Hugur - 01.01.2000, Blaðsíða 108

106
Björgvin G. Sigurðsson
HUGUR
fastbundið og fagurbundið, sagði í rauninni alt sem ekki varð komið
orðum að, það var veröldin og heimahagarnir í senn, æskan og heims-
mennskan, hamingja lífsins og beygurinn mikli; og margt margt
fleira; og verkaði eins og maður hefði séð sýn af hvítum fugli og
heyri þyt af vængjum hans án þess að geta skilgreint hann, það var sá
fullkomleikur sem birtist manni stundum í draumi. Mér fannst að
leingra yrði ekki komist í því að skrifa ljóðræna andríka íslensku og
ég mundi vera alsæll þó mér tækist ekki nema líkja eftir fallegustu
málsgreinunum í þessari hillíngarkenndu huldufullu sögu. Hvílíkar
útsýnir! Og nýjar leiðir! Hvernig gat nokkur ungur íslendingur látið
sér detta í hug aðra eins fjarstæðu og fara að skrifa á dönsku-úrþví
slíka íslensku var hægt að skrifa!“
Ritdeilafornvina
Sigurður Nordal og Jónas frá Hriflu voru um árabil nánir og miklir
vinir. Þeir kynntust í Danmörku þegar þeir voru þar í námi 1907 til
1908 og áttu sér sameiginlega drauma um endurreisn íslensks þjóðlífs
í anda þess sem þeir kynntust á ferðum sínum erlendis. Eftir að heim
kom og Sigurður var kominn á kaf í fræðastörfin og Jónas í stjórn-
málin héldu þeir miklu sambandi og Jónas leit á Sigurð sem einn sinn
besta vin og ráðgjafa í vindasamri veröld stjórnmálanna.
Jónas mat Sigurð svo mikils að hann gerði hann að guðföður dætra
sinna og mikill samgangur var á milli heimila þeirra. Vináttu þeirra
lauk hinsvegar með afgerandi hætti í einni af eftirminnilegri ritdeilum
sem háð hefur verið á síðum íslenskra dagblaða. Um upphaf deilunnar
segir Guðjón Friðriksson sagnfræðingur í verki sínu um Jónas frá
Hriflu: „Á þriðja áratugnum virðast þeir hafa örvað hvorn annan á
margvíslegan hátt og frá Sigurði var komin hugmyndin að Mennta-
málaráði og Menningarsjóði sem Jónas kom í framkvæmd á ráðherra-
árum sínum. Fáir óvanabundnir menn munu hafa þekkt Jónas betur,
upplag hans, skaplyndi og feril en einmitt Sigurður Nordal. Sigurður
var ekki aðeins gáfaður listamaður og fræðimaður heldur einnig heim-
spekingur og af þeim sökum hafði hann óvenju góðar forsendur til að
botna í jafn margbrotinni persónu og Jónas var. Rof vináttu þeirra á
árunum 1939 til 1942 var eins og þegar gamlir fóstbræður berast á
banaspjót. Þeir hófu að deila í blöðum og áður en varði var deilan
orðin heit og persónuleg."