Birtingur - 01.01.1962, Síða 79

kúga hið ferska eðli hans og lama, deyfa
eðlileg lífssvör hans. Hins vegar er þver
mótsögn milli yfirlýsinga Dubuffet og
myndgerðar hans. Þrátt fyrir frumstætt
mið í teikningu hans birtast í myndunum
gífurlegur andlegur kraftur og fágun í
litameðferð, sem enginn frumstæður mað-
ur hefur til að bera.
„Líklega er frumlegasti málarinn, sem
komið hefur fram á sjónarsviðið í París
eftir síðustu heimsstyjöld, ekki abstrakt-
málari. Jean Dubuffet, fágætlega þrosk-
aður gáfumaður, sameinar allt í senn
barnalegan stíl, djarfar nýjungar í efnis-
meðferð og grófan (grotesque) húmor,“
segir Alfred Barr á einum stað um Du-
buffet.
H a r t u n g er fæddur í Leipzig árið
1904. Hann byrjaði snemma að mála og
hreifst af þýzku expressjónistunum,
mönnum eins og Nolde, Franz Marc og
Kokochka. Hann kynntist Kandinsky árið
1925. Að beiðni föður síns lét hann til-
leiðast að ganga í listskóla í Leipzig,
Dresden og Miinchen, nam jafnfi-amt
listasögu og heimspeki. Fór í námsferðir
víða um Evrópu, m. a. til Frakklands, ít-
alíu, Hollands og Belgíu. Árið 1935
neyddist hann til að hverfa úr ættlandi
sínu vegna Gestapó og settist þá að í
París. Gekk í útlendingahersveit í Frakk-
landi 1939, flúði til Spánar eftir uppgjöf
franska hersins, komst þaðan til Norður-
Afríku og gerðist hðsmaður de Gaulle.
Undir lok styrjaldarinnar særðist hann
alvarlega, svo að taka varð af honum ann-
an fótinn. Árið 1945 gerist hann fransk-
ur ríkisborgari og tekur til að að mála
eftir 6 ára hlé.
Hartung segir svo frá, að í barnæsku
hafi hann lítt hirt um að teikna hlutina
í kringum sig, en heillazt því meira af
öllu sem bifaðist, t. d. eldingunni, hann
hafi reynt að festa leifturtungurnar á
blað, og 1922 hafi liann uppgötvað hið
nonfígúratíva myndmál af eigin ramleik
án þess að hafa hugmynd um þær til-
raunir, sem gerðar höfðu verið í þeim
efnum. Segja má, að Hartung hafi alla
tíð verið óhlutlægur málari (nonfigura-
tiv), ef undan eru skilin árin 1924—
1928, þegar hann var í skóla. Hann hefur
því ekki eins og flestir jafnaldrar hans
og þaðan af yngri menn þrætt hina erf-
iðu stigu frá hlutbundinni myndgerð yfir
til óhlutbundinnar. Listferill hans hefur
verið snurðulaus og heilsteyptur, en mjög
erfiður fyrstu árin, meðan skilningur á
óhlutbundinni list var sama og enginn,
enda var hann vanmetinn jafnvel af list-
unnendum allt fram á seinni ár. Nú er
hann talinn í fremstu röð franskra sam-
timamálara.
Hartung er einstaklega geðþekkur lista-
maður. 1 myndum hans er lítið um þá
annarsheims-móðu eða geðóra, sem ein-
kenna svo mörg verk nútímamyndlistar.
Hann ritar á léreftið heilbrigðum þrótt-
miklum hætti línusveiflur, skref, stökk,
stanz og birtir þannig andlega og líkam-
lega alefling mannsins, eðlislæga tilfinn-
ingu hans fyrir hreyfingu og hrynjandi.
„Því dýpra sem við skyggnumst í sjálf
okkur, þeim mun skýrar og meira sann-
færandi orkar málverkið; því meira sem
við gefum af okkar innri veru, þeim mun
Birtingur 73