Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 20

18 Þjóðmál SUmAR 2010
Upplýsingum um lausafjárstöðu Straums var
komið daglega til Fjármálaeftirlitsins og Seðla­
bankans og þá var breska fjármálaeftirlitinu,
sem og matsfyrirtækinu Fitch gerð reglulega
grein fyrir stöðu mála . Í janúar var unnið að
nýrri áætlun innan bankans sem miðaði að
því að skilgreina hvert yrði hlutverk Straums í
hinu endurreista fjármálakerfi Íslands . Í þessu
skyni var útbúin áætlun sem kynnt var undir
nafninu Project Return . Þar var sýnt fram á
mikið eigið fé bankans, en Straumur hefði
staðið af sér ólgusjó sem nánast hefði kaffært
öll íslensk fjármálafyrirtæki og þá væri það
styrkur bankans að búa að ríkum alþjóðlegum
tengslum með stærstan hluta sinnar starfsemi
á erlendri grund . Bankinn hefði á að skipa
færum stjórnendum, jafnt íslenskum sem
erlendum .5 Stjórnendur Straums mátu það
svo að bankinn hefði mikið fram að færa
við uppbyggingu íslensks fjármálakerfis .
Almennt var tillögunum tekið vel, en fulltrúar
ríkisstjórnarinnar virtust fremur hafa hugann
við framtíð sparisjóðanna og hvernig mætti
koma þeim til bjargar .6
Síðla í febrúar ræddu þeir William Fall og
Stephen Jack, fjármálastjóri Straums, talsvert
saman um yfirvofandi lausafjárvanda bankans .
Þá hafði það komið fram í viðræðum við
fulltrúa lífeyrissjóða í desember 2008 að þeir
vildu ekki koma með fjármagn inn í reksturinn
af ótta við að á það yrði litið að þeir væru að
styðja við bakið á Björgólfi Thor og þá var
það skýr vilji þeirra að leggja innistæður sínar
fremur á reikninga í ríkisbönkunum .7
William Fall, þáverandi forstjóri Straums,
segir samvinnu við stjórnvöld hafa gengið
afar illa og eigi það sér í lagi við um Fjár­
málaeftirlitið . Þá hafi mjög skort á forystu
í þessum efnum . Stjórnvöld hafi verið sem
höfuðlaus her .8 Í þessu sambandi er rétt að
geta þess að skömmu áður en skilanefnd
var sett yfir rekstur Straums­Burðaráss hafði
bankastjórn Seðlabankans verið vikið frá
störfum og nýr bankastjóri aðeins starfað
5 Project Return . Skyggnusýning Straums­Burðaráss 2009 .
6 William Fall, viðtal 21 . september 2009 .
7 Sama heimild .
8 Sama heimild .
í fáeina daga, en það var erlendur maður
sem ekkert þekkti til mála hér . Þá hafði
Fjármálaeftirlitið verið án skipaðs forstjóra í
rúman mánuð, eða frá þeim degi er Jónas Fr .
Jónsson lét af embætti .
Að mati Fall skorti tilfinnanlega þekkingu
og reynslu innan stjórnkerfisins til að takast
á við málefni af þessu tagi . Eigi þetta jafnt
við um Fjármálaeftirlitið, Seðlabankann,
fjár mála ráðuneytið og viðskiptaráðuneytið .
William Fall lítur svo á að það hafi verið
hlut verk Fjármálaeftirlitsins að hafa stjórn á
þessum málum, en þar á bæ virtust menn vart
hafa burði til þess .9 Fall telur enn fremur að
forystu leysi hinna opinberu stofnana sé bein
afleið ing pólitískra væringa . Þetta hafi komið
einna gleggst fram í ákafa vinstri stjórnarinnar
við að koma formanni bankastjórnar Seðla­
bank ans frá völdum . Þá hafi í aðdraganda al­
þingis kosninga falist mikil pólitísk áhætta í því
fyrir hvaða stjórnmálaflokk sem var að styðja
við bakið á fyrirtæki, þar sem Björgólfur Thor
Björg ólfs son væri meðal stærstu hluthafa .
Stjórn völd hafi aukinheldur óttast að koma
að rekstri Straums með nýtt hlutafé í ljósi
þess hversu illa tókst til með fyrirhugaða
aðkomu ríkisins að rekstri Glitnis . Öll áhersla
stjórn valda hafi verið á að vernda íslenska
innistæðu eigendur og þá á kostnað annarra
kröfu hafa bankanna .10
Stíf fundahöld
Síðla dags miðvikudaginn 4 . mars dró til tíðinda . Þá fékk William Fall símtal frá Peter
Fox, starfsmanni breska fjármálaeftirlitsins .
Spurð ist Fox fyrir um lausafjárstöðu bankans
með hliðsjón af afborgunum af lánum sem
væru á gjalddaga mánudaginn 9 . mars . Breska
fjármálaeftirlitið var þess albúið að grípa til
aðgerða gegn Straumi í Bretlandi ef ekki tækist
að tryggja greiðslu þeirra afborgana sem voru á
gjalddaga umræddan dag .
William Fall gerði Tryggva Pálssyni, fram­
9 Sama heimild .
10 William Fall: „Review of Events Leading up to STRB
going into administration“ .