Morgunblaðið - 29.06.1974, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. JUNI 1974
KIRKJAN
OG SAMTlÐIN
Rætt við nokkra presta á Prestastefnunni 1974
Prestastefna tslands 1974 var haldin f Reykjavfk f
vikunni. Aðalutnræðuefni stefnunnar var „Kirkjan og
samtfðin“, og var fjallað um stöðu kirkjunnar al-
mennt í þjððfélagi samtfmans. Fjölmenni sótti Presta-
stefnuna, sem nú var f fyrsta skipti haldin í samkomu-
sal f suðurálmu Hallgrfmskirkju. Á sfðasta degi stefn-
unnar fóru blaðamenn Morgunblaðsins f Hallgrfms-
kirkju til að ræða við nokkra presta um Prestastefn-
una og leita frétta af safnaðarstarfi f heimabyggðum
þeirra.
Trúarleg ræktun í
tengslum við félagslíf
VIÐ hittum fyrst fyrir ungan
prest, sem ðtskrifaðist úr guð-
fræðideild Háskðla tsiands sl.
haust og er nú starfandi prestur á
Siglufirði, sr. Birgi Ásgeirsson.
Sr. Birgir er 29 ára Reykvfkingur,
stundaði menntaskðlanám á
Akureyri en hefur nú setzt að úti
á landsbyggðinni. Það Iá beint við
að spyrja hvernig hann kynni við
að búa úti á landi.
kirkjuréttinn og starfsemi kirkj-
unnar. Hér kemur m.a. til skjal-
anna viðhorf almennings og
stjórnmálamanna til kirkjunnar,
fjárhagur hennar og fleiri atriði.
Það er kannski auðvelt að koma
auga á sundurlyndi innan
kirkjunnar, því að starfsemi
hennar er e.t.v ekki eins sam-
ræmd og æskilegt væri. Helgisiði
þarf t.d. að samræma og önnur
atriði, sem snerta ytra form
kirkjulegrar starfsemi, og þetta
Sr. Birgir Asgeirsson
tel ég vera eitt brýnasta verkefnið
framundan. Hér á prestastefn-
unni hefur engu að síður ríkt
mikill bræðrahugur og full eining
er um að hafa vakandi auga með
þróuninni I þessum efnum.
— Mér hefur þótt mjög ánægju-
legt að geta tekið þátt I þeirri
nýju uppbyggingu sem unnið hef-
ur verið að á Siglufirði. Bærinn
var lengi i lægð, en nú vonast allir
til þcss að erfiðleikarnir séu að
baki. Fyrir mig er þetta nýtt um-
hverfi, ég hef ekki áður búið á
jafnlitlum stað og mér finnst fólk-
ið á Siglufirði mjög elskulegt og
hef átt auðvelt með að kynnast
því. Starfið þar hefur verið mjög
skemmtilegt.
— Hefur þú brotið upp á nýj-
ungum í safnaðarstarfinu?
— Við höfum þreifað fyrir okk-
ur i vetur og reynt að koma á
reglulegu starfi og höfum ýmsar
hugmyndir á prjónunum í sam-
bandi við áframhaldandi starf.
Trúarlífið er einn þáttur mann-
legs lífs, sem sinna verður eins og
öðrum. Þess vegna viljum við
leggja áherzlu á trúarlega ræktun
í beinum tengslum við annað
félagslíf í bænum. Við höfum
fengið ungt fólk til starfa og efnt
til sérstakra helgistunda, þar sem
það hefur átt beinan þátt í helgi-
haidinu og fundið að kristin trú á
erindi til þeirra. Þá langar okkur
til að koma á sérstöku starfi fyrir
eldra fólkið og gera það virkt í
bæjarlífinu sjálfu sér til ánægju
og hinum yngri til gagns. Skilyrði
til að fá fólk til þátttöku f kristi-
legu starfi á Siglufirði eru mjög
góð vegna legu staðarins og vissr-
ar einangrunar og vegna eðlis
fólksins sjálfs, og því er engu að
kvíða í framtíðinní.
— Hvemig er húsnæðisaðstaða
fyrir safnaðarstarfsemi?
— Hún er góð, því kirkjubygg-
ingin er mjög stór. Góð aðstaða er
á kirkjuloftinu, en þar var gagn-
fræðaskólinn einu sinni til húsa.
Nú er verið að gera miklar endur-
bætur á kirkjunni m.a. verða
settir steindir gluggar í alla
hliðarglugga hennar.
— Þetta er fyrsta prestastefnan
sem þú situr. Hvað viltu segja um
umræðurnar hér?
— Umræðuefnið hér er mjög
umfangsmikið og því verða ekki
gerð endanleg skil á þriggja daga
ráðstefnu. En staða kirkjunnar í
þjóðfélaginu er mjög tímabært
viðfangsefni og verður áreiðan-
lega skoðað ofan i kjölinn, því
endurskoða þarf að vissu marki
Tími breytinga í
vændum ^
EINN af yngstu prestum kirkj-
unnar er sr. Jakob Hjálmarsson á
Seyðisfirði. Hann vfgðist þangað
s.I. haust, sama dag og sr. Birgir
Ásgeirsson, sem einnig er rætt
við hér á sfðunni. Þetta er fyrsta
Prestastefnan, sem sr. Jakob sit-
ur, og við inntum hann fyrst eftir
þvf, hvað honum þætti merkast á
stefnunni.
