Hugur - 01.01.2000, Blaðsíða 96

94
Karl Ægir Karlsson
HUGUR
greindi menn frá dýrum öðru fremur, sjálfsvitund. Og hugsaði með
hryllingi til þess hvernig menn ætluðu að stunda sálfræði án
tilvísunar til hugræns ástands. Hann skrifar:
Góð sálfræðileg greining lítur framhjá persónulegri reynslu af hinu
andlega. Vísindaleg sálfræði er þá lokaafurð þess sem kalla má sam-
særi náttúruhyggjunnar, í henni felst að rannsóknarmaðurinn sver
sérkennilegan eið þess að öll hans þekking komi af athugun á hátt-
erni annarra ... og aldrei lítur hann þá í Ijósi eigin reynslu.13
Þessi orð Fite taldi Leahey ná yfir grunnstef atferlissinna; nýtti hann
þau sem skilgreiningu og gaf þeim sem undir hana féllu sæmdarheitið
„behavioralists“14 til aðgreiningar frá eldra hugtakinu „behaviorists.“
Nýja hugtakið er mun víðara en engu að síður gagnlegt. Undir það
falla allar þær undirtegundir sem fyrr voru nefndar ásamt hugfræði-
kenningum samtímans! Mun ég gera að minni þessa snjöllu tilraun
og nota orðið atferlissinni í merkingunni „behavioralisti“ hér eftir.
Atferlissinnar reyna að spá fyrir um, stjórna og skýra hegðun án til-
vísana í sjálfsvitund. Markmiðið er að spá fyrir um, stjórna og skýra
atferli-ekki sjálfsvitund.
Nú þegar gert hefur verið grein fyrir þeim erfiðleikum sem felst í
því að skilgreina. og flokka atferlishyggjumenn og reynt að bregðast
við því með að beita skilgreiningu Leaheys á atferlissinnum, er hægt
að víkja að Wittgenstein í tegnslum við atferlishyggju.
Wittgenstein og atferlishyggja
Endanleikahyggja og atferlishyggja eru um margt áþekkar. ... Hvor
tveggja neitar tilvist einhvers, hvor tveggja með það að markmiði
að forðast rugling.15
1 Fite, 1913; sjá Leahey, 1992,bls. 270. Á ensku: True psychological analysis ignor-
es all personal experiences of mentality. The science of psychology is, then, the
finished result of what we may call the conspiracy of naturalism, in which each
experimenter has bound himself to a strange oath to obtain all his knowledge
from observation of the actions of his fellows.. .and never conceive them in his
own expereince of his living.
14 Hugtakinu var ætlað að vera andstæða hughyggju (e. mentalism).
1 5 Wittgenstein, L. Remarks on the foundations of Mathematics, II, 18; sjá í Fogelin,
R. J. (1987) Wittgenstein. New York, Routledge. Bls 190. Skáletrun mín.