Morgunblaðið - 29.06.1974, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIfi, LAUGARDAGUR 29. JUNÍ 1974
11
tARNA ER FRETTA
APN-NOVOSTI

Í00MSöíii
-': /£. *."’ ,f’(
■
Gagnkvæmar
heimsóknir
r
Islendinga og
Rússa
í þessu sambandi má einnig geta
fjölmargra heimsókna sovézkra ráð-
herra og sendinefnda til íslands, auk
þess sem báSir ráðherrar AlþýSu-
bandalagsins voru margsinnis I
Sovétrlkjunum og öSrum austan-
tjaldslöndum I langan og skamman
tlma. HingaS hafa komiS flokkar
sovézkra manna undir þvl yfirskini,
aS þeir séu I vlsindaferSum eSa um
hefur veriS aS ræSa tæknimenn, sem
hafa viljaS selja islendingum ýmsar
vörur og tæki, m.a. allan vélabúnað I
Sigölduvirkjun o.fl. Var þaS m.a.
einn sllkur flokkur, sem óskaði eftir
800 loftljósmyndum af islandi, sem
raunar voru teknar af varnarliSinu á
Keflavlkurflugvelli — og fengu þær.
SOVÉZKUM RISAFLUGVÉLUM VORU GEFIN 22 LENDINGARLEYFUÍ LEIÐ
ÞEIRRA TIL KUBU. NOKKRUM MÁNUÐUM StÐAR KOMU ÞÆR AFTUR —
ÞA A HEIMLEIÐ. MYNDIN ER TEKIN, ER NOKKRAR HÖFÐU VIÐDVÖL A
KEFLAVÍKURFLUGVELLI.
Kleifar-
vatnshneykslið
Eitt frægasta dæmi á valdatlmabili
núverandi rlkisstjórnar er fundur
fjarskiptatækja I Kleifarvatni. Þar
fundu ungir menn, sem áttu sér það
tómstundagaman að kafa, öllum að
óvörum sllkan fjölda sendi- og
hlustunartækja, aS undrum sætti.
Flest voru tæki þessi af sovézkri
gerS og hafSi verið gerS tilraun til
þess að má af þeim rússneskar
áletranir. Örfá þessara tækja voru þó
af brezkri gerð og þegar gengið var
eftir þvl hjá framleiðanda þeirra I
Bretlandi, hvert þau hefðu uppruna-
lega verið send kom I Ijós, að tækin
höfSu veriS keypt af framleiSandan-
um af sovézkum aSilum og þau send
til Rússlands. Samkvæmt Islenzkum
lögum er óheimilt aS flytja inn sllk
tæki án leyfis LandssFma Íslands, en
Landsslminn kannaðist ekkert við
þessi tæki og samkvæmt skrám hans
áttu þau alls ekki að vera til á
íslandi. Mál þetta var rannsakað af
rannsóknalögreglunni I HafnarfirSi
og Landsslmanum, en slSan sent
dómsmálaráSuneytinu, sem svo
sendi þaS utanrlkisráSuneytinu.
SlSast, er um málið var spurt, var
það I utanrlkisráðuneytinu og enn I
athugun — nær ári eftir að tækin
fundust. í sambandi viS rannsókn
málsins kom og I Ijós, að Rússar
höfSu mikið veriS á ferli við
Kleifarvatn og höfSu þá m.a.
velt þar bifreið sendiráðsins eitt
sinn. Er rannsóknarlögregl-
an óskaSi eftir þvl við trygginga-
félag bifreiðarinnar aS fá afrit af
skýrslu um óhappiS, neitaði
tryggingafélagið afdráttarlaust. Þá
fréttist um IFkt leyti, að Rússar hefðu
verið að tlSum smáskjálftamæling-
um allt umhverfis loranstöðina á
Snæfellsnesi. Var upplýst, að þar
hefSu Rússar verið I heimild
Rannsóknaráðs rlkisins og þar með
vitund og vilja stjórnvalda.
