Náttúrufræðingurinn - 1936, Blaðsíða 24

18 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
íiiiiiiiiiimiiiiiiii miimiiimiimmiiimiiimiiimimiimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiii v
um hinn ytri ramma þess, nefið, það virðist einmitt vera í þróun
hjá manninum, en ekki í afturför.
öll spendýr hafa tvær augnabrúnir, efri og neðri, en sú efri er
miklu hreyfanlegri, eins og við vitum. En auk þessara tveggja
augnabrúna hafa mörg dýr þriðju augnabrúnina, ef svo mætti
nefna það. Það er himna, sem almennt kallast blikhimna og er inn-
an við hinar. Þessi himna byrjar tilveru sína hjá háfiskunum, og
hjá mörgum skriðdýrunum er hún algeng. Bezt getum við þó veitt
henni athygli hjá fuglunum, þeir depla augunum eins og við sjá-
um allt öðruvísi en við. Frá innri augnakróknum dregst himna
9. mynd. Vinstra auga úr manni. k er tárakirtill, b er blikhimna.
fyrir augað. Blikhimnan er einnig til hjá spendýrunum, en vana-
lega mjög lítið þroskuð, nema hjá einstöku dýrum, eins og til dæm-
is rostungum. Hjá manninum er himna þessi algerlega úrelt,
en ef við lítum í spegil sjáum við þó síðustu leifar hennar í innri
augnakróknum, eins og hvítleitan depil. Hjá sumum frumlegum
þjóðflokkum kemur oft fyrir fólk, þar sem himna þessi er miklu
betur þroskuð en venja er til yfirleitt hjá manninum.
Eitt af þeim líffærum, sem er mjög breytilegt að stærð hjá
manninum, er eymabrjóskið, eða eins og við köllum það í dag-
legu tali, ytra eyrað. Sumir menn hafa eins og kunnugt er stór
eyru, aðrir smá, og lögunin getur verið með mörgu móti. Eftir
þeim rökum að dæma, sem við höfum til brunns að bera, þegar við
eigum að dæma um, hvort eitthvert líffæri sé að verða úrelt, kom-
umst við að þeirri niðurstöðu, að eyrað á manninum sé úrelt líf-
færi eða því sem næst alveg úrelt. Þetta skiljum við betur þegar
við gætum þess, til hvers ytra eyrað er í raun og veru hjá dýrun-
um. Lítum á hund, sem heyrir hljóð. Það fyrsta, sem hann gerir
til að átta sig, er að hreyfa eyrun, snúa þeim á ýmsa vegu, en á
þann hátt tekst honum að skynja, úr hvaða átt hljóðið kemur.