Morgunblaðið - 01.05.2005, Blaðsíða 32

32 SUNNUDAGUR 1. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
línuskautar
fullorðins.
Margar gerðir.
H
ön
nu
n:
G
un
na
r
S
te
in
þ
ór
ss
on
/
M
ar
ki
ð
/
04
.2
00
4
Línuskautar
hlífarog hjálmar
Varahlutir og viðgerðaþjónusta
ORLANDO
stækkanlegir barna línuskautar.
Skautinn stækkar með barninu.
Mjúk dekk og APEC legur.
Stærðir 25-29, 30-35 og 36-40
fyrirtæki
í forystu í þróun
betri og þægilegri
línuskauta
Þ
egar Kópavogsbær
eignaðist Bösendorf-
flygil með kliðmjúkum
hljómi árið 1990 varð til
vísir að reglubundnu
tónleikahaldi á vegum
bæjarins. Árið 1993 var
það sett í fastar skorður, fyrst í
Listasafni Kópavogs-Gerðarsafni, í
Digraneskirkju þegar svo bar undir
og loks í Salnum. Tónleikaröðin var
snemma kennd við Tíbrá, samnefnt
ljóð skáldsins Þorsteins Valdimars-
sonar, og einkennist fyrst og fremst
af fjölbreytni; fiðlur, flautur, píanó,
mannsröddin og önnur hljóðfæri
skipa þar jafnan sess. Tíbrár-tónleik-
arnir skipta hundruðum frá upphafi,
en að meðaltali eru þrjátíu til fjörutíu
slíkir haldnir á hverjum vetri. „Við
höfum staðið fast á að kalla dag-
skrána Tíbrá til aðgreiningar frá
öðru tónleikahaldi í Salnum, en þar
er alls um 150 tónleika að ræða á ári,“
segir Jónas Ingimundarson. Hann
hefur hin síðustu ár verið tónlistar-
ráðgjafi Kópavogsbæjar og unnið
þrekvirki í þágu tónlistarinnar á
þeim tíma, skipulagt tónleika og
fengið listamenn til samstarfs og hef-
ur sjálfur verið óþreytandi við að
halda tónleika, einn og með öðrum,
haldið námskeið og heimsótt skóla og
stofnanir.
Drepfyndin þjóðargersemi
Tónleikaröðin hefst á afmælisdegi
Sigfúsar Halldórssonar, tónskálds og
heiðursborgara Kópavogs, hinn 7.
september ár hvert, og nær allt til 11.
maí, en þá á Kópavogsbær afmæli.
Að þessu sinni er um stórafmæli að
ræða, bærinn fagnar 50 árum og vit-
anlega skartar Tíbráin sínu fegursta
af því tilefni. „Það er meðvitað að
hafa toppinn svona í lokin, við viljum
enda með bravúr vegna afmælisins,“
segir Jónas.
Alls verða haldnir þrennir hátíð-
artónleikar í Salnum til að gleðja af-
mælisbarnið og gesti hans. Hinir
fyrstu verða föstudagskvöldið 6. maí
og þeir síðan endurteknir kvöldið eft-
ir, þá verða tónleikar 8. maí og loks
fimmtudagskvöldið 12. maí. Kanad-
íska söngkonan og skemmtikraftur-
inn Mary Lou Fallis ríður á vaðið
ásamt Peter Tiefenbach, undirleik-
ara hennar, og má lofa fágætum
kokkteil hreinræktaðs gríns og
fyrsta flokks tónlistarflutnings. Þessi
dagskrá Mary Lou nefnist Príma-
donnan og hefur síðustu ár verið
sýnd við mikinn fögnuð víðs vegar
um heiminn. Hvarvetna hefur Mary
Lou verið líkt við danskættaða
spaugarann Victor Borge, sem heill-
aði heimsbyggðina um áratugaskeið
með hnyttinni blöndu gamanmála og
hágæða tónlistar.
