Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 63

Þjóðmál SUmAR 2010 61
Ennfremur segir nefndin að fulltrúar Eng­
lands banka hafi talið að innlánsfé frá Bret landi
fjármagnaði hraðan vöxt útlána á Íslandi . Því
hefði bankastjórn Seðlabankans átt að ganga
eftir glöggum upplýsingum um það atriði til
að koma á framfæri við Englandsbanka ef þær
voru ekki í samræmi við þau orð sem látin
voru falla á fundinum . Eftir fundinn í mars­
byrjun 2008 voru skipulögð nánari sam skipti
milli seðlabankanna tveggja til að miðla upp­
lýsingum . Í því skyni voru tilnefndir sér stakir
tengiliðir frá hvorum banka fyrir sig, af hálfu
Seðlabanka Íslands þeir Ingimundur Frið­
riks son og Tryggvi Pálsson . Þá þegar hafði
upp lýs inga svið bankans aflað upplýsinga um
innlán í útibúum erlendis, fyrst óformlega við
undirbúning breytinga bindiskyldureglna og
síðan sem hluta af reglubundinni upplýsinga­
söfnun, eins og nefndin greinir frá í fyrstu
máls grein þessa töluliðar . Eins og Ingimundur
skýrir frá í sínu svari til Rannsóknarnefndar varð
ekki vart við það að fulltrúar Englandsbanka
hefðu endurtekið að innlán sem safnað væri í
Bretlandi væru meira og minna notuð til þess
að fjármagna hraðan vöxt útlána á Íslandi .
Þeirra áhyggjuefni sneri ugglaust fyrst og
fremst að því að hugsanlega yrði mikið tekið út
af innlánsreikningum bankanna . Það að erlent
fé kunni að hafa staðið bak við útlán á Íslandi
var í sjálfu sér ekki fréttnæmt fyrir fulltrúa
Seðlabanka Íslands . Það hefur lengi verið ljóst
að íslenskir bankar hafa notað erlent fé meðal
annars til þess að veita lán hér á landi . Þetta hafa
reikningar bankanna og skýrslur Seðlabankans
borið með sér . Erlenda féð fékkst til dæmis
með beinum lántökum, skuldabréfaútgáfum
og í seinni tíð með öflun innlána erlendis .
Fulltrúar Landsbankans upplýstu Seðlabanka
Íslands um það að vegna söfnunar innlána
erlendis þyrfti bankinn ekki að leita á erlenda
lánamarkaði eins og fyrr, en þeir voru sem
kunnugt er meira eða minna lokaðir . Mátti því
ætla að innlánsféð nýttist ekki síst til að standa
straum af endurgreiðslum erlendra lána sem
fyrr hafði verið aflað . Eins og vikið er að í 2 .
mgr . þessa töluliðar í bréfi Rannsóknarnefndar
var það eftir mitt ár 2008 sem bankastjórn
Seðlabankans skynjaði að erlenda innlánsféð
kynni að einhverju leyti að hafa verið flutt til
Íslands . Í þeirri andrá var flutningur Icesave
innlána í dótturfélag til umræðu og áhyggjur
vöknuðu af því að Landsbankinn hafði þá
ekki hafið undirbúning að því, sbr . 3 . tölulið .
Varðandi ráðstöfun fjár sem bankar taka við
skiptir máli hvort það er notað til að styrkja
lausafjárstöðu eða varið á þann hátt að ætla
mætti að það skilaði hlutaðeigandi banka
tekjum eða lækkaði kostnað . Sú upplýsingaöfl­
un sem nefndin fjallar um í þessum lið hefði
ekki varpað neinu ljósi á það atriði .
Við þetta er því að bæta að Sigurjón Árnason
bankastjóri hafði ítrekað lýst yfir því við banka­
stjórnina að Landsbanki Íslands væri ekki
„að uppstreama“ innstæður sem söfnuðust í
Bretlandi (flytja til Íslands þær innstæður sem
söfnuðust) . Þetta var og meginröksemd Lands­
bankans fyrir þeirri ósk að evrópskar reglur
um bindiskyldu giltu um innlán þar, því þau
væru ekki flutt til Íslands og hefðu því ekki
verðbólgu­ og þensluverkandi áhrif hér á landi .
Vera má að þessar yfirlýsingar hafi staðist fram­
an af en erfiðara er að henda á því reiður eftir
að hagur Landsbankans þrengdist, og einkum
eftir að skorður voru settar á lántökur íslensku
bankanna hjá Seðlabanka Evrópu í gegnum
Lúxemborg . Að lögum varð Seðlabankinn að
treysta upplýsingum bankakerfisins, sem Fjár­
mála eftirlitið, sem gat að vild gert athuganir
á með því að fara sjálft á vettvang, vefengdi
ekki . Hafa verður í huga að söfnun upplýsinga,
svo æskileg sem hún er, gefur sjaldnast skýra
mynd af því sem er að gerast í „núinu“, því að
reynslan sýnir að töluverðar tímatafir eru á slíkri
upplýsingagjöf og mikill viðbótartími sem fer
í að sannreyna slíkar upplýsingar . „Hugleið­
ingar“ nefndarinnar um að sundurgreindari
söfn un upplýsinga sem hefði hafist fyrr hefði
haft einhver heillavænleg áhrif á atburðarásina,
eru lítt rökstuddar og harla ólíklegar svo ekki sé
fastara að orði komist .
Seðlabankinn hafði frumkvæði að fundi með
forsvarsmönnum Englandsbanka og í fram haldi
af því var komið á sérstökum tengiliðum innan
beggja bankanna, þar sem upplýsingar voru
veittar . Breski seðlabankastjórinn bauðst til að