Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 129

Þjóðmál SUmAR 2010 127
og allar spurningar voru eftir því . Svo lánlausir
voru stjórnendur þáttarins að þegar þeir fengu
spurningar upp í hendurnar í miðjum þætti, þá
tókst þeim ekki að skilja neitt .
Sem dæmi má nefna, að Jónas Fr . Jóns son
greindi frá því í þættinum að á fundi hjá Sam­
tökum fjármálafyrirtækja, á útrásar tímanum,
hefði umboðsmaður Alþingis haldið tölu og hvatt
fjármálafyrirtækin eindregið til að vera óspör
að kvarta til umboðsmanns ef Fjármálaeftirlitið
gengi hart fram gegn fyrirtækjunum . Eftir að
Jónas hafði sagt frá þessu, héldu stjórnendurnir
áfram að tala við rannsóknarnefndarmennina,
sem meðal annars gagnrýna Fjármálaeftirlitið
harð lega fyrir linkind, en datt ekki í hug að spyrja
ranns óknarnefndarmanninn Tryggva Gunn ars­
son, umboðsmann Alþingis, um þetta for vitni­
lega atriði .
Opinber umræða um skýrsluna hefur dregið
dám af þessu upphafi . Aukaatriði eru gerð að aðal­
atriðum, og öfugt . Gagnrýni á skýrsluna fæst ekki
rædd . Fyrst slá fjölmiðlamenn föstu að niður staða
skýrslunnar hafi bara víst verið eins og þeir höfðu
ímyndað sér að hún yrði . Síðan er látið nægja að
vísa óljóst í skýrsluna, með stóru essi, og látið eins
og þar hafi nú allur málflutningur þeirra sann­
ast í eitt skipti fyrir öll . Fáir hafa auðvitað lagt á
sig að lesa allar þessar þúsundir blaðsíðna og enn
færri hafa haldið þræði allan tímann . Þess vegna
skapast á endanum einhver þjóðtrú um það hvað
sé í skýrslunni sagt, og hvað ekki .
Þeir sem vilja fá skýra mynd af aðalatriðum
skýrsl unnar hafa hins vegar nú fengið þarflegt
hjálp ar gagn . Í síðustu viku kom út ákaflega að­
gengi leg bók Styrmis Gunnarssonar, fyrr verandi
ritstjóra, um skýrsluna, þar sem hann fer á 160
blaðsíðum yfir aðalatriði skýrslunnar . Styrmir fer
yfir það, hvað skýrsluhöfundar segja um ólíka
aðila og stofnanir, og fer ekki hjá því að menn sjái
aðra mynd en þá sem óðamála bloggarar og reiðir
fréttamenn hafa reynt að draga upp . Í bók Styrmis
fá bankarnir sérstakan kafla, útrásarvíkingar
annan, fjármálaeftirlitið einn, ríkisstjórn og seðla­
banki, Icesave­„skuldbindingarnar“ og efna hags­
stjórnin fá sinn kaflann hvert .
Sumir hafa eflaust skilið fréttir af skýrslunni
svo, að rannsóknarnefndin gagnrýni harðlega
efnahagsstjórn áratuganna fyrir bankahrun .
Sú mynd er ekki rétt . Skýrsluhöfundar segjast
þvert á móti lýsa „framfaraskrefum sem stigin
voru á undanförnum áratugum og eiga þátt í
stórbættum lífskjörum almennings á Íslandi“ .
Þeir fagna ábyrgri fiskveiðistjórnun, útbreiddri
verðtryggingu lánsfjár, og nefna sérstaklega
með ánægju að „vaxtafrelsi, markaðsvæðing
og brotthvarf hins opinbera úr atvinnurekstri,
opnun hagkerfisins og afnám viðskiptahafta“
hafi átt mikinn þátt í stórbættum lífskjörum
Íslendinga . Hefur einhver heyrt fréttamenn,
álitsgjafa og stjórnmálamenn vitna mikið í þessi
orð nefndarmanna?
Styrmir bendir í bókinni réttilega á, að það
sé „ekki mikill samhljómur í lýsingum rann­
sóknarnefndar Alþingis á þeim árangri, sem náðst
hefur á Íslandi með þeirri stefnu í efnahags­ og
atvinnumálum, sem fylgt hefur verið, og gagnrýni
ýmissa vinstrimanna þess efnis að allt, sem farið
hefur á verri veg sé svonefndri nýfrjálshyggju
að kenna“ . Hann segir að rannsóknarnefndin
„sé þannig að því er virðist sammála þeirri
grundvallarstefnu, sem hér hefur verið fylgt,
gagnrýnir hún einstaka þætti í efnahagsstjórninni
og þá sérstaklega frá árinu 2004“ . Vitnar Styrmir
svo til nefndarinnar sem gagnrýnir stjórnvöld
fyrir að hafa ekki skorið opinber útgjöld niður á
þenslutímum .
Þannig mætti taka mýmörg dæmi um skakka
mynd sem fólki hefur verið gefin af niðurstöðum
nefndarmanna, og bók Styrmis er mikilvægt
hjálpargagn þeirra sem vilja átta sig á aðalatriðum
skýrslunnar .
Annað mikilvægt atriði skýrslunnar, sem rakið
er að nokkru leyti í bók Styrmis, er umfjöllun
höfunda um svokallaðar „skuld bindingar Ís­
lands“ vegna Icesave­reikninga Lands bankans .
Þeir sem lesa þá umfjöllun, og taka mark á
nefnd ar mönnum, láta sér ekki til hugar koma
að til séu nokkrar „skuldbindingar“ Íslands til
„endur greiðslu“ Icesave­skulda Landsbankans .
Þeim finnst þvert á móti sem enn alvarlegra sé
en áður að ráðherrar og flestir stjórnarþingmenn
hafi tvívegis barið gegnum alþingi lög þess efnis,
að Ísland taki á sig stórkostlegar skuldir sem ekki
hvíla á því . Aumingjagangur formanna stjórn­
ar andstöðuflokkanna, sem allt frá áramótum
hafa reynt sitt besta til að aðstoða ríkisstjórnina
við þetta verk, verður enn sérkennilegri í ljósi
skýrslunnar .