Morgunblaðið - 29.06.1974, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. JUNÍ 1974
Gera má stórgóða
höfn fyrir 40 millj.
VOGAR á Vatnsleysuströnd er
vaxandi byggðarlag. Þar hitti
blaðamaður Mbl að máli þá
Sæmund Þórðarson oddvita og
Guðmund Hauksson sveitar-
stjðra. tbúar í Vatnsleysu-
strandarhreppi eru um 400, og fer
þeim stöðugt f jölgandi. Nú eru 32
hús f smfðum eða f teikningu, en
fyrir eru um 70 hús, svo nærri
lætur að aukningin sé um 50%,
sem hlýtur að teljast harla fátftt.
Eins og að lfkum lætur eru mörg
aðkallandi verkefni sem bfða f
byggðarlagi með svo öra fjölgun,
og eru hafnarmálin þeirra lang-
brýnust. Þeir félagarnir viku að
þeim f byrjun viðtalsins.
„Hafnarstæði í Vogum er frá
náttúrunnar hendi mjög gott, og
telja sérfræðingar, að fyrir 40
milljónir megi gera hér stórgóða
höfn. I ár hefur verið varið 8—9
milljónum til hafnarinnar, og fyr-
ir þá fjárhæð hefur verið gerður
varanfegur brimbrjótur og
bryggja löguð. Næst þyrfti að
dýpka í höfninni og laga viðlegu.
Það er frumskilyrði fyrir plássið,
að höfnin komist í iag, enda má
segja að léleg hafnarskilyrði hafi
verið dragbítur á útgerð hér.“
— Hafa bátar ykkar kannski
orðið að landa annars staðar?
„Já, allt fram að þessu hafa þeir
orðið að landa í Keflavík, Njarð-
vík eða Grindavík, og þaðan hefur
aflanum verið ekið á bílum. Þegar
höfnin hefur verið löguð, geta
bátarnir verið hér I hvaða veðri
sem er, og einnig má nefna, að
þegar höfnin hefur verið löguð,
fara hafnargjöld að skila sér í
kassann. Það má gjarna koma
fram, að við teljum að gerð brim-
brjótarins hafi heppnast mjög
vel, og þar eigi Guðmundur
Hjartarson verkstjóri hrós skil-
ið“.
— Hver eru helztu atvinnutæki
staðarins?
„Hér er sjávarútvegur undir-
Rætt við Sæmund
Þórðarson og
Guðmund Hauksson
á Vatnsleysuströnd
ing barnaskólahúss brýnasta
verkefnið. Skólinn er núna á
teikniborðinu, en byrjað verður á
honum í sumar. Fullbyggður
verður hann um 800 fermetrar,
en f fyrsta áfanga verða byggðir
500 fermetrar. Vonir standa til, að
hægt verði að taka skólann í notk-
un haustið 1976.
Þá hefur verið unnið að því að
undirbyggja varanleg götustæði.
Holræsa- og vatnsveitukerfið var
stórbætt í fyrra, og eru þær fram-
kvæmdir á lokastigi. Boruð var ný
vatnshola og sett við hana ný
dæla. Þá eru framundan miklar
framkvæmdir vegna væntanlegr-
ar hitaveitu frá Svartsengi, en
hún á samkvæmt áætlun að koma
1977. Lögð verður aðalleiðsla frá
Njarðvík og dreifikerfi um byggð-
arlagið. Ekki verður hægt að
hefja lagningu varanlegs slitlags
á götur fyrr en því verki er lokíð.
Hitaveitan verður gífurlegt fram-
faramál fyrir byggðarlagið eins
og nærri má geta og því brýnt, að
hægt verði að afla nægilegs fjár-
magns. í því máli treystum við á
Alþingi og aðra aðila, þvl það er
afar mikilvægt að við drögumst
ekki aftur úr. Ef við fáum t.d.
ekki hitaveituna nú, þá erum við
hreinlega úr leik.“
— Hvernig eruð þið settir I
samgöngumálum?
„I því efni erum við ver settir
% Guðmundur Hauksson (t.v.) og Sæmundur
Þórðarson á bryggjunni f Vogum. Á milli þeirra
stendur sonur Sæmundar.
staðan. Héðan eru gerðir út 4 stór-
ir bátar og frystihús á staðnum
eru 4, Vogur hf, Valdimar hf.
Fiskverkun Guðlaugs Aðalsteins-
sonar og Flugfiskur. A vetrum
hefur verið skortur hér á vinnu-
afli. Atvinna hefur verið næg, og
einnig er töluvert um það, að fólk
héðan sæki vinnu á höfuðborgar-
svæðið og til Keflavíkur. Auk
sjávarútvegs er hér rekið stærsta
svínabú landsins, f eigu Þorvaldar
Guðmundssonar í Síld og fiski,
hænsnabú, nokkur fjárbú með
samtals 1700—1800 fjár og Stein-
steypa Suðurnesja hf, sem Gunn-
ar Jónsson rekur."
— Það er mikil gróska f fbúða-
byggingum hér?
