Skírnir - 01.01.1920, Side 51

^SkírnirJ
Ritfregnir.
45
Annar þáttur verzlunarhættirnir, er miklu meiri
kluti bókarinnar (bls. 259—616). Er þar saman kominn feikna
mikill og margvíslegur fróðleikur um ástandið hór á landi um þess-
ar rnundir. Þó að þátturinn só aðallega lýsing á verzlunarháttun-
um yfirleitt, er þar krökt af frásögnum, er snerta einstaka menn
og aórstök bygðarlög eða kaupstaði. Koma þær að líkum notum
og myndir, til að gera lýsingarnar á ástandinu öllu saman skýrari
og átakanlegri.
Það er auðsætt, eins og höf. minnist á í formálanum, að það
hefir ekki verið lítill vandi að skipa svo niður öllu þessu efni, að
vel færi á. Ekki get eg þó betur sóð en að það hafi tekist prýði-
lega. Efnið er svo vaxið, sagan sjálf, að ekki er unt að komaat
tjá endurtekningum. Sagan endurtekst hvað eftir annað: Sömu
ttúsfellurnar, vandræðin, kærurnar o. s. frv. En svo er með efnið
farið, að endurtekningarnar urðu mór ekki til leiðinda, þó að eg
læsi bókina alla í stryklotu, og svo er því niður skipað, að mór
finst auðvelt að fletta upp í bókinni, til að leita fræðslu um ein-
stök atriði. Til þess hjálpar og ágætlega registur aftan við bókina
yfir nöfn manna, staða og hluta.
Þættinum er skift í 10 kafla, og kann eg eigi betra ráð til
gefa hugmynd um efnið í stuttu máli en að setja hór fyrir-
sagnir þeirra:
E Hafnirnar og kaupsviðin.
2. Yerzlunarhúsin og verzlunarþjónarnir.
3. Skipastóllinn og skipshafnirnar. Farþegaflutningur og flutn-
ingshlunnindi.
4. Kaupstefnur og kaupsetningar.
5. Mynt, alin, vog og mælir. Gilding. Skuldaskifti.
6- Útlenzkur varningur.
7. íslenzkur varningur.
3- Yiðskifti einokunarkaupmanna og íslendinga.
9- Innanlandsverzlun.
10. Launverzlun.
Þar sem getið er ferjustaða á stórvötnum, er það lítils háttar
ónákvæmni, að Tunga og Spóastaðir eru taldir ferjustaðir við Öl-
fusá, en eru við Sogið og Brúará, sem í hana falla.
Þegar lokið er öðrum þætti, kemur niðurlag (bls. 619 —
658). Er þar litið yfir einokunina frá sjónarmiði beggja aðilja og
umbótaviðleitnina, sem endar með því að verzlunin er gefin frjáls
'við alla þegna Danakonungs. Og að lyktum eru nokkur fylgl-