Vísir - 24.12.1941, Blaðsíða 12

12
JÓLABLAÐ YÍSIS
......-...■■■■■■ ■ .„n.lli—
allir staðar á svellinu, glaumurinn og hév.aðinn hljóðna, og þögn
færist yfir, alger þögn, þó hringingin aukizt í sifellu, þangað til
ómurinn fyllir dalinn. Klukkan er sex, og nú eru heilög jól hringd
inn um gervallan Noreg.
Skautafólkið heldur af stað Jieim til sín í smáhópum. „God
jol!“ er kallað úr öllum áttum; i röddunum er mildur hátíðleiki.
„God jol!“
Ég fylgist með tveimur ungum piltum, bræðrum, sem liafa
hoðið mér lieim til sín á jólakvöldið. Bærinn þeirra stendur
nokkuð hátl uppi í hlíðinni, og er gamall, byggður úr dígrum
trjástofnum. En allt er þar hreint og fágað innan dyra, gólfið
hvitþvegið og stráð grenigreinum sem fylla lnisið af barrilmi.
Stofan er uppljójnuð, og logar þar glatt á arni — „Peis“, — sem
stendur i einu horninu. Bóndinn ris úr sæti sínu og býður mig
velkominn. Hann réttir mér heljarmikla rósamálaða ölkollu,
eflir að hafa sopið aðeins á henni. í henni er kjallarakalt heima-
hruggað öl, sterkt og bi'agðgott. „Súptu hraustlega á, íslending-
ur! Og guð gefi þér gleðileg jól.“
Litlu síðar er sezt að borði, Ijlöðnu jólaréttum. Aðalmatminn er
jifjasteik, en fleira góðgæti er þar einnig. Ekki er breimivín liaft
um hönd þarna, en nóg er af ölinu. Á undan ináltíð les húsbónd-
inn al-langa borðbæn, en fólk hans, heldur að sér höndum á með-
an. Síðan er etið og það hraustlega. Er glatt yfir borðum og fólkið,
auk bræðranna tveggja, húsfreyja, heimasæta og vinnukona, er
kátt og alúðlegt. I>að snarkar i bjai’kabútunum á arinbálinu. Og
matnum er lialdið að gestinum þangað til hann stendur á blisiri!
Þegar borðhaldi er lokið, þakkar bóndi guði fyrir matinn. Norskir
bændur eru trúhneigðari miklu en vér Islendingar, og sumir
þeirra um of, að mér finnst.
Síðar er gengið kringum jólatréð og sálmarl'sungnir, gjöfum
úldeilt og kaffi drukkið. Ekki er eins mikið um kökur með kaff-
inu þarna, eins og lieima á Fróni. En húsfreyjan veitir ávexti,
epli og perur, sem vaxið hafa i hennar eigin garði, og plómuvín,
sem hún hefir búið til sjálf.
Snemma er gengið til rekkju á aðfangadagskvöld, en farið á
fælur fyrir allar aldir á jóladagsmorguninn. — Gegningar og
fjósverk þurfa að klárast í skvndi, því nú ætla allir til kirkju. En
kirkjusókn er mjög almenn i Noregi, einkum þó vestanfjalls.
Gestinum er fæi'jSur í rúniið morgunverður, sem nægja myndi
átta manns!
Hundruð manna streyma til Vangskirkju. Harðlegt og alvöru-
gefið sveitafólk, en mildi jólahelginnar þýðir svipinn. Konurnar
halda á sálmabókum. Stemningin á kirkjuvellinum minnir
talsvert á samskonar atburði í íslenzkri sveit í ungdæmi mínu.
1>Ó er guðshúsið reisulegra, og flestir gestanna koma akandi á
sleðum. Margir eru i þjóðhúning-v
um Vossmanna, sem er skrautleg-
ur og gerður af þjálfuðum smekk.
