Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 58

56 Þjóðmál SUmAR 2010
og forðast um leið að kalla á athygli eða valda
óróa . Fyrsta breytingin var gerð í janúar 2008 .
Þá var heimilað að leggja fram bréf í erlendri
mynt og einnig var „útgefanda heimilt að
leggja fram sértryggð skuldabréf sem varin eru
með eignasafni fasteignaverðbréfa (e . covered
bonds)“ . Að öðru leyti voru reglurnar um flest
samhljóða reglum frá því í júní 2007, m .a .
hvað snerti lánshæfismat . Ákvæði um það hafði
fyrst verið sett í reglur í desember 2004 og var
þá ákveðið að lágmarkið skyldi vera A­/A3
(Moodys/S&P) . Með þessum breytingum var
bönkum gert kleift að gera fasteignalánasöfn
sín þannig úr garði að hægt væri að veðsetja þau
í Seðlabankanum . Nánast er óframkvæman­
legt fyrir seðlabanka að taka við slíkum eign­
um nema í ofangreindum búningi og rafrænt
skráð .
Í mars voru enn gerðar breytingar á reglum
um viðskipti við Seðlabankann . Þær fólu í sér
„að nægilegt [væri] að sértryggð skuldabréf hafi
tiltekið lánshæfismat en fallið frá því skilyrði að
útgefandi slíkra bréfa hafi lánshæfismat“ . Þetta
var gert til að auðvelda smærri fjármálafyrirtækj­
um aðgang að lausafé gegn tryggum veðum .
Í ágúst 2008 var reglum um viðskipti við fjár­
málastofnanir enn breytt og þær í senn þrengd­
ar og rýmkaðar . Nú var bönkunum heimilað
að leggja fram eignavarin bréf (e . asset backed
securities), önnur fasteignaveðbréf, enda yrðu
þau sett í búning sem gerði Seðlabankanum
kleift að taka við þeim með rafrænum hætti .
Láns hæfismat eignavarinna bréfa var ákveðið
AA+/AA1 að lágmarki . Jafnframt voru settar
reglur sem takmörkuðu notkun ótryggðra
banka bréfa í áföngum og skyldi hlutfall þeirra
komið niður fyrir 50% af verðmæti trygginga
áramótin á eftir . Þetta hlutfall var eftir því
sem ég man ákveðið með hliðsjón af reglum
norska seðlabankans, sem telst til varfærnustu
seðlabanka . Hinn 1 . október 2008 var þetta
hlutfall 46,4 % og 21 október sama árs 51,9 %
og því ekki fjarri því sem að var stefnt að yrði um
áramótin 2008–2009 . Ákvæðin um takmörkun
á notkun ótryggðra bankabréfa voru almenn og
ekki bundin við skuldabréf útgefin af íslenskum
bönkum . Takmörkun á notkun þeirra auk
heimilda til notkunar eignavarinna bréfa átti að
vera þeim hvatning til að búa eignir í búning,
sem gerði þær nothæfar í veðlánaviðskiptum .
Fullyrðing nefndarinnar um að ekkert hafi verið
aðhafst fyrr en 17 . júlí 2008 fær samkvæmt
framansögðu ekki staðist .
Að undanförnu hefur verið opinberlega rætt
með æði einfeldningslegum hætti um veðlán
Seðlabankans og þau verið tekin úr samhengi
við annan raunveruleika . Þessu hafa stjórnað
margir áköfustu spunameistarar landsins og
í framhaldinu hafa nokkrir stjórnmálamenn
haldið því á lofti að tapið af „tæknilegu gjald­
þroti Seðlabankans“ sé verra og alvarlegra en
Icesave skuldabyrðin! Skuldin sem bókfærð
er á Seðlabankann, og ríkið greiðir þessari
stofn un sinni með skuldabréfi, fríaði ríkissjóð
frá því að leggja sambærilega upphæð inn í
nýju bankana eins og Fjármálaeftirlitið hafði
tilkynnt Seðlabankanum með bréfi . Með
breyttri forgangsröðun krafna, dregur ríkis­
sjóð ur úr framlögum sínum til tryggingar inni­
stæðna í samræmi við loforð hans, og lætur
vís vitandi hluta af því hagræði lenda á sínum
eigin seðlabanka . Ríkissjóður „tapar“ því engu
fé og Seðlabankinn getur eftir sem áður sinnt
hlutverki sínu hnökralaust . Því miður virðist
nefndin hafa fallið fyrir hinum einfeldningslega
spuna og verður að harma það .
Óhjákvæmilegt er að gefa frekari skýringar á
stöðunni fyrst misskilningur er uppi og því skal
einnig eftirfarandi tekið fram:
Í árslok 2007 myndaðist mikill kaup þrýst ing ­
ur á gjaldeyrismarkaði . Hann hélst fram í lok
mars 2008 . Á þessum tíma veiktist gengi krón­
unnar um 30% og ljóst var að grípa þyrfti til
Að undanförnu hefur verið opinberlega rætt með æði
einfeldningslegum hætti um veðlán
Seðlabankans og þau verið tekin úr
samhengi við annan raunveruleika .
Þessu hafa stjórnað margir áköfustu
spunameistarar landsins . . .