Náttúrufræðingurinn - 1936, Blaðsíða 51

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 45
iiiiimiimiimmiiiiimiiimiiiiiiiiimiiimmiimmiiimimiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiimiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiimiif
veturinn 1931—1932, og eftir eitt ár var hún komin með öllum
Atlantshafsströndum Frakklands, en ekki í Miðjarðarhafið. Nú
ber svo einkennilega við, að önnur tegund marhálms, sem er til
við strendur Evrópu, nefnilega dverg-marhálmurinn (Zostera na-
na), hefir ekki fengið veikina, enda þótt hún vaxi á alveg sömu
stöðum og hin tegundin. Þetta bendir ennfremur greinilega í þá
átt, að hér sé að ræða um sjúkdóm, sem hefir eðli faraldurssjúk-
dóma, eða pesta, og sé bundinn við þessa einu tegund, marhálm-
inn. Frakkar hafa fundið mikið af gerli, eða bakteríu, í sjúku
blöðunum, og þeir ætla að þar sé um sýkilinn að ræða, en þó hefir
ekki tekizt að sanna það.
4. EySileggingin.
Þessi pest, sem hér hefir verið minnst, stafar að öllum lík-
indum frá Ameríku, því að þar varð hennar fyrst vart við strend-
ur Virginíu árið 1930. Ári síðar hafði hún breiðzt langt til norð-
urs, og eyðilagt heilar merkur af marhálmi á sjávarbotni, og sagt
er að villigæsunum, sem lifðu sumsstaðar að miklu leyti á botn-
stönglum marhálmsins, hafi legið við horfelli. í Englandi fór að
bera á sjúkdómnum árið 1932, fyrst í Devonshire, og þar sem
tamdir svanir höfðu lifað á marhálmi, varð nú að gefa þeim
aðra fæðu.
Loks breiddist pestin til Noregs og Svíþjóðar árið 1933. Eft-
ir öllu þessu að dæma virðist það líklegt, að pestin eigi upptök
sín í Ameríku, en hafi komið þaðan til Evrópu, fyrst til Suður-
Evrópu, en síðan borist þaðan með straumnum norður á bóginn,
því að það er alkunnugt, að þessa leið berast ýms dýr frá suð-
lægari höfum til Norðurlanda.
5. Síðustu fregnir.
Eins og sakir standa nú, þá er svo mál með vexti, að mar-
hálmurinn er hér um bil úr sögunni, víðast þar, sem hann hafði
áður hina mestu þýðingu. Þetta skapar vitanlega hina mestu
truflun við strendur landanna á lífinu í sjónum, vegna þess að
þau dýrafélög, sem höfðust við í hinum þéttu, grænu breiðum, eru
nú, ef eg má komast þannig að orði, svipt heimkynni sínu, og dýr-
in, sem lifa lengra frá landi, fá nú ekki lengur þann skammt af
plöntufæðu, sem þau fengu áður. Það, sem þö er öllu átakanlegra
fyrir mennina, er það, að við sjálft liggur að iðnaðargreinar verði
að stöðvast, vegna þess að marhálminn vantar. í síðasta hefti