Læknablaðið - 15.09.2000, Side 56

r
FRÆÐIGREINAR / LlFFÆRAFLUTNINGAR
LFS in AML
Years
Figure 3 Leukemia free survival (LFSj after allograft for adults with acute myelogen
leukemia (AML) infirst complete remission (CRl) from HLA- identical sibling donor.
Europen Bone Marrow Transplant Organization 1999.
Reproduced with permission from the EBMT.
Figure 4 Leukemia free survival (LFS) after allograft for children with acute
lymphoblastic leukemia (ALL) in second complete remission (CR2) from HLA-identical
sibling donor. Europen Bone Marrow Transplant Organization 1999.
Reproduced with permission from the EBMT.
og ský á augastein (10). Af öðrum langtíma-
fylgikvillum má nefna krabbamein, en áhættan á að
greinast með krabbameinsæxli er áttfalt aukin meira
en 10 árum eftir mergskipti (24).
Lifun
Lifun sjúklinga eftir mergskipti er háð fjölmörgum
þáttum en tveir mikilvægustu þættirnir eru ástand
sjúkdóms við ígræðslu og aldur sjúklings. Langt
gengnum sjúkdómi fylgir hærri dánartíðni vegna
bráðra fylgikvilla ígræðslumeðferðar og aukinnar
hættu á endurkomu sjúkdóms. Tíu ára lifun getur
verið frá 90% hjá börnum sem fara snemma í
mergskipti niður í nánast 0% hjá fullorðnum
einstaklingum með lokastigssjúkdóm (25). Myndir 3
og 4 sýna árangur meðferðar hjá hvítblæðissjúk-
lingum á skrá hjá evrópsku ígræðslusamtökunum, en
skráin nær yfir tímabilið 1987-1998. Fimm ára
sjúkdómsfrí lifun (leukemia free survival) hjá
sjúklingum með bráða mergfrumuhvítblæði var 56%
og 52% hjá sjúklingum með bráða eitilfrumu-
hvítblæði. (4) I nýlegri rannsókn frá Seattle í
Bandaríkjunum var fimm ára heildarlifun 75% hjá
sjúklingum með langvinnt mergfrumuhvítblæði en
allir voru undir 50 ára aldri og höfðu fengið merg frá
óskyldum gjafa (26).
Mergskipti íslenskra sjúklinga
Alls hafa 40 íslendingar farið í mergskipti frá upphafi
1981 til ársloka 1999 en öll mergskipti hafa farið fram
erlendis. Síðustu fimm ár hafa að meðaltali fjórir ein-
staklingar farið í mergskipti árlega. I 80% tilvika var
gjafinn systkini sjúklings en 20% voru frá óskyldum
gjafa. Ábendingar voru eftirfarandi: 40% einstak-
linga voru með bráða mergfrumuhvítblæði, 30% með
bráða eitilfrumuhvítblæði, 22,5% með langvinnt
mergfrumuhvítblæði, 5% með mergrangvaxtar-
heilkenni og 2,5% með Wiscott Aldrich heilkenni.
Fimm ára heildarlifun alls hópsins var 46% en
heildarlifun hafði batnað á seinni hluta rannsóknar-
tímans. Hjá sjúklingum með bráða mergfrumu-
hvítblæði var fimm ára heildarlifun 44% og fyrir
langvinnt mergfrumuhvítblæði 56% (27).
Á þeim 50 árum sem liðið hafa frá upphafi
stofnfrumuflutninga hafa framfarir verið stórstígar
og mikil aukning orðið á fjölda bæði mergskipta og
eigin stofnfrumuígræðslna. I framtíðinni er líklegt að
enn frumstæðari stofnfrumum, svokölluðum kím-
stofnfrumum (mesenchymal stem cells), verði beitt
til að flýta blóðmyndun eftir ígræðslu og mögulega
við endurnýjun stoðvefs í vissum erfðasjúkdómum.
Einnig eru miklar vonir bundnar við genalækningar.
Ábendingum fyrir meðferð fjölgar sífellt og Ijóst er
að hin nýja nálgun við mergskipti á eftir að stækka
verulega þann hóp sjúklinga sem mögulegt er að
veita meðferð. Undirbúningur fyrir eigin stofn-
frumuígræðslu hefur farið fram á Landspítala síðustu
ár og vonandi verður þess ekki langt að bíða að
stofnfrumuflutningar hefjist hér á landi.
Heimildir
1. Treleaven J, Barret J. Introduction to bone marrow
transplantation. In: Treleaven J, Barrett J, eds. Bone Marrow
Transplantation in Practice. Edinburgh: Churchill Livingstone;
1992: 3-9.
2. Thomas ED. Bone Marrow Transplantation: A Review. Semin
Hematol 1999; 36/Suppl. 7: 95-103.
3. Thomas ED, Buckner CD, Banaji M, Clift RE, FeferA,
Flournoy N, et al. One hundred patients with acute leukemia
treated by chemotherapy, total body irradiation, and
allogeneic marrow transplantation. Blood 1977; 49:511-33
4. EBMT (European Bone Marrow Transplant Organisation),
preliminary data 09.1999.
598 Læknablaðið 2000/86