Morgunblaðið - 15.10.1975, Blaðsíða 13

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. OKTÓBER 1975
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. OKTÓBER 1975
37
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, slmi 10 100.
Aðalstræti 6, slmi 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
f lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Stærsta skrefið
að var hinn 26. júli
1973, að 50 þjóðkunnir
forystumenn í íslenzkum
sjávarútvegi, afhentu stjórn-
völdum svohljóðandi áskorun:
,,Undirritaðir skora á Alþingi
íslendinga og ríkisstjórn að lýsa
nú þegar yfir, að íslendingar
muni krefjast 200 mílna fisk-
veiðilögsögu á væntanlegri
Hafréttarráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna — og skipa sér þar
með á bekk með þeim þjóðum,
sem hafa lýst yfir 200 mílum."
Áskorun þessi vakti þá þegar
þjóðarathygli. í forystugrein í
Morgunblaðinu hinn 8. ágúst
1973 sagði m.a.: „Þjóðin öll
mun krefjast þess að við fylgj-
um fram kröfunni um 200 sjó-
mílur með fullri einurð og
traustri samstöðu með þeim
þjóðum sem lengst vilja
ganga." Hinn 16. október
1973 fluttu allir þing-
menn Sjálfstæðisflokksins und-
ir forystu Gunnars Thor-
oddsen þingsályktunartillögu
á Alþingi um útfærslu fisk-
veiðilögsögu islands í 200 sjó-
mílur. í þingsályktunartillög-
unni sagði m.a.: „Alþingi álykt-
ar, að fiskveiðilandhelgi íslands
verði stækkuð þannig að húr\
verði 200 sjómílur frá grunn-
línum allt I kring um landið og
komi stækkunin til fram-
kvæmda eigi síðar en 31.
desember 1 974."
í alþingiskosningunum, sem
fram fóru sumarið 1974 var
útfærsla fiskveiðilögsögunnar í
200 mílur fyrir árslok það ár,
eitt helzta stefnumál Sjálf-
stæðisflokksins og í málefna-
samningi þeim, sem gerður var
milli Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks, er núverandi
rikisstjórn var mynduð, haustið
1974, var ákveðið, að fisk-
veiðilögsagan skyldi færð út í
200 sjómílur á árinu 1975.
Hinn 1 5. júlí síðastliðinn undir-
ritaði Matthías Bjarnason,
sjávarútvegsráðherra, reglu-
gerð um útfærslu fiskveiði-
markanna og tók sú reglugerð
gildi á miðnætti síðastliðnu.
Þar með hefur stærsta skrefið
verið stigið í landhelgisbaráttu
íslendinga, sem segja má að
hafi staðið nær linnulaust frá
því að lýðveldi var stofnað á
íslandi á árinu 1944. Einn
maður hefur unnið stöðugt að
landhelgismálum þjóðarinnar
allt þetta tímabil. Það er Hans
G. Andersen, þjóðréttarfræð-
ingur.
Morgunblaðíð gefur út í dag
sérstakt landhelgisblað i tilefni
útfærslunnar i 200 sjómílur. í
þvi blaði er rakin saga þessarar
löngu baráttu, sem á köflum
hefur verið bæði hörð, erfið og
viðburðarík og er ekki sízt
ástæða til fyrir hinar yngri kyn-
slóðir íslendinga, sem ekki
hafa fylgzt með fyrri útfærslum
af eigin raun, að kynna sér
rækilega efní þessa blaðs og
sögu þessarar nýju sjálfstæðis-
baráttu, sem háð hefur verið á
okkar timum.
Á þessum timamótum horf-
um við bæði til baka og fram á
veg. Við fögnum því, sem
áunnizt hefur um leið og við
gerum okkur þess glögga
grein, að þótt fiskveiðimörkin
hafi nú verið færð út i 200
sjómílur verður fullur sigur ekki
unninn fyrr en fiskimið okkar
íslendinga hafa gersamlega
verið friðuð af erlendri rányrkju
og veiðum fiskiskipa frá erlend-
um þjóðum.