„Ég er þeirrar gerðar að hafa ekk-
ert afskaplega gaman af því að
skemmta mér og verð sjaldnast eins
einmana og þegar ég á að skemmta
mér,“ segir Jónas. „En fyrir fimm ár-
um síðan sá ég skemmtun með Mary
Lou Fallis í Toronto og hef aldrei
nokkurn tímann á ævinni hlegið jafn-
mikið. Hún er söngkona í fremstu röð
en notfærir sér hæfileika sína til að
bregða upp spéspegli á lífið og til-
veruna, með músíkívafi. Hvernig
bregst söngkona við æstum aðdá-
endabréfum? Hvernig líður henni
fyrir framan spegilinn áður en hún
fer á sviðið? Hvernig líður henni þeg-
ar hún áttar sig á að píanóleikarinn
byrjaði lagið og endaði áður en hún
gat stunið upp einum tón? Eða á Vín-
artónleikunum þar sem Vínartertan
var svo gómsæt að hún gleymdi að
mæta á eigin tónleika? Hvernig eru
samskipti kennara og nemanda í
söngnámi? Og allt þetta tengist lífinu
sjálfu. Þetta eru tilbúin dæmi en það
er öllum hollt að skoða sig í spéspegli
annað slagið. Mary Lou er þjóðar-
gersemi Kanadamanna, fer heims-
horna á milli og er vanari því að leika
í þúsund sæta sölum en svona þrjú-
hundruðsæta sal sem við höfum hér.“
Á sunnudeginum stígur hinn
heimsfrægi píanóleikari Ann Schein
á svið ásamt eiginmanni sínum, fiðlu-
leikaranum Earl Carlyss, sem er
ekki síður rómaður fyrir tónlistar-
gáfu sína. Sónötur Coplands, Beet-
hovens og Saints-Saëns verða þar í
fyrirrúmi. Hjónin vilja einnig miðla
langt komnum tónlistarnemendum
þekkingu sinni og færni og halda því
masterclass-námskeið 5. og 6. maí,
þar sem almenningur getur heyrt
upprennandi tónlistarmenn þjóðar-
innar spreyta sig undir leiðsögn
þeirra. „Það kann að vera hættulegt
orðalag en staðreyndin er þó sú að
Ann Schein er í hópi bestu píanista
heimsins. Hún kom hingað fyrst
haustið 1958 og lék með Sinfóníu-
hljómsveit Íslands, þá aðeins 18 ára
gömul, og fékk feikilega góðar við-
tökur. Næsta ár spilaði hún hjá Tón-
listarfélaginu í Austurbæjarbíói, og
hefur heimsótt landið nokkrum sinn-
um eftir það. Ann lærði meðal annars
undir handleiðslu meistaranna
Mieczyslaw Munz og Arthur Rubin-
steins, og er tvímælalaust listamaður
af guðs náð. Eiginmaður hennar er í
hópi virtustu fiðluleikara Bandaríkj-
anna, gríðarlega eftirsóttur kennari
eins og kona hans og lék með Juill-
iard-strengjakvartettinum um ára-
bil. Það er því mikill fengur að fá þau
til landsins.“
Hin sammannlega kvika
Tónleikahátíðinni lýkur svo með
flutningi hins öfluga tvíeykis, Krist-
ins Sigmundssonar og Jónasar Ingi-
mundarson, sem hafa sungið sig og
spilað inn í hugskot tónelskandi
manna fyrir margt löngu. Þar hljóma
íslensk lög frá ýmsum tímum, söngv-
ar eftir Schubert og aríur ýmissa
meistara. Þarna er um að ræða mikið
af efni sem þeir félagar hafa ekki
flutt áður, en einnig gamalkunnug
lög. Uppistaðan í dagskránni, sem
verður endurflutt 13. maí, eru verk
sem þeir flytja síðan á tónleikum í
höfuðborgum allra Norðurlanda
næstu daga þar á eftir, í samvinnu við
sendiráðin á hverjum stað.
Aðspurður kveðst Jónas ekki ætla
að keppa við Mary Lou Fallis um að
vekja hlátrarsköll, en bendir á að tón-
listin er full af húmor. „Að spila eða
syngja fyrir fólk miðar að því að
skapa stemmningu. Að framkalla
hughrif. Ef þú hrífst er það vegna
þess að það hefur verið komið við
hina sammannlegu kviku. Það þýðir
ekki að þú hrífist endilega af því sem
ég hrífst af, því mannlífið er svo
óendanlega fjölbreytt, en málið snýst
um hughrif. Ég verð alltaf mjög stolt-
ur þegar menn tala um að ég syngi á
píanóið, en sit þó ekki heima og velti
vöngum yfir hvernig ég fari að því,
heldur gerist það á staðnum.“
En hefurðu hlegið á píanóið?
„Já, það hef ég líka gert. Ef ég færi
með þig inn í sal gæti ég látið þig velt-
ast um af hlátri með hjálp tónlistar-
innar. Ég er stundum að spila fyrir
fullan sal af starfsfólki fyrirtækja og
þar er oft mikið hlegið. Ég tel mig
vera mjög mikinn alvörumann í mín-
um húmor og það er það sem gerir
húmorinn eftirsóknarverðan. Það er
ekki skrípóið sem stendur fyrir al-
vöru húmor. Stundum finnst mér
þetta óskilgreinanlega fyrirbæri,
húmor, næsta misskilið, ekki síst
þegar ég sé einhverja menn vera að
geifla sig á sjónvarpsskjánum eða
gera grín að vesalingum – það er ekki
fyndið í mínum huga, aðeins átakan-
legt.“
Jónas hélt fyrstu tónleika sína árið
1965 og á því fjörutíu ára tónleika-
afmæli á þessu ári. Hann segist vera
fæddur þreyttur og latur að eðlisfari
en þegar skyggnst er yfir ferilinn er
ljóst að hann hefur ekki leyft letinni
að ná yfirhöndinni. Hann var kór-
stjóri í aldarfjórðung og stýrði hinu
metnaðarfulla verkefni Tónlist fyrir
alla, hefur kennt ótal nemendum,
leikið á á annað þúsund tónleikum,
einn og með öðrum, komið fram á
mörg þúsund skemmtunum, uppá-
komum og tónlistarkynningum, gefið
út fjölda hljóðritana ásamt því að
troða upp í sjónvarpi og útvarpi,
skipulagt tónleika annarra og hefur
með margvíslegum hætti öðrum boð-
að fagnaðarerindi tónlistarinnar hér
heima og erlendis. Frá því að hann
vaknar á morgnana og þar til hann
leggst til hvílu snýst tilvera hans um
tónlist. Það er því nærtækt að spyrja
hvort hann verði aldrei dauðleiður á
tónlist? Svarið er nei.
