Skírnir - 01.01.1920, Qupperneq 9

Skírnir]
Jóhann Sigurjónsson.
S
óvægnum viljum, sem urðu að taka á sér öllum áður en
annar fékk hinn beygt.
II.
Fjalla-Eyvindur Jóhanns Sigurjónssonar minnir
lítið á sagnirnar um Höllu og Eyvind. Hann hefir stuðst
við þær í ytri sögu leiksins, en eins og skáldi sæmir not-
að þær með fullu frelsi, valið og hafnað, breytt og aukið,
— alt eftir þvi, sem meginhugsanir leiksins kröfðust.
í þjóðsögunum er Halla hin mesta norn, »svipill og
ógeðsleg*. Hún á mörg börn, sum með látnum manni sín-
um, sum með Arnesi. Eftir að þau Arnes hafa drekt
pilti nokkrum niður um ís, strjúka þau til fjalla. I för
taeð þeim er Eyvindur, lánleysingi, sem hafði sezt að hjá
Höllu, og með honum flækist hún svo víða um landið.
Þau eru oft handsömuð, en ganga bygðarmönnum jafnan
úr greipum.
Jóhann hefir gert söguna einfaldari og miklu fegurri.
Halla er í leiksbyrjun ung og falleg ekkja, barnlaus, glað-
lynd og blíðlynd, undir niðri þóttafull og heit í skapi. Þau
Eyvindur fella ást hvort til annars, og þegar hann fær
ekki lengur haldist í bygðum, sakir gamalla afbrota, flýr
bún með honum til fjalla.
Jóhann hefir í Höllu sýnt hina miklu konu. Elsk-
bugi hennar er breyskur, útskúfaður ógæfumaður; hún
aun honum af sál sinni allri og þekkir engin takmörk
fórnar sinnar. Orði sínu og efnum, öllu kastar hún frá
sér og flýr með þjófnum, sem hún elskar, upp á öræfin, út
úr mannfélaginu, upp í einveruna og óvissuna, þar sem
bungur og hrellingar vofa yfir faðmlögum þeirra, þar sem
fjár dauðans hangir á þræði yfir beði þeirra. Það, sem
guð hefir sameinað, fá mennirnir ekki aðskilið. Kofi þeirra
stendur í auðninni, hvítar jökulbungur rísa á alla vegu,
en yfir hvelfist kaldur norðurhiminn. Jafnt hið ytra sem
innra eru örlög þeirra þrungin ógn og fegurð.
Hjalla-Eyvindur er fremsta verk Jóhanns —
l*