Hugur - 01.01.2000, Blaðsíða 67

HUGUR
Tilraun um styrk
65
túlkun Kallíklesar á hefðbundu siðferði: Styrkur er ekki lengur skil-
greindur á þann veg að hin sókratíska gagnrýni eigi við, sú sem segir
siðleysingja af ætt Kallíklesar eigna-á sama tíma-einni og sömu
sjálfsverunni mótsagnakenndar umsagnir.
III Lokaorð
Þótt hér megi líta efasemdir um tvo þætti þeirrar sálfræðilegu gagn-
rýni sem Nietzsche beitir gegn trú, má sjá hversu kraftmikill texti
Nietzsches er í viðbrögðum gegn slíkum efasemdum. Ljóst er að trúin
getur ekki kallast helber þrá eftir sáluhjálp, þar sem hinn sterki er lík-
legri til að finna sjálfspíslarhvöt sinni glæstari stað, afneiti hann trú.
Röksemd Nietzsches gegn kristni fær því ekki að fullu staðist í fyrri
þætti gagnrýni hans. En þegar kemur að seinni þættinum má sjá
hvernig texti Nietzsches stendur af sér kviðu efasemda á borð við
Dantos. Styrkur, í huga Nietzsches, felst ekki einvörðungu í líkams-
afli. Röksemd Nietzsches fyrir trúleysi stenst þó ekki nema lesandinn
gangist við meginforsendu þess, þeirri forsendu að vald sé það tak-
mark sem veiti lífi hvers og eins ótvírætt gildi. Það er síðan á valdi
hvers lesanda fyrir sig að álykta um áreiðanleika þeirrar forsendu.
Þegar kemur að efni trúarinnar má telja „Guð er dauður“ frægustu
athugasemd Nietzsches. En ef umrædd niðurstaða er höfð í huga getur
merking þeirrar athugasemdar (sem og merking trúarheimspeki
Nietzsches í heild sinni) verið sú að spurningar varðandi sannleika trú-
ar og tilvist skapara falli í skuggann frammi fyrir þeirri sókratísku
grundvallarspurningu hvernig lífi sé best að lifa áður en óumflýjanlegt
andlátið leysir mann af hólmi.
Birna Bjamadóttir þýddi.5'
51 Þýðandi vill þakka Ástráði Eysteinssyni fyirr að leysa úr þó nokkrum vandamál-
um varðandi þýðingu greinarinnar. Hrannar Már Sigurðsson á einnig þakkir skilið
fyrir vandaðan lestur á greininni og ýmsar lagfæringar. Það sem betur má fara
skrifast á ábyrgð þýðanda.