urðu 69 bana-
slys í flugi á íslenskum loftförum inn-
anlands og erlendis og létust 392 í
þessum slysum. Tvisvar hafa orðið
fjögur banaslys á sama ári og fimm
sinnum þrjú slys á ári. Ekkert bana-
slys varð í flugi árin 2001 til 2003. Ef
litið er á meðaltal varð eitt banaslys á
ári að meðaltali sé litið á síðustu tutt-
ugu ár. Ef litið er á síðustu tíu ár eru
banaslysin 0,7 og 0,2 sé litið á síðustu
fimm ár.
Fram kemur í ársskýrslunni að
1968 til 2003 hafi verið gefnar út 382
rannsóknarskýrslur, þ.e. vegna at-
vika og slysa sem hlutu formlega
rannsókn. Langflestar skýrslurnar
voru vegna einkaflugs eða rúmlega
140, rúmlega 50 vegna áætlunarflugs
og tæpar 40 vegna leiguflugs.
Setja sér hærri
staðla varðandi
tilkynningar
  

 

 





 


 

 


 




 

 

 


 

 
 

 


        

   
 








!