r
Arangursríkar
persónunjósnir
Menn brosa kannski, þegar rætt er
um sovézkar njósnir á íslandi, en er
ekki full ástæðe til aS Ihuga málið
öliu nánar? Hér á íslandi rekur sovét-
stjórnin mikla fréttastofu, APN-
Novosti. Hún var til skamms tlma til
húsa I Túngötu 8 I Reykjavik, en
hefur nú sprengt það hús af sér og
flutzt I allmiklu stærri húsakynni að
Laufásvegi 58. Þaðan er dreift á
islenzku óhróðri um þá sovét-
borgara, sem gerzt hafa svo djarfir
aS mótmæla ófrelsi og
valdniSslu sovézka kerfisins. Hlut-
verk þessarar fréttastofu kann
og að vera annað og þar á hún
áreiðanlega gott samstarf við
hinn mikla fjölda, sem vinnur I
sovézka sendiráðinu. A.m.k. virðist
persónunjósnakerfi Sovétrlkjanna
vera I allra bezta lagi. Fyrir um það
bil ári var islenzkur skipverji I
Ventspils I Litháen og ætlaði þá að
fara eins og aðrir skipsfélagar hans I
land, en hann var starfsmaður á
Bakkafossi. Þegar hann hugðist fara
I land var hann stöðvaður af vopnuð-
um hermönnum og honum tilkynnt,
að hann fengi ekki að fara I land.
Ástæðan var sú, að um skeið
hafði maðurinn starfað hjá varnar-
liðinu á Keflavíkurflugvelli.
Starfaði hann þar sem grillkokkur,
en eftir að maðurinn og fé-
lagar hans höfðu skýrt fyrir her-
mönnunum, að á íslandi væri
fjöldi manns, sem borið gæti sama
nafn, fékk maðurinn um slðir
að fara I land ásamt félögum sin-
um. ( sjálfu sér er atvik þetta ekki
svo merkilegt, en það varpar þó Ijósi
á starfsemi Sovétmanna hér á landi
og sýnir, að þeir eru starfi sínu vaxn-
ir.
Viðskipta-
þvinganir
íslendingar hafa um allmörg ár átt
mikil viðskipti við SovétrFkin. Þeir
eru þó eina þjóðin á Vesturlöndum.
sem selur frystan fisk til
Rússlands. En viðskipti íslendinga
við Rússa hafa skipazt þannig, að
íslendingar skulda þeim eitthvað á
annað þúsund milljónir króna. Hefur
sifellt sigið á ógæfuhliðina með við-
skiptajöfnuð landanna, einkum
vegna þess. að olluverð hefur
hækkað mikið svo og vegna hins. að
Rússar hafa slðustu ár orðið tregari
og tregari til að kaupa af okkur
íslenzkar afurðir. Eins hafa viðskipti
Rússa verið með þeim hætti, að gætt
hefur vanefnda á afhendingu ollu-
farma til íslands. Er þetta var Ijóst.
rauk einn góðvinur Sovétrlkjanna.
annar ráðherra Alþýðubandalagsins,
upp til handa og fóta og bar blak af
vinum slnum. Ljóst var þá. að sendi-
ráði Rússa er mjög sárt um það. sem
um sovétríkin er ritað I Islenzk blöð
og sagt er I fjölmiðlum. Þá nýlega
hafði verið mótmælt ummælum
Magnúsar Torfa um Sovétrtkin og
ógnarstjórnina þar. Þvi mátti ekki
segja sannleikann um viðskipti ís-
lendinga og Sovétmanna. Rússneska
sendiráðið hafði t.d. pata af þvi, að
dagblaðið Tlminn væri að láta einn
blaðamanna sinna vinna frétt um
vanefndimar og þvl var ekki beðið
boðanna hetdur farið þess á leit við
viðskiptaráðuneytið, að það stöðvaði
þessi skrif. Auðvitað var það ekki
hægt né heldur gat ráðuneytið
fundið að þvi við rikisútvarpið, að
það birti þessa vanefndafrétt I
hádegisfréttum. En það þoldu sendi-
ráðsmennirnir heldur ekki -— né
heldur ráðherra Alþýðubandalagsins,
sem sá sérstaka ástæðu til þess að
katla til blaðamannafundar og mót-
mæla f réttaflutningnum
KGB á íslandi
Fyrr á þessu ári kom út bók eftír
bandariskan blaðamann, John
Barron, sem fjallaði Itarlega um
leyniþjónustu Sovétrlkjanna, KGB. í
bókinni kemur f ram, að allt f rá 1956
hafa verið hér á tandi I sendiráði
Sovétrlkjanna fulltrúar frá KGB og
eru þeir hér enn. Nú eru hér tveir
njósnarar KGB, Gergel og Matveyev,
og var hinn siðarnefndi m.a rekinn
frá Eþióplu árið 1969.
