Læknablaðið - 15.09.2000, Qupperneq 45

FRÆÐIGREINAR / LÍFFÆRAFLUTNINGAR
Gunnar
Guðmundsson
Frá lyflækningadeild
Landspítala Hringbraut,
101 Reykjavík. Netfang:
ggudmund@rsp.is
Lvkilorð: langnaígrœðslur,
yfirlit.
Lungnaígræðsla
Ágrip
Lungnaígræðsla er valkostur við meðferð langt
gengnum lungnasjúkdómum, öðrum en krabba-
meinum, þar sem lífslíkur eru mjög skertar og
lífsgæði léleg, þrátt fyrir bestu lyfjameðferð. Pær
takmarkast mest af skorti á líffæragjöfum og
langtíma fylgikvillum. Þeim er beitt við ýmsum
gerðum af lungnasjúkdómum, svo sem lungna-
æðasjúkdómum, bandvefsmyndandi sjúkdómum,
langvinnum lungnateppusjúkdómum og sjúkdómum
sem valda þrálátum sýkingum eins og
slímseigjusjúkdómi (cystic fibrosis). Hægt er að
græða í bæði hjarta og lungu, annað lunga eða bæði
lungu eftir sjúkdómsgerð. Sagt er frá ábendingum,
frábendingum, skurðtækni, ónæmisbælandi lyfjum,
fylgikvillum og árangri. Lifun er ekki eins góð og í
öðrum líffæraígræðslum og stafar það af því hve
lungun eru viðkvæm. Lungnapróf og heilsutengd
lífsgæði batna þó mikið við lungnaígræðslu og sjúk-
lingar losna við súrefnisgjöf Stíflumyndandi
berkjungabólga er algengasti fylgikvillinn og
takmarkar langmest árangur af lungnaígræðslum.
Nokkrir íslendingar hafa gengist undir lungna-
ígræðslur, flestir í Gautaborg. Framtíð lungna-
ígræðslu snýst um að draga úr tíðni stíflumyndandi
berkjungabólgu og að afla fleiri líffæragjafa.
Inngangur
Lungnaígræðslur hófust í kringum 1960, en gengu
afar illa til að byrja með. Var því lítið gert af þeim
framundir 1980 þegar öflugri ónæmisbælandi lyf
komu til sögunnar. Hefur árangur farið batnandi upp
frá því og lungnaígræðslur hafa náð að festa sig í sessi
sem valmeðferð við ýmsum lungnakvillum. Hjá
sjúklingum með mikla skerðingu á starfsgetu og
takmarkaðar lífslíkur vegna lungnasjúkdóma getur
lungnaígræðsla aukið bæði lífslfkur og lífsgæði. Því
miður eru fylgikvillar algengir og setja hömlur á
langtímavirkni ígrædda líffærisins og á lifun
sjúklingsins. í Evrópu og Norður-Ameríku jókst
fjöldi aðgerða ár frá ári eftir 1980 en hefur staðið í
stað á undanförnum árum vegna takmarkaðs
framboðs líffæra. Vegna þessa hefur fjöldi sjúklinga
sem bíða eftir lungum margfaldast. Biðtími eftir
líffærum hefur lengst og er nú gjarna 18-24 mánuðir.
Þetta hefur orðið til þess að allt að fjórðungur
sjúklinga deyr á meðan þeir bíða eftir nýju líffæri (1).
Ábendingar fyrir lungnaígræðslu
Ábending fyrir lungnaígræðslu er sérhver meiri-
háttar lungnasjúkdómur annar en krabbamein, sem
veldur minnkaðri starfsgetu einstaklingsins og dauða
ENGLISH SUMMARY
Guðmundsson G
Lung transplantation
Læknablaðið 2000; 86: 587-90
Lung transplantation is an option in the treatment of end
stage lung diseases, excluding lung cancer, that lead to
short life expectancy and poor quality of life. Now they are
mostly limited by shortage of donor organs and longterm
complications. They are used for various lung diseases
such as pulmonary vascular diseases, fibrosing diseases,
chronic obstructive pulmonary diseases and diseases that
cause chronic infections. Depending on the indication it is
possible to perform heart and lung transplantation, single
lung or double lung transplantation.lndications,
contraindications, surgical methods, immunosuppression,
complications and outcomes will be discussed. Survival is
not as good as for other solid organ transplantation.
Measurement of pulmonary function and quality of life
improve with lung transplantation. Bronchiolitis obliterans
is the most common complication and is the most limiting
factor. A few lcelanders have undergone lung
transplantation, most of them in Gothenburg, Sweden. The
future of lung transplantation depends on limiting the
incidence of bronchiolitis obliterans and finding more organ
donors.
Key words: lung transplantation, review.
Correspondence: Gunnar Guðmundsson E-mail:
ggudmud@rsp.is
innan fárra ára þrátt fyrir bestu mögulegu lyfja og
skurðmeðferð (2). Sjúklingarnir eru því oftast í New
York Heart Association (NYHA) flokki III eða IV
þannig að þeir eru komnir með einkenni við minnstu
hreyfingu eða í hvíld. í töflu I eru sýndir helstu
sjúkdómaflokkar þar sem lungnaígræðsla getur
komið til greina sent meðferðarkoslur (1,2). Meðal
sjúkdóma sem hér er átt við má nefna lungna-
æðasjúkdóma eins og lungnaháþrýsting af óþekktri
orsök, lungnaháþrýsting af þekktri orsök eða
heilkenni Eisenmengers (tafla I). Þá má einnig nefna
bandvefsmyndandi lungnasjúkdóma eins og band-
vefsmyndun í lunga af óþekktri orsök, sarklíki
(sarcoidosis), giktsjúkdóma og lyfja- eða eitur-
orsakaða bandvefssjúkdóma. Þá geta sjúkdómar sem
valda þrálátum lungnasýkingum eins og slímseigju-
sjúkdómur (cystic fibrosis) eða berkjuskúlk
(bronchiectasis) gefið tilefni til lungnaígræðslu.
Langvinnir lungnateppusjúkdómar eins og lungna-
þemba er algengasti sjúkdómaflokkurinn, þar sem
lungnaígræðsla er íhuguð og eru allt að 45%
Læknablaðið 2000/86 587