Hugur - 01.01.2000, Blaðsíða 128
126
Einar Ólafsson
HUGUR
„Hvorttveggja kom mér á óvart, en með þessu voru örlög mín ráðin.
Þetta urðu mikil tímamót í lífi mínu. Ég varð að standa undir þeirri
ábyrgð, sem mér var á herðar lögð. Og mér fannst hún alltaf vera að
aukast og þyngjast meðan hreyfingin gat notað mig... Annir mínar
við stjórnmálastörf allan fjórða áratuginn voru óskaplegar. Maður
stóð í harðri, hvíldarlausri baráttu öll þessi ár. Ekkert lát á verkföll-
um víðsvegar um land, óslitin barátta gegn atvinnuleysi og skorti,
gegn sveitaflutningum og hverskonar valdníðslu. Við þetta bættist
hörð barátta innan verkalýðssamtakanna sjálfra og á tímabili á-
rekstrar innan flokksins. Allt þetta var unnið í sjálfboðavinnu og
aldrei greiddur eyrir í laun fram til ársins 1935, en þá var ákveðið að
við Einar [Olgeirsson] fengjum nokkra þóknun, raunar án þess að
nokkur tiltök væru að standa við það nema að mjög litlu leyti. Það
leið varla svo dagur að ekki væru fundir, útifundir eða kröfugöngur,
opinberir fundir innandyra, fundir í flokknum og stofnunum hans og
fundir í allskonar félögum, sem við störfuðum í. Og svo var eftir að
finna tíma og einhver ráð til þess að vinna fyrir sér og heimilinu.“2
Þegar Brynjólfur var að alast upp austur í Flóa blasti auðvitað við
honum fátækt og misrétti en stjórnmálabaráttan snerist um sjálfstæð-
ismálin. í útvarpsviðtölum þeim sem ég átti við hann árið 1988 og
komu út á bók undir heitinu Brynjólfur Bjarnason, pólitísk cevisaga
árið 1989, sagði hann það fyrst hafa verið þegar hann kom til Reykja-
víkur og þó einkum eftir að hann komst í Menntaskólann, að hann
heyrði getið um önnur stjórnmál en sjálfstæðismálin.3 Hann kynntist
Hendrik Ottóssyni og varð heimagangur á heimili hans, en faðir
Hendriks, Ottó N. Þorláksson, var í forystusveit reykvískra verka-
manna og í húsi hans við Vesturgötuna var Alþýðusamband íslands
stofnað í mars 1916 og um leið Alþýðuflokkurinn.
Þetta var á árum fyrri heimsstyrjaldarinnar. Með henni skerptust
stéttaandstæður, verðlag hækkaði en kaup verkafólks og sjómanna
stóð í stað. Vorið 1916 urðu hörðustu stéttaátök á íslandi fram til
þess tíma þegar hásetar fóru í tveggja vikna verkfall. „Ég var af al-
þýðufólki kominn,“ sagði Brynjólfur, „og fékk strax áhuga á þessari
hreyfingu.“4
2 Úr óprentuðum minnisblöðum í eigu Elínar Biynjólfsdóttur.
3 Einar Ólafsson, Brynjólfur Bjarnason, pólitísk œvisaga (Reykjavik: Mál og menn-
ing, 1989), s. 70-71.
Brynjólfur Bjarnason, pólitísk œvisaga, s. 71.
4