Náttúrufræðingurinn - 1936, Blaðsíða 9

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 3
111111111III ■ 11111111111111111111111 ■ ■ 11 ■ 111 ■ I ■ ■ 1111111111111111111 ■ 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
einnig þessir tálknbogar og æðagreinar, enda þótt þessi dýr andi
aldrei með tálknum. Það væri alveg ómögulegt að skýra, hvernig
þessi líffæri kæmu fram, ef að ekki væri gert ráð fyrir, að þessir
þrír dýraflokkar væru afkomendur dýra, sem einu sinni lifðu í
vatni eða sjó og önduðu með tálknum. Hjá fuglunum og spendýr-
unum, einnig hjá manninum, hverfa bogarnir fljótt aftur og sum-
ar æðagreinarnar ganga til þurrðar, en hinar ummyndast, áður
en langt um líður. Aðeins ein af vinstri greinunum heldur velli
hjá manninum og verður áframhald af stóru æðinni, sem sendi
allar greinarnar út í bogana, þannig myndast stóra slagæð lík-
amans. Alveg sama máli er að gegna um spendýrin, og hjá fugl-
unum fer þetta á sama hátt, með þeim eina mun, að þar er það
ein af hægri greinunum, sem eftir verður og tekur þátt í því að
mynda stóru slagæðina. Svipuðum örlögum sætir annað líffæri,
nefnilega nýrað. Hjá hryggdýrunum eru til þrenns konar nýru,
sem eg í þetta sinn vil kalla fiskanýru, skriðdýrsnýru og spen-
dýrsnýru.1) Öll spendýr hafa þessi nýru, sem eg hefi nefnt spen-
dýrsnýru, en það er þó eihkennilegt, að hjá fóstrinu myndast fyrst
fiskanýru, svo skriðdýranýru og þá loks hin eiginlegu og endan-
legu nýru spendýranna, sem útrýma hinum og halda velli upp frá
því. Einnig þetta bendir greinilega í þá átt, að spendýrin, og þar
með einnig maðurinn, séu komin af ófullkomnari tegundum.
Það má nú ef til vill í fljótu bragði virðast harla undarlegt,
hvernig það má verða, að jafn háttstandandi dýr eins og full-
komnustu spendýr, eða ef til vill maðurinn, hafi getað orðið til
úr ófullkomnum dýrum, sem lifðu í vatni eða sjó, eins og fiskun-
um. Á hinn bóginn verður að gæta þess, að eitt einasta dýr, eins
og til dæmis froskurinn, getur á örfáum vikum breytzt úr fiski
í froskdýr, því að hvað er frosklirfa, sem lifir í vatni og andar
með tálknum, annað en fiskur, líffræðilega séð? Og þegar þetta
undur getur átt sér stað, er þá að furða, þótt löng röð áramilljóna
hafi getað smátt og smátt leyst það umbótastarf af hendi, að gera
eina tegund úr annarri? Öðru nær.
Svo að við snúum okkur nú aftur að manninum, er það athuga-
vert, að nokkru eftir að fóstrið er komið af þessu fiskastigi, ef
svo mætti kalla, þegar það er aftur orðið laust við tálknbogana
og æðagreinarnar, fara að koma fram á því einkenni, sem ekki
benda á fiskana, heldur á síðari liði í hinni löngu keðju, á spen-
1) Pro-, meso- og metanephros.
1*