Vísir - 24.12.1940, Blaðsíða 14

14
VÍSIR
SAGA FRA HALSNESI
fyr en hann mætti gömlum
vini, hermanninum von Örne-
clou. Og von Örneclou, sem
ferðaðist um alt árið og þekti
livern einasta bóndabæ í
Vermalandi, ga'f hoinum gotl
ráð: „Farðu að Hálsnesi og
lieilsaðu upp á Vestblað fána-
junkara," sagði hann við of-
urstann; „þú getur reitl þig á
það, vinur, að ég þekki engan
EFTIR SELMU LAGERLÖF
Einliversstaðar út með veg-
inum var fyrrum gamall
bóndabær sem hét Hálsnes.
Skógarjaðarinn lá fast upp
að bænum, sem var rauðmál-
aður með lágum veggjum. Við
hliðina á íbúðarhúsinu greri
stór heggur og af honum
hrundu svört ber niður á þak-
ið, sem var úr rauðum skíf-
um, en undir sérstöku þaki á
peningshúsagaflinum iiékk
stóreflis bjalla.
Rétt fyrir utan eldhúsdyrn-
ar hékk dúfnahús, með fallegu
skrauti í kringum flugopið, en
utan á skrifstofuveggnum hékk
íkornabúr með stóru stálvírs-
skjóli handa íkornunum til að
leika sér að; og undir stóra
sýrenugerðinu var heil röð af
barkþöktum bíkúpum.
Til bæjarins heyrði lítill
stöðupollur fullur af fiski og
froskum og við hliðið heim að
bænum stóð hundahús. Við
trjágöngin út að matjurtagarð-
inum voru snjóhvítar grindur
í hliðinu.
Uppi á lianabjálkaloíti voru
geymdir æfagamlir hermanna-
búningar og hundrað ára
gamlir kvenhattar — og þar
voru kistur fullar af silkisjöl-
um og slaghörpur, fiðlur, gít-
arar og blásturshljóðfæri.
Handskrifuð kvæði og nótur
og gömul, gulnuð bréf lágu á
hillum í skápunum, en á veggj-
unum í anddyrinu héngu
gamlar veiðibyssur, skamm-
byssur og veiðitöskur úr leðri
og á gólfinu voru ábreiður,
ofnar úr gömlum silkiklæðum
og útslitnum gluggatjöldum.
Yfir anddyrinu var stór
kvistur og á því voru stórar
gular hurðir, senj var lokað
með klinku og slagbrandi. Á
gólfið var stráð einihrísi og i
gluggunum voru margar smá-
ar rúður.
Eitt sumar kom gamli of-
urstinn, hann Beerencreutz,
einmitt á þennan bæ. Það hlýt-
ur að liafa verið rétt á eftir
að liann hafði flutt frá Eika-
hæ. Um það leyti hafði liann
fengið leigt húsnæði á göml-
um bóndabæ í Svartsjö og það
bar sjaldan við, að hann færi
í ferðalag. Hestinn og litla
vagninn átti hann að vísu enn
þá, en þeir fengu að hvila sig
meiri hluta ársins. Hann sagði
altaf að nú væri hann farinn
að eldast fyrir alvöru og að
gömlu fólki hentaði best að
vera heima.
Beerenciyeulz átti líka erfitt
með að fara frá verkinu, sem
hann hafði sett sér fyrir. Hann
var sem sé að vefa ábreiður
í herbergin sín tvö, stórar,
marglitar áhreiður með marg-
hrotnu furðulegu skrauti. Þetta
tók óhemju tíma, fyrst og
fremst af því, að hann óf þær
upp á\sinn eigin máta. Ilann
notaði sem sé engan vefstól,
en þandi garnið þvers yfir ann-
að herbergið, milli veggjanna.
Þetta gerði hann til að geta
séð alla ábreiðuna i einu —
en að þeyta skyttunni og slá
vefinn, það var engan veginn
létt verk. Og svo var það
skrautið, sem hann liugsaði út
sjálfur og litirnir, sem þurfti
að stilla saman. Þetta tók of-
urstann lengri tíma en nokkur
skyldi trúa.
Á meðan Beerencreutz var
að vinna að því, að fá mynd-
ina á ábreiðunni lil að koma
út eins og hann vildi, þá sat
hann oft og hugsaði um Guð,
sinn Herra. Hann myndi víst
sitja við stærri vefstól og hann
liefði sjálfsagt undursamlegri
myndir til að vefa eftir. Og of-
urstanum var ljóst, að það
myndu vera bæði ljósir og
dökkir litir í þeirri ábreiðu, til
þess að hún fengi að njóta sín.
