Hugur - 01.01.2000, Blaðsíða 70

68
Ólafur Páll Jónsson
HUGUR
En sé hún röng þá er fullyrðingin að ég hafi alltaf meint kvús með
orðinu „plús“ ósönn. Og sé fullyrðingin ósönn, hlýtur þá ekki að
mega finna einhverja staðreynd til að hnekkja henni?
Áskorun efasemdamannsins er tvíþætt. Hann efast um:
(a) að það sé einhver staðreynd sem ráði því að ég meini plús en
ekki kvús, og
(b) að ég hafi ástæðu til að vera sannfærður um að rétt svar sé
„125“ en ekki „5“
Fullnægjandi svar við þessum efasemdum verður að sama skapi að
tilgreina:
(c) hvaða staðreynd ráði því að ég meini plús frekar en kvús, og
(d) hvernig þessi staðreynd réttlæti að ég svari „125“ þegar ég er
spurður um „68 + 57.“
í leit að umræddri staðreynd þurfum við ekki að einskorða okkur við
eina aðferðafræði frekar en aðra-við þurfum, til að mynda, ekki að
laga okkur að neinum skorðum í anda atferðishyggju-og við erum
heldur ekki bundin1 af neinum þekkingarfræðilegum fjötrum. Því er
hér um verufræðilegt vandamál að ræða en ekki bara þekkingarfræði-
legt eins og framsetningin þó bendir til. Það sem efasemdamaðurinn
vill á endanum leiða í ljós er að það sé engin staðreynd um mig,
hvorki innan seilingar skilningarvita okkar né utan, sem ráði því að
ég meini eitt frekar en annað. Hann heldur því ekki einungis fram að
okkur sé ómögulegt að finna þessa staðreynd heldur að það sé ekkert
að finna. (14 og 21)
Áður en lengra er haldið er vert að taka eftir því að efasemdamaður-
inn dregur ekki í efa hvort svar mitt sé rétt-hann heldur því ekki fram
að „5“ sé rétta svarið-heldur efast hann um sannfæringu mína. Hefði
ég ákveðið hvert svar mitt skyldi vera með því að kasta krónu hefði
það getað verið hvort heldur sem er rétt eða rangt, en væri það rétt þá
væri það öldungis jafn rétt og ef ég hefði reiknað dæmið til þrautar.
En hefði ég einungis kastað krónu þá gæti ég naumast verið sann-
fœrður um að svar mitt væri rétt ólíkt því sem væri hefði ég reiknað