„Já, nýlega úthlutaði hreppur-
inn 40 einbýlishúsalóðum, og
fengu færri lóðir en vildu. Okkur
telst OI, að nú séu 32 hús í bygg-
ingu eða i undirbúningi. Það er
athyglisvert, að fólk af höfuð-
borgarsvæðinu hefur sótt fast að
flytja hingað, það er eins og það
vilji losna úr þrengslunum. Enda
er skotvegur héðan til Reykjavík-
ur. Hreppurinn hefur úthlutað
öllum lóðum sem hann hefur yfir
að ráða, og næsta skrefið verður
að semja við landeigendur um
kaup á viðbótarlandi."
— Hvaða framkvæmdir aðrar
eru á döfinni?
„Næst á eftir höfninni er bygg-
en nágrannasveitarfélögin, sem
flest eru með gott vegakerfi með
varanlegu slitlagi. Við þurfum
nauðsynlega að fá veg úr varan-
legu slitlagi frá Reykjanesbraut-
inni og niður f Voga. Þá langar
okkur að minna á annað brýnt
hagsmunamál. Hér áður fyrr, þeg-
ar Reykjanesbrautin lá hér í
gegnum byggðarlagið, vorum við
mjög vel settir með samgöngur,
en það breyttist með nýju Reykja-
nesbrautinni. I nokkur ár höfðum
við skólabíl, sem einnig gekk að
sumrinu til, en eitt af fyrstu verk-
um vinstri stjórnarinnar var að
taka þennan bfl af okkur á sumr-
in. Það er mikil nauðsyn á að
hingað gangi áætlunarbíll allt
árið".
— Og að lokum, nú eru tvennar
kosningar framundan hjá ykkur.
Hvernig leggjast þær i ykkur?
„Já, það er rétt. Á sunnudaginn
kjósum við bæði til hreppsnefnd-
ar og Alþingis. I fyrsta skipti í
langan tfma er ekki sjálfkjörið
hér í hreppnum, og tveir listar f
kjöri, D-listi sjálfstæðismanna og
H-listi utan flokka. Við erum
bjartsýnir á að úrslitin hér verði
ekki síður hagstæð fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn og þau voru víða í
kjördæminu 26. maf s.l. Annars
eru úrslitin mjög tvísýn að okkar
dómi, bæði f kosningunum til
hreppsnefndar og Alþingis."
sæmilega nema það hefur aðeins
viljað bera á því, að menn hættu
hér búskap allra síðustu árin.“
— Þið eruð þá lítt hrifnir af því
að sjá á eftir jörðunum hér undir
sumarbústaði handa borgar-
búum?
„Við viljum alltént reyna að
nýta landið hér til landbúnaðar,
eins og framast er kostur. Kjósin
er eina sveitin hér f nágrenni
Reykjavíkur, þar sem íbúarnir
hafa lífsviðurværi sitt eingöngu
af landbúnaði."
— En nú þegar stórfelldar
niðurgreiðslur eru í gildi á helztu
framleiðsluvörum ykkar í þéttbýl-
inu er þá ekki hagkvæmara fyrir
ykkur að kaupa þessar sömu
vörur frá Reykjavík en að leggja
þær sjálfir til heimilasins?
„Jú, ég veit til þess, að það er
mikið gert af slfku hér um slóðir
— að selja framleiðsluna og
kaupa hana síðan aftur, því að
það er töluverður ávinningur
fyrir okkur. Hins vegar held ég,
að ekki sé heppilegt, að það sé
hægt að leika sér svona með verð-
lag landbúnaðarvara. Það er ekki
trútt um að menn fyllist einhverri
ótrú á því að framleiða þessar
vörur, þegar þessar sffelldu verð-
breytingar eru f gangi.“
— En sex-manna nefndin hefur
þó verið ykkur bændum veruleg-
ur bakhjarl hvað snertir kjör ykk-
ar?
„Já, það fer ekki á milli mála.
búskap til sveita — með því
vinnuafli, sem við bændur höfum
yfir að ráða og það rekur að því
fyrr en síðar, að Kjósarbændur
taki að sérhæfa búskap sinn. Auð-
vitað útheimtir það vissar fram-
kvæmdir en ég held að allar
greinar landbúnaðar komi hér til
álita — mjólkurframleiðsla, sauð-
fjárrækt og alifuglabúskapur.“
— En eru þá bændur verst sett-
ir hvað snertir hinn langa vinnu-
tíma og hversu bundnir þeir eru
yfir búskapnum?
„Já, það, sem er erfiðast við að
vera bóndi um þessar mundir, er
tvfmælalaust vinnutfminn og það
að geta aldrei litið upp frá
bústörfum. Og um orlof til bænda
er ekki að tala.“
— Já, vel á minnzt — er engin
hreyfing í orlofsmálum ykkar?
„Nei, ekki svo heitið getur. Að
vfsu hafa verið kynntar fyrir okk-
ur aðgerðir Norðmanna í þessum
efnum. Þeir leysa mál sín einkum
með tvennu móti — fengnir eru
sérstakir menn til að leysa bónd-
ann af meðan hann tekur sér frí
eða að nágrannarnir hlaupa undir
bagga. Það má vel vera, að eitt-
hvað þessu líkt geti hentað hér en
ég held, að þessi mál séu hin
brýnustu, sem bændastéttin þarf
að leysa f næstu framtfð."