Beerencreutz sat stundum svo
lengi og hugsaði um þetta, að
honum fanst, að hann sæi sina
eigin æfi, og æfi þeirra manna,
sem hann hafði þekt, mynda
dálítinn hluta af hinni miklu
ábreiðu Guðs og hann sá þenn-
an hluta svo greinilega, að
hann sá bæði liti og línur. Og
ef maður lxefði spurt Beeren-
creutz ítarlega um þetta, þá
hefði hann orðið að viður-
kenna, að hann var að vefa
sína eigin æfi og æfi vina sinna
i ábreiðuna — þó það væri
nú aðeins^ f atækleg eftirlíking
af þeim myndum, sem liann
hafði séð i hinni miklu voð
himnaföðursins.
En þó að ofurstinn ætti nú
svona annríkt, þá var hann
vanur að fara í smávegis ferða-
lag til gamalla vina á liverju
ári þegar sumri tók að halla.
Af gömlum vana þótti honum
best að ferðast um landið um
það leyti; á meðan smárinn
angaði á engjunum og hin hláu
og gulu blóm stóðu meðfram
þjóðveginum i tveim löngum
óslitnum röðum.
í þetta sinn liafði ofurstinn
varla komist út á þjóðveginn,
bæ í öllu Vermalandi, þar sem
ég þrífst betur.“
„Hvaða Vestblað ertu að tala
um,“ sagði ofurstinn, „þú
meinar þó ekki vitlausa fána-
junkarann, sem majórsfrúin á
Eikabæ rak í burtu?“
„Jú, einmitt; hann er það,
sem ég á við,“ sagði Örneclou,
„en hann er ekki sá sami, sem
hann var áður. Hann er nii
giftur fínni fröken, reglulega
duglegum og ágætum kven-
manni, sem hefir gert mann úr
honum. Það var óvænt gæfa
-r- og lieppni fyrir Vestblað,
að slík ágætiskona skyldi verða
lirifin af honum. Hún var að
vísu lcomin af æskuárunum —
en Vestblað var nú ekki ung-
ur heldur. — Þú ættir, vinur,
að fara að Hálsnesi og sjá þar
^iraftaverk ástarinnar.“
Og svo fór ofurstinn að Háls-
nesi, til að komast að raun um
hvort von Örneclou hefði sagt
satf. Hann hafði oft furðað sig
á því, hvað hefði orðið af Vesl-
hlað. í æsku hafði hann verið
svo mikill óróaseggur, að ekki
einu sinni majórsfrúin á Eika-
hæ gat ráðið neitt við hann.
Hún gat ekki haft hann á Eika-
bæ nema um tveggja ára skeið,
en svo neyddist hún til að reka
liann burtu. Vestblað liafði ver-
ið svo drykkfeldur, að enginn
af kavalerunum vildi eiga
neitt saman við hann að sælda.
Og. nú uppástóð Örneclou, að
hann væri orðinn jarðeigandi
og væri kvæntur mentaðri og
ágætri konu.
— Svo fór ofurstinn að Háls-
nesi og sá undir eins, að þetta
var reglulega gamall herra-
garður. Hann sá það undir
eins á hirkitrjágöngunum, með
innskornu nöfnunum á hinum
háu, greinóttu trjám. Aldrei
hafði hann séð slík tré, nema
á gömlum og virðulegum stöð-
um.
Ofurstinn ók í hægðum sinum
heim að bænum og með hverju
augnabliki sem leið varð liann
ánægðari. Þarna voru lindi-
gerði af hinni réttu tegund, svo
þétt, að það liefði mátt ganga
ofan á þeim, og þarna voru
steinþrep svo gömul, að það
var eins og þau væru grafin
niður í jörðina.
Þegar ofurstinn ók fram hjá
stöðupollinum, þá gat hann
greint svarta hakugga í hinu
gulleita vatni. Dúfurnar flugu
með snörpum vængjatökum
upp af veginum, íkorninn
stöðvaðist í vírhjólinu sínu,
hlekkjahundurinn lá kyr með
nefið á frarplöppunum og urr-
aði, en dinglaði rófunni uin
leið.
Uppi við anddyrið sá ofurst-
inn mauraþúfu, þar sem maur-
arnir fóru leiðar sinnar fram
og aflur, án þess að verða fyr-
ir nokkru ónæði. Og hann
horfði á blómin i grasinu.
Þarna uxu allar gömlu tegund-
irnar; páskalilja, morgun-
stjarna, þaldaukur og liin sí-
græna vinca. Og i túiijaðrin-
um uxu litlir hvítir bellisar,
sem voru komnir svo til ára
sinna, að þeir sáðu sér sjálf-
ir og voru kallaðir illgresi.
Beerencreutz dáðist að þessu
öllu. Þetta var reglulegur
herragarður. Hér hlutu jurtir,
dýr og menn að þrifast upp á
sitt allra besta.
Þegar liann, loksins, var
kominn heim að aðaldyrunum,
þá var tekið eins vel á móti
honum og liann gat óskað sér,
og undir eins og hann hafði
hurstað ferðarykið af sér, var
maturinn til. Og þar var á
borðinu mikið af góðum gam-
aldags mat og seinni rétturinn
voru „kramarhús“, alveg eins
og móðir hans hafði verið vön
að gefa honum, þegar hann
kom heim í jólafríið, úr skól-