„1 fyrsta lagi langar mig að
nefna yfirlitsræðu biskups, sem
að mfnu viti var afar merk og
tjáði mjög skýrt stöðu íslenzku
kirkjunnar f dag. Þá höfðum við
góðan gest, sem var Niðarós-
biskup. Hann flutti tvö erindi á
stefnunni, og það er alltaf upp-
byggjandi og lærdómsríkt að
heyra raddir nágrannaþjóða og
annarra kirkna heims."
— Nú hefur væntanlega verið
mest rætt um ,,þema“ stefnunnar,
Kirkjuna og samtímann?
„Það voru flutt tvö framsöguer-
indi um þetta efni, og síðan var
um það rætt í umræðuhópum.
Þeir munu skila álitum á eftir, og
verður ákaflega forvitnilegt að
heyra niðurstöður og álitsgerðir
umræðuhópanna. Þetta er mál
sem er stærra en svo, að það verði
afgreitt á þriggja daga ráðstefnu.
Þetta er spurning, sem kirkjan
verður alltaf að fást við, en hins
vegar hef ég það á tilfinningunni,
að nú liggi eitthvað sérstakt í loft-
inu. Það er eins og tími mikils-
háttar skipulagsbreytinga og
breytinga á vinnubrögðum sé f
vændum. Það er hins vegar ekki
gott að segja, hvaða stefnu þessar
miklu breytingar taka, en áreið-
anlega hlýtur að felast í þeim
viðurkenning á vissum grund-
vallaratriðum, sem eru í för iðn-
og tæknibyltingar 20. aldar. Þessi
grundvallarlögmál eru undirrót
þróunar, sem ekki er hægt að
snúa við þannig, að kirkjan getur
ekki skjilyrðislaust gerzt talsmað-
ur óbreytts ástands, t.d. hvað
varðar fjölskylduform, lífsstíl all-
Sr. Jakob Hjálmarsson
an og mat á efnahagslegum gæð-
um. Hún verður að finna boðskap
sínum þá rödd, sem hljómar í
tæknivæddu 20. aldar þjóðfélagi."
— Ef við snúum okkur að öðru,
hvað er að segja almennt um safn-
aðarlíf á Austurlandi?
„Ég tel, að almennt sé að vakna
safnaðarvitund í þá veru, að söfn-
uðurinn skilji sig sem samfélag,
sem þarf að tjá trú sína f verki,
þ.e. leikmannastarf er að færast
mjög I vöxt, og það er mjög
ánægjulegt. Fólkið er ákaflega
opið fyrir umræðum um trúmál,
en það er eins og heilshugaraf-
staða sé enn fjarri. Ég vildi óska
þess, að fólk væri heilshugar I
afstöðu sinni, héldi ekki aðeins
því af kenningum og athöfnum
kirkjunnar, sem fellur því í geð,
heldur viðurkenndi stöðu sína
sem kristinn einstaklingur f
kirkju Krists."
Sr. (Jlfar Guðmundsson
Kirkjunnar rödd
heyrist oftar
VIÐ TÓKUM tali ungan prest
Ólafsfirðinga, sr. (Jlfar Guð-
mundsson, sem þjónað hefur á
Olafsfirði sl. tvö og hálft ár. En
(Jlfar er fæddur og uppalinn
Reykvfkingur eins og kollegi
hans á Siglufirði og við beindum
til hans sömu spurningu: Hvernig
er fyrir ungan prest úr Reykjavfk
að setjast að úti á landi?
— Það er að ýmsu leyti gott,
sagði sr. Uiíar, það er viðráðan-
legra fyrir prest að vera í bæ af
þessari stærð en í stórum söfnuði
í Reykjavfk, þar sem sambandið
getur aldrei orðið eins persónu-
legt og úti á Iandi. Prestar hafa
mun meira persónulegt samneyti
við fólkið úti á landi en í Reykja-
vík og það gerir starfið auðveld-
ara.
— Er safnaðarheimili á Ólafs-
firði?
— Nei, en við fáum inni í skól-
anum fyrir safnaðarstarfið. og
það bætir úr skák. Kirkjan á
staðnum er frá árinu 1915 og hef-
ur á þeim tfma rúmað alla fbúana,
en hún er nú orðin of lítil. Við
erum að láta laga og mála kirkj-
una núna og nýtt orgel f hana er
komið til landsins þannig, að við
stöndum í ýmsum framkvæmd-
um. Síðar vonumst við til þess að
ný kirkja muni leysa þessa af
hólmi.
— Hvaða hlutverki gegna
prestastefnurnar?
