Hugur - 01.01.2000, Blaðsíða 123
HUGUR
Á milli himins og jarðar
121
Um suma menn sem hann þekkti náið skrifaði hann ekki, til
dæmis Jónas frá Hriflu. Hann sagði mér að hann gæti ekki skrifað um
Jónas því hann hefði aldrei séð hann reiðan, heldur bara heyrt frásagnir
af reiðinni og séð merki hannar í skrifum Jónasar. Þar með vantaði
eitthvað í myndina af manninum sem hún gat ekki verið án. Sigurður
var einum þræði framkvæmdamaður. Hann stofnar Bókaútgáfu Þjóð-
vinafélagsins, Fornritaútgáfuna og Arf Islendinga sem varð þó aldrei
nema þessi eina bók íslensk menning. Eitt af því sem hann velti fyrir
sér sem framkvæmdamaður var kynning íslenskra bókmennta erlendis.
Á þeirri tíð var það eitt áhyggjuefnið hvernig væri hægt að koma
þessari nýfrjálsu þjóð á framfæri í öðrum löndum. Kynning gamla
bókmenntaarfsins hafði að miklu leyti þegar farið fram. Erlendir bók-
menntafræðingar höfðu gert Njálssögu að frægri bók og Snorra
Sturluson að meiriháttar höfundi, en þarna varð að halda áfram. Það
varð líka að skapa hinum unga Háskóla íslands nafn í háskólaheim-
inum. Allt þetta var Sigurði metnaðarmál."
Tókst honum það ætlunarverk sitt?
„Þegar upp er staðið tókst honum að vekja athygli á Háskóla
Islands í gegnum norræn fræði með sínum eigin kenningum, hinum
svokallaða íslenska skóla í norrænum fræðum, sem hann skapaði við
þessa stofnun. Fornritafélagsútgáfan er einn minnisvarðinn um þetta.
En það var ekki tilgangurinn með hinum íslenska skóla að gera Há-
skóla íslands frægan. Hinsvegar hafði Sigurður mikinn áhuga á að
koma íslenskum bókmenntum síðari alda á framfæri í öðrum löndum,
og hann velti því mikið fyrir sér hvað væri best til þýðinga fallið. Ég
held hann hafi til dæmis átt þátt í því að Jón Indíafari var þýddur á
ensku. Um sömu mundir byrjuðu íslenskir höfundar að vekja athygli á
eigin spýtur, Jóhann Sigurjónsson, Gunnar Gunnarsson og Halldór
Laxness.“
Sérkenni og trú
Sigurður lagði mikla rækt við útbreiðslu íslenskra bókmennta og
vildi veg þeirra sem mestan á erlendri grund. Hvað voru, að hans mati,
íslenskar bókmenntir og hvað vildi hann sjá í þeim?
„Um íslenskar bókmenntir var ein helsta hugsun hans sú að vita
hvað er sérkennilegt, hvað það er sem greinir íslendinga frá öðrum
þjóðum. Margar skáldsögur sem voru skrifaðar hér í fyrri tíð hefðu