„Ég skynja mig stundum sem of-
vaxinn kirtil, sem tónaflóðið vökvar.
Laxness sló fram hugtakinu „bað-
stofukaldur“, og ég hugsa að það eigi
við mig fái ég ekki að nærast reglu-
lega á tónlist. Ég verð þá sennilega
leiðinlegur heima hjá mér.“
Drykkjurútur að þylja
Einar Ben. á bar
Hann er af þeirri kynslóð sem fékk
Elvis og Bítlana beint í æð og við-
urkennir að hafa stundum sperrt
eyrun þegar lög þeirra hljómuðu, en
taugin sem togaði hann yfir í sígildu
deildina hafi þó verið margfalt sterk-
ari. „Ég var bara strákur en breyttist
síðan í lítinn kall. Ég stökk einhvern
veginn yfir táningstímabilið. Börnin
mín segja hins vegar stundum núna
að ég hagi mér eins og táningur. Ég
veit ekki fyllilega hvað þau meina en
held að það snúist um mótþróa ein-
hvers konar,“ segir hann og hlær
dátt.
Hann hvílir sig því ekki frá sinfón-
íum og ljóðasöngvum með því að
setja popp, rokk eða djass undir
geislann. „Mér finnst tónlistin hafa
innri merkingu. Tónarnir flytja boð-
skap í sjálfum sér, boðskap sem ég
get ekki útskýrt í orðum og læt þá al-
farið um að gera. Það er ekkert jafn-
þreytandi fyrir mig og hlusta á mann
sem er að gaufa eða ráfa um hljóð-
færið sitt – það virkar svolítið á mig
eins og að hitta drukkinn mann á bar.
Hann getur verið skemmtilegur og
þulið Einar Ben. utanbókar en hann
verður samt þreytandi áður en yfir
lýkur. Það skortir kannski ekki inn-
takið, en frásagnaraðferðin höfðar
ekki til mín. Þetta gildir um dægur-
tónlist í mínum huga.“
En þótt Jónas hafi aldrei blandað
mikið geði við dægurtónlist kveðst
hann þó ósáttur við þá tilhneigingu
samtímans að flokka allt og draga í
dilka, og sama gildir um tónlistina.
„Ég nota aldrei hugtakið „klassísk
tónlist“ nema að ég sé að tala um tón-
list frá klassíska tímabilinu. Ég skil
ekki rökræðuna um hámenningu eða
lágmenningu, annaðhvort finnst mér
tónlist góð eða vond, og er sá ham-
ingjuhrólfur að hafa fengið að eyða
lífinu í félagsskap góðrar tónlistar.
Ekki spyrja mig hins vegar hvað er
góð tónlist,“ segir hann.
„Ef maður lítur til bókmenntanna
hins vegar, er þar að finna fólk sem
rífst hástöfum yfir því hvort vísa sé
vel eða illa ort. Yfir okkur streyma
dagblöð, tímarit, auglýsingapésar og
alls kyns prentað mál af sama sauða-
húsi, en við ruglum því ekki saman
við bókmenntir. Við tölum ekki í
sömu andrá um Morgunblaðið, með
fullri virðingu fyrir því, og skáldsögu
eftir Laxness. Það breytir því ekki að
bókmenntalegt afrek getur birst í
dagblaði og ein bók eftir Laxness
getur verið lakari en önnur. Hið
Ég vil helst spila en vera
Um það leyti sem Salurinn var opnaður í Kópavogi greind-
ist Jónas Ingimundarson með alvarlegan sjúkdóm, sem
hann hefur barist við allar götur síðan. Baráttan virðist þó
ekki hafa komið niður á afköstum hans, fáir eru iðjusamari
á sviði tónlistar á Íslandi. Hann spilar næst á einum af
þrennum hátíðartónleikum í tilefni af 50 ára afmæli Kópa-
vogs. Sindri Freysson spjallaði við Jónas um tónlistina,
feimnina, letina og hláturinn.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Jónas Ingimundarson píanóleikari: „Tónninn er handan við orðið, hann
tekur við af því.“