— En hvernig er háttað láns-
fjármálum bænda um þessar
mundir. Eru þau viðunandi?
„Vinstri stjórnin hafði nú heit-
Reynum að halda öll-
um jörðunum í ábúð
Helgi Jónsson, bóndi að
Felli í Kjós, er fæddur og
uppalinn f Kjósinni en
byrjaði búskap að Felli
fyrir 10 árum. Þá stóð þar
aðeins ibúðarhús, sem
bróðir hans hafði reist, en
sfðan hefur Helgi ræktað
allmikið tún allt f kring.
Við spyrjum Helga fyrst
hvernig sé að stunda
búskap f næsta nágrenni
Reykjavíkur.
„Þar er vissulega við ákveðin
vandamál að stríða,“ svarar hann,
„ekki hvað sízt eftir að ríkis-
stjórnin lögfesti styttingu vinnu-
vikunnar. Það er auðsætt, að við
það myndast sú hætta, að menn
kjósa heldur að fara til höfuð-
borgarinnar eða nágrannabæj-
anna og stunda þar vinnu með
þessum frítíma í stað þess að vera
bundnir við bústörf frá morgni til
kvölds. En það hefur verið stefna
okkar bænda hér um slóðir að
halda öllum jörðum I ábúð. Ég
held, að okkur hafi tekizt það
Rætt við Helga
Jónsson, bónda
á Felli í Kjós
En við skulum ekki gleyma því,
að ríkisstjórnin var með ráðagerð
á prjónunum um að breyta þessu
fyrirkomulagi, þannig að ríkis-
stjórnin tæki upp beinar samn-
ingaviðræður við bændur um
verðlagningu landbúnaðarfram-
leiðslunnar. Bændasamtökin
töldu hins vegar, að slfkt myndi
ekki verða til bóta. Rfkisstjórn-
inni var nú ekki treyst betur en
svo.“
— Hvers konar búskap stundar
þú hér á Felli?
„Ég er hér með blandaðan
búskap, eins og flestir bændur í
sveitinni. Hins vegar er ljóst að f
framtíðinni verður um mun meiri
sérhæfingu að ræða f búskapnum.
Það er eiginlega að verða útilokað
að vera lengur með blandaðan
ið þvf að koma þeim málum í
betra horf, bæði með því að
lengja lánstfmann og koma á
hagstæðari vöxtum þeirra vegna.
En það hefur orðið minna um
efndir, og nú er svo komið, að
bóndi, sem t.d. kaupir tæki fyrir
400 þúsund krónur verður að lána
ríkissjóði 100 þúsund krónur f 90
daga, einmitt á þeim tfma þegar
bændur þurfa mest á þeim að
halda að getá leyst út vélar sínar
og önnur tæki, sem að búskap
lúta.“
Aftur á móti lét Helgi vel yfir
árferðinu. Vorið var eitt hið hag-
stæðasta, sem komið hefur,
spretta yfirleitt góð og sláttur er
nú hafinn á stöku bæ í Kjósinni,
þar sem tún voru varin fyrir beit í
vor. Yfirleitt var skepnunum
hleypt snemma út en sauðburður
kom aftur á móti í veg fyrir, að
hægt væri að sleppa fénu út úr
girðingum fyrr en honum var lok-
ið. Langvarandi túnbeit seinkar
því víða slætti f Kjósinni en þó má
búast við, að hann fari að hefjast
fyrir alvöru áður en langt um
líður.
Niðurgreiðslurnar skrípa-
leikur, sem hlegið er að
Kristinn Guðmundsson
t Keflavfk leit blaðamaður Mbl.
við f málningavöruverzluninni
Dropanum og hitti þar fyrir eig-
andann, Kristinn Guðmundsson
málarameistara. Keflavfkurbær
er, eins og önnur þéttbýlissvæði á
Reykjanesskaganum, f örum
vexti og talið barst fyrst að at-
vinnu- og viðskiptalffinu f
bænum.
— Atvinnuástand hefur verið
gott hér f bænum að undanförnu
og á það við í flestum greinum
atvinnulffsins. Bærinn byggir að
vfsu afkomu sfna að miklu leyti á
útgerð og sjávarútvegi, en með
sjávarútveginum hefur myndazt
hér allstór þéttbýliskjarni, sem
krefst aukinnar þjónustustarf-
semi og viðskipta þannig að af-
koma bæjarbúa teygir nú anga
— rætt við
Kristin
Guðmundsson
í Keflavík
sína yfir flest svið atvinnulffsins.
Hér hefur orðið töluverð breyting
á hin síðari ár og sem dæmi get ég
nefnt, að sú tilhneiging manna,
sem áður var mjög algeng, að
kaupa allar meiri háttar vörur
inni í Reykjavík, hefur minnkað
verulega. Fólk er farið að átta sig
á, að það getur fengið þessa þjón-
ustu hérna á síaðnum. Ég hef t.d.