Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 127

Þjóðmál SUmAR 2010 125
athafna og þess athafnaleysis sem þeir telja til
vanrækslusynda einstakra stjórnmálamanna og
embættismanna og falls bankanna og hruns
krónunnar . Nefndin kaus að láta rökstuðning
um þetta lykilatriði hanga í lausu lofti . Æski legt
hefði verið að í fyrstu bók um skýrsluna hefði
verið kafað dýpra í þetta atriði annað hvort til
að styðja niðurstöðu nefndarinnar
eða gagnrýna hana .
Í skýrslunni er hugtakið laga­
hyggja mikið notað . Stjórnvöld
sæta ámælum fyrir að hafa einblínt
um of á þröngan bókstaf laganna
fremur en markmið þeirra og
æðri tilgang varðandi beitingu á
valdheimildum gegn bönkunum .
Starfshópur nefndarinnar um
siðferði verður ekki skilinn á annan
veg en að stjórnvöld hefðu átt að
hafa að engu þær kröfur sem dómstólar og
umboðsmaður Alþingis hafa í vaxandi mæli á
undanförnum árum sett fram um takmörkun
á beitingu refsikenndra viðurlaga af hálfu
stjórnvalda .
Tvískinnungur af þessu tagi hefði verið
vert umfjöllunarefni í þessari bók því hann
veikir skýrsluna án frekari röksemdafærslu .
Hér koma líka til skoðunar sjónarmið um
afturvirka lagatúlkun .
Í einstökum tilvikum virðast ályktanir höf­
undar ekki ríma við texta skýrslunnar . Það á
til að mynda við pælingar rannsóknarnefndar­
innar á evrópskum réttarheimildum varðandi
skuldbindingar EES­ríkjanna gagnvart inni­
stæðu tryggingarsjóðnum .
Sams konar rímleysi kemur fram á bls .
120 þar sem höfundur kemst að þeirri niður­
stöðu að nefndin gagnrýni einstaka þætti í
efnahagsstjórninni sérstaklega frá árinu 2004 .
Af því tilefni er vitnað orðrétt í skýrsluna um
mót vægisaðgerðir við aflasamdrætti 2007 .
Enn fremur vitnar höfundur í texta skýrslunn ar
um gagnrýni Seðlabankans snemma árs 2003
um ónógt aðhald í ríkisfjármálum og öðrum
þáttum vegna Kárahnjúka . Sú gagnrýni beind­
ist augljóslega að ákvörðunum ríkisstjórn ar
árið 2002 og fyrr . Þá er tilvitnun í skýrsluna
um gagnrýni á útlánaþenslu Íbúðalána sjóðs
2004 . Þær ákvarðanir voru teknar við stjórn­
ar myndun 2003 .
Með öðrum orðum: Þau skörpu skil sem höf­
undur segir að skýrsluhöfundar geri í gagn rýni
á efnahagsstjórnina eftir 2004 koma alls ekki
fram í þeim tilvitnunum sem hann velur til
rökstuðnings fyrir þessari ályktun .
Slíkt rímleysi milli efnis og ályktana
er svo ólíkt skrifum höfundar frá
fyrri tíð að það verður tæpast skýrt
með öðru en tímaskorti .
Á hinn bóginn bendir höfundur
réttilega á að skýrsla rann sóknar­
nefndarinnar er ekki áfellisdómur
yfir þeirri hug myndafræði sem bjó
að baki efnahagsstefnunni . Hann
vekur þannig athygli á að nefndin
taki undir mark aðs væðingu, brott­
hvarf hins opinbera úr at vinnu rekstri og
opnun hagkerfisins .
Mikilvægt er fyrir þjóðfélagsumræðuna
að draga þetta sjónarhorn fram . Satt best að
segja hefði höfundur mátt fara mun dýpra
í skil greiningu sína á þessum þætti . Margir
hafa dregið upp falsmynd af skýrslunni um
þessa hluti . Sú falsmynd er notuð í stjórn­
málabaráttunni . Þó að höfundur hefði mátt
gera þessum þætti meiri og betri skil er stutt
athugasemd hans um þetta efni vissulega einn
af kostum bókarinnar .
Í kaflanum um Seðlabankann vitnar bókar­
höfundur í skýrsluna þar sem greint er frá fram­
burði Sturlu Pálssonar framkvæmdastjóra hjá
bankanum . Hann sagði þar: „En í rauninni var
staðan hjá þeim (bönkunum) strax í ársbyrjun
2008 þannig að allar aðgerðir til þess að reyna
að þrengja að þeim hefðu drepið þá og þess
vegna vorum við eiginlega komnir á hjá þeim
og eftir það gekk þetta út á það að reyna að
halda kerfinu gangandi .“
Þessi setning snýst um eina af grund vallar­
spurningum rannsóknarinnar . Sjálf kemst
nefnd in á öðrum stað að þeirri niðurstöðu að
bönk un um hafi ekki verið viðbjargandi eftir
2006 . Nefndin virðist að þessu leyti vera sam­
mála Sturlu . Höfundur hefði gjarnan mátt