Hugur - 01.01.2000, Blaðsíða 86

84
Ólafur Páll Jónsson
HUGUR
aðeins að þeir séu rauðir og þetta væri svo vegvísir okkar í nýjum
kringumstæðum.
Samkvæmt sagnkjarakenningunni eru höfð alger endaskipti á
þessu. Það er málleikni okkar sem liggur skilningi okkar á lögmálum
eins og (e) til grundvallar. Þegar við notum umsagnir er það ekki svo
að við höfum hliðsjón af eiginleikum, upphugsum tilgátur um tengsl
umsagna í málinu og þessara eiginleika, og ákveðum svo, með hlið-
sjón af þessu, hvernig réttast sé að haga máli okkar. Þvert á móti;
málleikni okkar byggir á því að við fullnægjum mælikvörðum um
málnotkun sem velta ekki á hugtökum eins og umtaki, tilvísun
o.s.frv. heldur á því hvort við tölum og hegðum okkur eins og annað
fólk.
VII Réttlœting og afleiðsla
Ég hef verið að gera grein fyrir því sem Kripke segir í bók sinni um
Wittgenstein; ég hef reynt að skýra hver sú þverstæða er sem hann les
úr skrifum Wittgensteins og hvernig hann svo leysir þennan vanda.
En hversu ótrúleg skyldi nú þessi þverstæða vera?
Mig langar nú að taka upp þráðinn þar sem ég hugaði að því hverju
þyrfti að bæta við þverstæðuna til að leiða út mótsögn. Lítum sem
snöggvast á forsendur F1 og F2.
(Fl) Það er engin staðreynd um mig sem réttlætir þá staðhæfingu
að ég meini eitt frekar en annað með því sem ég segi.
(F2) Ef það er einhver staðreynd um mig sem ræður því að ég meina
eitt frekar en annað með því sem ég segi, þá getur sú staðreynd
réttlætt þá staðhæfingu að ég meini í raun eitt frekar cn annað
með því sem ég segi.
í þessum forsendum gegna tvær hugmyndir lykilatriði; hugmyndin
um það hvenær staðreynd réttlætir eitthvað og hvenær ein staðreynd
ræður annarri.
Eftir að Kripke hefur kynnt efasemdamanninn til sögunnar og hans
þrautlegu kvús-spurningar segir hann: „Því þótt tilgáta [efasemda-
mannsins] sé brjáluð, þá virðist hún ekki fyrirfram ómöguleg." (9) En
hvað er nú fyrirfram ómögulegt? Nú er það svo að það er heldur fátt
sem er fyrirfram ómögulegt, að minnsta kosti ef við skiljum orðið