Karlmennirnir á silfurhnepptum
treyjum, stuttbuxum, með glitofin
sokkabönd og á silfurspenntum
skóm. — \reður er bjart, og him-
ininn lieiðríkur, en tutlugu stiga
frost, mælt á celsíus. En kirkjan
er upphituð, og brátt hljómar
sálmasöngurinn. Allir syngja
með. Fólkið tekur virkan þátt í
guðsþjónustunni, sem er svo inni-
leg, að jafnvel kaldrifjaður útlend-
ingurinn hrífst með. Hvergi í
lúterskum löndum hefi eg séð
jafn heita trúareinlægni skína úr
svip fólksins undir messu, eins og'
í Vestur-Noregi.
En Norðmenn kunna líka ve!
að meta gæði þessa lífs, og mið-
degisverðurinn. sem bíður okkar
jiegai’ heim kemur, ber bess Ijós-
ah vott!
Um kvöldið, þegar liður á vök-
una, ber einkennilega gesti að
garði. — Þegar eg var lítill, átti
eg bók sem nefnist Harmonía, eð-
ur Guðspjallanna samhljóðan“.
Mylidir voru í henni, og þar á rneðal ein af fjandanum. — Og
þetta kvöld, þegar eg er oi’ðinn vel hýr af plómuvíni húsfreyjunn-
ar, verður mér litið út í gluggann. Og hver haldið þið að standi
þar, með smettið klesst þétt að rúðunni, annar en sjálfur And-
skotinn úr gömlu „Harmoníu".
Eg mun hafa gefið eitthvert hljóð frá mér, sem ekki bar voll
um hugprýði beinlínis, því húsbóndinn og strákar hans lilóu
hjartanlega. „Mor!“ lirópaði bóndi til konu sinnar. „Julebukkene
er der ute!“ Og skipaði henni að færa þeim öl.
Að „gaa julebukk", er forn siður. Unglingar sveitarinnar ldæð-
ast í allskonar tuskur og skinn, líma á sig geitarskegg, og festa
horn á höfuð sér, ganga síðan bæ frá bæ og heimta góðgerðir,
einkum öl. Er siður að laka þeim vel, og þykir svíðingsháttur að
veita þeim ekki höfðinglega.
HEDEMARKEN:—
OKÝJAÐUR hiininn, logn og mugga. Sleðinn okkar þýtur á
^ fleygiferð, með tveimur eldisliestum fyrir, gegnum enda-
lausa mjallhvíta skóga. Bjöllurnar á aktýgjunum hringja i sí-
fellu, og úr fjarska lieyrist kirkjuklukknaliljómur. Á báðar hend-
ur ris óendanleg þyrping af risavöxnum jólatrjám, sem náttúran
sjálf hefir skreytt. Stór snjókorn falla mjúklega á loðfeldina,
sem breiddir eru yfir sleðann, og á makka hestanna. Alll er færl
i hvitt mjallskrúð, því nú eru jól.
Við komum út úr skóginum og ökum inn í breið trjágöng, en
fyrir enda þeirra er stórt hús, allt uppljómað, æfintýrahöll í
hvítri mörkinni. Sleðinn nemur staðar fyrir framan breiðar
tröppur og við stigum út. Vingjarnlegar hendur tína af okkur
dúðann og^jrosandi andlit óska okkúr velkomin, með þeirri ein-
stöku alúð, sem auðkennir gestrisni Upplandabúa. Þetta er stór
búgarður, fornfrægur fyrir höfðingsskap og rausn. Hér er nýtt
og gamallt hlandað, en ávallt með öruggri smekkvisi. í forsaln-
um eru eldgamlar rósamálaðar og útskornar kistur, skatthol og
önnur forn norsk húsgögn, innan um franska og sænska húsmuni
frá ýmsum stíltímabilum. Þar er okkur veittur „kokkteill", í
fögrum, fornum krystallsglösum frá Bæheimi.
I borðstofunni lýsir dýrðleg venesíönsk ljósakróna yfir borði,
sem vel gæti verið frá dögum majórsfrúarinnar á Eikabæ. (Það
er ekki langt til sænsku landamæranna frá þessum búgarði!) Dam-
ask, gamalt silfur, gamall krystall, bæbeimskir bikarar, sem eru
þunga síns verðir í gulli, og stolar, prýddir „gyllinileðri“. Miklir
dökkir skápar, sem lengi hafa erfst í ættinni, standa út við vegg-
inn, en á þeim ljóma þungar silfurskálar og ómetanlegir postu-