Þótt þrýstingur Sovétrikjanna hér
á landi hafi aukizt mikið á síðastliðn-
um árum hefur þrýstingur frá öðrum
löndum Austur-Evrópu einnig aukizt.
Minna má á, að Island hefur viður-
kennt Austur-Þýzkaland og I sam-
bandi við viðræður, sem fram fóru
um viðskiptasamning milli íslands
og Austur-Þýzkalands. lögðu Þjóð-
verjar á það rika áherzlu, að
viðræðurnar færu fram á stjórnmála-
legum grundvelli. Þetta var þó ekki
unnt vegna ákveðinna formsatriða,
þar sem ísland hafði þá enn ekki
viðurkennt tilvist rikisstjórnar
Austur-Þýzkalands. Samt var látið
undan þessu. Pólverjar komu til
íslands nýlega og létu digurbarka-
lega um að þeir vildu kaupa af okkur
loðnumjöl — en þegar á átti að
herða vildu þeir fá mjölið á því verði,
sem þá var talið undir markaðsverði.
Með þessu tóku Pólverjar þátt I þvi
að þvælast fyrir viðskiptum — eða
notuðu alveg sömu aðferð og
Rússar, sem sifellt drógu úr þvi
magni, þeir keyptu af íslendingum.
A-Þjóðverjum
auðveldaðar ryk-
suguveiðar
við Island
í viðskiptum íslendinga við Aust-
ur-Þjóðverja er undirlægjuháttur
Islenzkra stjórnvalda liklegast
mestur, er sjávarútvegsráðherra
leyfði þeim að skipta um áhafnir á
stórvirkum verksmiðjutogurum til
þess að auðvelda þeim veiðar á
hafinu í kringum island. Aldrei áður
hafði gerzt, að islenzk stjórnvöld
beinlinis auðvelduðu svokölluðum
ryksuguskipum veiðar við landið.
Mál þetta kom til umræðu á Alþingi
og þar sagði sjávarútvegsráðherra,
að skip þessi væru alls ekki að veið-
um við ísland heldur við Kanada.
Spunnust um þetta miklar umræður,
en að lokum upplýstist, að Land-
helgisgæzlan hafði fylgzt með veið-
um þessara ryksuguskipa rétt utan
við 50 milna mörkin og var þá komið
i Ijós, að Lúðvik Jósepsson hafði
sagt Alþingi fslendinga ósatt. Slikt
hefði verið ófyrirgefanlegt i öllum
lýðræðislöndum. Nægir að minna
á eitt slikt dæmi frá Bretlandi, sem
er eitt af elztu og þróuðustu lýð-
ræðisrikjum heims. Profumo, sem
eitt sinn var ráðherra i ihaldsstjórn,
þar, varð uppvís að hafa átt vingott
við vændiskonuna Christine Keeler,
sem aftur var i sambandi við sovézka
njósnara. Vissulega þótti þetta mál
alvarlegs eðlis, en þingið virtist
reiðubúið að fyrirgefa Profumo
þessa smásynd unz í Ijós kom, að
hann hafði logið að sjálfu brezka
þinginu. Það þótti slikt hneyksli, að
Profumo þurfti bæði að segja af sér
sem ráðherra og þingmaður. Síðan
hefur hann ekki komið við sögu
brezkra stjórnmála.
A MYND-
LIÐ HUSS-
LD WM
EGUR
HEFUR ,
SENDIRÁÐIÐ
EIGU. LENGST TJi
HÆGRI SÉST A GAl
HtJSS LANDHELGIS
GÆZLUNN AR.
y
KA SENDI-
I TUNGÖTU