— í fyrsta lagi gefst þeim, sem
starfa úti á landi kostur á að hitt-
ast árlega og bera saman bækur
sínar sem er mjög mikilsvert. Þá
eru hér að sjálfsögðu tekin fyrir
ýmis mál og rædd hverju sinni.
Nú er verið að ræða um Kirkjuna
okkar og stöðu hennar í þjóðfélag-
inu, hvernig við ættum að laga
okkur að breyttum þjóðfélags-
háttum og hvernig kirkjan getur
betur nýtt þá starfskrafta og það
fjármagn, sem hún þó hefur yfir
að ráða. I framhaldi af þessu er
fjallað um hugsanlega endur-
skipulagningu kirkjunnar inn á
við, samskipti ríkis og kirkju og
stöðu þjóðkirkjunnar út á við.
Niðurstöður koma vart á þessari
ráðstefnu um þetta viðamikla
mál, en vonandi verður hægt að
skipa nefnd til að fjalla um það
nánar.
— Hvað viljið þið lagfæra í sam-
bandi við það, sem þú minntist á?
— Það er nú ýmislegt sem við
viljum lagfæra bæði hjá okkur
sjálfum og í afstöðu hins opinbera
til kirkjunnar og almennra mála í
landinu. Við viljum, að kristið
lífsviðhorf móti I enn ríkari mæli
en nú er þjóðlffið á sem flestum
sviðum. Islenzkir prestar hafa lát-
ið til sín taka um ýmis mál að
undanförnu, t.d. grunnskólafrum-
varpið og fóstureyðingafrumvarp-
ið og við viljum að kirkjunnar
rödd heyrist oftar um hin ýmsu
mál f þjóðlffinu.
— Hvað viltu segja um afdrif
frumvarpsins um prestskosning-
ar?
— Við erum mjög óánægðir
með, að það frumvarp skuli hafa
verið svæft á Alþingi eftir að hafa
samhljóða meðmæli kirkjuráðs,
kirkjuþings og prestastefnunnar.
Þingið hefur haft frumvarpið til
meðferðar í einni eða annarri
mynd í um áratug og hefur auk
þess lýst yfir því, að breytinga sé
þörf á núverandi fyrirkomulagi,
en ekki treyst sér til að komast að
niðurstöðu. Ekki þarf því að
undra, þótt erfiðlega gangi að fá
niðurstöðu í þeim málum, sem
veigameiri eru og erfiðari við-
fangs.
Margir söfnuðir
algerlega févana
SÉRA Ingólfur Guðmundsson er
lektor við Kennaraháskólann, en
hann situr auk þess f tveimur
nefndum kirkjunnar, æskulýðs-
og menntamálanefnd. Hann starf-
ar á biskupsstofu í sumar. Við
ræddum við hann á Prestastefn-
unni, sérstaklega um fjárhags-
stöðu kirkjunnar.
„Mig langar í upphafi að geta
þess, að skipulag kirkjunnar þarf
endurskoðunar við að mínu mati.
Við getum tekið Reykjavlk sem
dæmi. Þar eru langstærstu
söfnuðurnir, en þeir eru einnig
vanþróaðastir kirkjulega, og þar
er kirkjuleg þjónusta lélegust.
Gleggsta dæmið er Breiðholt þar
búa að ég held 15—20 þúsund
manns. Einn prestur þjónar öllu
þessu fólki, og hefur ekki einu
sinni frumstöðustustarfsaðstöðu
frá kirkjustjórninni, enga skrif-
stofu í hverfinu, ekkert aðstoðar-
fólk. Hvaða vit er í þessu? Ég
gerði á sínum tíma áætlun um
safnaðarstarf í Breiðholti, þar
sem ég taldi 5 manna starfslið
lágmark fyrir 5000 manna söfnuð
þ.e. prest, fræðslufulltrúa, félags-
málafulltrúa, æskulýðsfulltrúa og
skrifstofumann, auk söngstjóra
og kirkjuvarðar. Og svo hefur
kannski 300—500 manna söfnuð-
ur úti á Iandi prest og alla að-
stöðu. Ég tel, að Reykjavik sé
afskipt I þessum efnum.“
— Hefur kirkjan ekki fengið
þann stuðning sem skyldi?
„Nei, síður en svo. Samkvæmt
stjórnarskránni ber ríkisvaldinu
að styðja við bakið á kirkjunni, en
stuðningurinn er mjög ófullnægj-
andi. Ríkisvaldið hefur æ ofan í æ
neitað söfnuðunum um hækkun á
sóknargjöldum með þeim afleið-
ingum, að söfnuðir eru í dag al-
gjörlega févana. Það er að mínu
mati óréttlátt, að söfnuðurnir
skuli einir hinna frjálsu félaga
þurfa að láta rfkið skammta sér
félagsgjöld. Fólkið er í söfnuðun-
um af frjálsum vilja og því fær
ekki kirkjan að leggja þau félags-
gjöld á meðlimi sína, sem þeir
telja sig geta borið? I stað þess að
styðja við bakið á kirkjunni hefur
ríkisvaldið sett hana í spennu-