Náttúrufræðingurinn - 1936, Blaðsíða 50

44 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 ■ 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 [ 111
pestin væri að byrja fyrir alvöru, og fyrirspurnirnar voru á
þessa leið:
„Vegna þess að útlit er fyrir, að marhálmurinn sé að
hverfa á stöðum, þar sem hann hefir áður hafzt við með
miklum blóma, eruð þér beðinn að gefa upplýsingar um:
í fyrsta lagi, hvort að þér hafið tekið eftir þessu þar,
sem þér eigið heima. Og ef svo er, þá:
í öðru lagi, á hvaða stöðum.
í þriðja lagi, hvenær byrjaði marhálmurinn að hverfa.
f fjórða lagi, var hann þá nokkuð óvanalegur útlits,
og loks:
Er hann byrjaður að vaxa aftur á þeim stöðum, þar sem
hann hefir horfið“.
Árangurinn af þessum fyrirspurnum var sá, að það komst
upp, að pestin í marhálminum var komin í fullan gang einnig í
Danmörku, og lagði þar undir sig hvert svæðið eftir annað. Alls-
staðar var sama sagan, að sjúkdómurinn byrjaði fyrst á þeim
plöntum, sem dýpst uxu, en færðist síðan nær og nær fjörunni,
og ennfremur kom í ljós, að sjúkdómurinn barst með straumun-
um, hann greip fyrst þær plöntur, sem voru á straumsvæðunum,
en færði síðan út kvíarnar inn í víkur og firði, fyrir innan þjóð-
braut straumanna. Þar að auki voru öll sjúkdómseinkennin alveg
þau sömu, eins og við aðrar strendur Evrópu, en af öllu þessu
mátti draga þá ályktun, að hér væri um pest að ræða. Það hefir
vitanlega ekki staðið á rannsóknum, til þess að reyna að finna
sýkilinn, en þó hefir sú þraut ekki enn þá verið leyst að fullu,
ekki í neinu landi, svo að eg viti til. Doktor Henning Petersen
fann svamp í þeim blöðum, sem höfðu fengið sjúkdóminn, —
svampurinn var svo magnaður, að hann myndaði net af þráðum
um allt blaðholdið. Hann gat hreinræktað svampinn, og komist að
þeirri niðurstöðu, að hann þyldi allt að því 5 % seltu, en í sjón-
um kemst seltan varla nokkurs staðar yfir 3Vá %, í úthöfunum
við strendur Evrópu, en við land og í innhöfum Evrópu er hún
minni. Dr. Petersen tókst aðeins ekki að sanna, að það væri þessi
svampur, sem ylli veikinni, en hann hefir gert grein fyrir rann-
sóknum sínum í enska tímaritinu Nature, 30. des. 1933.
1 ýmsum löndum Evrópu hefir á síðari árum komizt á fót
heill bókmenntabálkur um pestina í marhálminum, og þar má
fyrst og fremst telja ritgjörðir, sem franskir vísindamenn hafa
skrifað. Eftir þeim að dæma hefir veikin við Frakkland byrjað