Náttúrufræðingurinn - 1936, Blaðsíða 23

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 17
1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
bóginn furðu lífseigt og kemur fram á yfirborðinu á jafn hátt
standandi dýrum eins og sumum eðlum, en þar er það svo ófull-
komið, að það þarf smásjá til þess að rannsaka fínni gerð þess,
svo að séð verði, að um auga sé að ræða. Hjá manninum eru til
leyfar af þessu auga, en sýnilegt er það ekki utan á höfðinu, eins
og ef til vill mætti vænta, heldur inni í því, undir eða öllu heldur
neðan á heilanum, — það er ekki lengur auga, heldur kirtill. Ekk-
ert annað en þessi nýja starfsemi, sem þetta gamla líffæri hefir
fengið, mælir á móti því að við köllum það úrelt.
Skynjunarfærin.
Þó að einkennilegt megi virðast, þá er því þó þannig varið, að
til eru skilningarvit á manninum, sem eru að verða úrelt. Þar má
fyrst og fremst nefna þefskynjunina. Yfirleitt er þefskynjunin
mjög misjafnlega þróuð hjá spendýrunum, og eftir því á hvaða
stigi hún stendur hafa menn skipt þeim í þrjá flokka. 1 fyrsta
flokki eru þau spendýr, sem hafa vel þroskaða þefskynjun, hin
svonefndu makrosmatisku spendýr, eins og það er kallað á út-
lendu máli; til þeirra telst allur þorri spendýra. I annan flokk koma
hin svonefndu mikrosmatisku spendýr, sem hafa meðal-ilmskynj-
un; til þeirra teljast skíðishvalirnir, selirnir, aparnir og menn-
irnir. Og loks er þriðji flokkurinn, hin anosmatisku spendýr, sem
eru alveg þefskynjunarlaus; til þeirra teljast einungis tannhval-
irnir. Að því er nú viðvíkur manninum, þá er það mjög greini-
legt, að þefskynjuninni er að fara aftur, hún er að verða úrelt.
Þetta sést meðal annars á því, hve mjög misjöfn þefskynjunin er
hjá mismunandi mönnum, sumir hafa næstum enga ilman, en
aðrir mjög góða, og það sama er að segja, þegar teknir eru heilir
stofnar eða þjóðflokkar manna. Þar eru þá frumlegustu þjóðirn-
ar efstar á baugi, með bezta þefskynjun. í öðru lagi eru þefskynj-
unarfærin miklu betur þroskuð hjá spendýrum þeim, sem standa
manninum næst, en hjá honum sjálfum, og loks segir fósturfræðin
okkur þá sögu, að þetta líffæri sé að verða úrelt. Hjá fóstrinu er,
meðan á þróun þess stendur, lagður grundvöllurinn að miklu
stærra og fullkomnara þefskynjunarfæri, en er til þróunarinnar
kemur, þá fer með það eins og tálknbogana, hárið, halann og
geirvörturnar, það verður að lúta í lægra haldi fyrir hinum nýju
stefnum, sem þróunin hefir tekið. Allt það, sem eg hér hefi sagt
um þefskynjunina, á einungis við skynjunarfærið sjálft, en ekki
2