Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 125

Þjóðmál SUmAR 2010 123
eftirminnilegust er rannsókn Economic
Policy Institute (www .epi .org) sem er
hugveita sem er ætlað að benda sérstaklega á
kjör hinna lægst settu í umræðu um hagræn
málefni og er á engan hátt hægrisinnuð, en
sú rannsókn sýnir að í Bandaríkjunum eru
kjör hinna verst settu betri en
t .d . á Norðurlöndum, þó þau séu
lakari en í Sviss og Kanada (bls 26) .
Rannsókn dr . Fredrik Bergström,
þar sem hann ber saman tölur frá
2001 frá öllum 15 löndum ESB
á þeim tíma og svo 15 ríkustu
fylkjum Bandaríkjanna . Tölurnar
sýna að lífskjör eru betri í 15 auð­
ugustu fylkjum Bandaríkjanna
en 15 ríkustu löndum ESB, að
Lúxembúrg frátöldu . Lúxembúrg
er auðugast í þessum samanburði ásamt
Delaware og Connecticut, ríkjum sem þekkt
eru fyrir lága skatta . En miðað við umfjöllun
um Bandaríkin í fjölmiðlum í Evrópu myndu
fáir láta sér detta í hug að yrði Svíþjóð 51 .
fylki Bandaríkjanna yrði það eitt fátækasta
fylkið .
Varið er þremur köflum í að fjalla um skatta­
uppbyggingu Svíþjóðar, Bandaríkjanna og
Sviss sem síðan er borin saman við Ísland í köfl­
unum sem á eftir fylgja . Ég hef búið og starfað
í öllum þessum löndum og þykist því þekkja
eitthvað til þessara mála . Bókarhöfundur fjallar
vel um þann mun sem er á löndunum en mér
fannst vanta að teknir væru inn í umfjöllunina
neysluskattar, svo sem virðisaukaskattur . Sem
dæmi þá borga ég um 24% tekjuskatt í Sviss,
þar sem ég bý, og 1% eignaskatt, en á móti
kemur að vörur og þjónusta er dýru verði
keypt, fyrir utan skóla . Í New York var ég að
borga 50% skatta, fannst ég ekkert fá fyrir
skattana, en á móti var þjónusta og vörur með
litlum álögum . Í Svíþjóð voru tekjuskattarnir
um 60% en á móti kom að heilbrigðiskerfið var
framúrskarandi og skólakerfið í lagi . Neyslu­
skattarnir voru hins vegar einnig háir og verð
á fjárfestingavörum (t .d . heimilistækjum og
bílum) og neysluvörum með miklum skött­
um . Með öðrum orðum þá eru skattar í Sviss
lágir, enda er það svo að tekjuskattar eru þeir
skaðlegustu í hagfræðilegu tilliti, því þeir draga
úr vilja fólks til að vinna, en neysluskattar þeir
hagkvæmustu, því þá borga þeir mest sem
neyta mests .
Það er átakanlegt að núverandi ríkisstjórn,
sem kennir sig við norræna
velferð, áttar sig ekki á því að hin
Norðurlöndin, sérstaklega Sví­
þjóð, hafa notið vaxandi velsældar á
síðustu 10 árum með því að færa sig
fjær þeim úreltu skattahugmyndum
sem réðu þar ríkjum . Svíum tókst að
sól unda því forskoti sem þeir höfðu
eftir uppbyggingarárin sem fylgdu
í kjöl far seinni heimstyrjaldarinnar
með mikilli íhlutun ríkisins . Það
gerðu Svisslendingar ekki .
Útskýringar um eðli fjár magns tekjuskatta
og virk áhrif skatta, sem eru miklu hærri en
flestir halda, eru mjög gagn leg ar þeim sem
lesa bókina en hafa ekki kynnt sér skattamál
sérstaklega . Þannig er farið í gegnum það,
að í gegnum fjármagnstekjuskatt er verið
að skattleggja fjármuni sem áður hafa verið
skattlagðir í gegnum tekjuskatt, annað hvort
hjá fyrirtæki eða einstaklingi . Því sé 10%
fjármagnstekjuskattur hærri í reynd, því
hlutafélag þarf að borga 18% tekjuskatt, sem
gerir eftir báða skatta um 26,2% sem er svipað
og tekjuskattur almenns launþega, sem er með
um 300 þúsund í laun .
Hvers vegna þykir í kennsluskrá grunn skóla
og framhaldsskóla sjálfsagt að kenna nem­
endum að jörðin sé ekki miðja sólkerfi sins,
heldur sólin, sem er nokkuð sem engu barni
myndi detta í hug af sjálfsdáðum, en láta hjá
líða að kenna einföldustu grunnkenningar
hagfræði? Það er ljóst að fleiri nemendur munu
í framtíðinni taka þátt í hagkerfinu en ferðast
um sólkerfið en samt er það svo að lítil rækt er
lögð við að búa fólk undir þátttökuna .
Sá leiði misskilningur að hagnaður eins sé
tap annars er almennur . Hann er rót flestra
ranghugmynda um hagkerfið og leiðir af sér
ótrúlegustu vitleysur . Þær vitleysur eru lífseigar
og erfiðara er að leiðrétta þær því lengra sem frá