Á næstu vikum biða okkar
örlagaríkar ákvarðanir. Við
hljótum að meta á hvern veg
því marki verður bezt náð að
friða fiskveiðilögsögu okkar
algjörlega. í þeim efnum skul-
um við meta stöðu okkar af
raunsæi og kaldri skynsemi
eins og Geir Hallgrímsson, for-
sætisráðherra, hefur itrekað
hvatt til. Við vitum af fenginni
reynslu frá fyrri útfærslum, að
við höfum ekki afl til að reka
erlend veiðiskip algerlega út
fyrir fiskveiðimörkin, þótt við
getum gert þeim erfitt um vik.
Afstaða okkar til samninga um
veiðiheimildir innan hinnar
nýju fiskveiðilögsögu hlýtur að
byggjast á þvi, hvort við náum
settu marki fyrr og betur með
eða án samninga.
Á þessum tímamótum bein-
ist athygli þjóðarinnar ekki sízt
að landhelgisgæzlunni og
starfsmönnum hennar sem fá
nú viðameira og erfiðara verk-
efni en nokkru sinni fyrr.
Starfslið landhelgisgæzlunnar
hefur marga hildi háð við er-
lend veiðiskip og brezk herskip
á liðnum árum. Þeir hafa haldið
á okkar málum á þann veg, að
þeim og þjóðinni allri hefur
verið til sóma. Á þessum ör-
lagatímum er óhætt að full-
yrða, að þjóðin öll mun standa
einhuga að baki varðskips-
mönnum og öðru starfsliði
landhelgisgæzlunnar í þeim
erfiðu viðfangsefnum, sem þeir
eiga fyrir höndum.
Við höfum í dag stigið
stærsta skrefið í átt til fullr3
yfirráða yfir fiskimiðum okkar.
Þess vegna mun þessa dags
lengi minnzt í íslenzkri sögu.
Geir Hallarímsson forsætisráðherra:
Málstaður okkar svo sterkur að sigur
mun vinnast
Hér fer á eftir ávarp Geirs Hallgrímssonar forsætis-
ráðherra, sem sent var öllum fjölmiSlum f gær.
NU á miðnætti gengur I gildi reglugerð um útfærslu
fiskveiðilandhelgi Islands, sem kveður á um 200 mílna
fiskveiðilögsögu umhverfis landið.
Lögsagan stækkar samkvæmt þessari reglugerð úr
216 þús. ferkm í 758 þús. ferkm, eða um 542 þús.
ferkm.
Með þessum hætti er væntanlega stigið lokaskrefið I
stækkun íslensku fiskveiðilögsögunnar.
MARKVISS BARÁTTA
FRÁ LÝÐVELDISSTOFNUN
Markviss barátta liggur til grundvallar útfærslu
okkar í 200 mílur. Islendingum hefur löngum verið
ljóst, að nýting fiskimiðanna umhverfis landið er
forsenda afkomu landsmanna. Því er eðlilegt, að
stækkun fiskveiðilögsögunnar hefur verið höfuð bar-
áttumál landsmanna áratugum saman. Eftir lýðveldis-
stofnunina 1944 hafa landhelgismálin ávallt verið efst
á baugi og setið í fyrirrúmi.
Undirbúningur að lögum um vísindalega verndun
fiskimiða landgrunnsins var þegar hafinn fljótlega
eftir lýðveldisstofnun og lög um þessi efni voru sett
1948. Landhelgissamningur sá, er Danir höfðu gert við
Breta 1901 og heimiluðu þeim veiðar allt að þrem
mílum frá ströndum Islands, var sagt upp 1949 og féll
úr gildi 1951.
Fjörðum og flóum fyrir Norðurlandi var lokað 1950
og fjörðum og flóum annars staðar var lokað og
fiskveiðilögsagan færð út í 4 mílur árið 1952, í 12
mílur 1958, 50 mílur 1972 og nú, árið 1975, i 200 mílur.
Allt hafa þetta verið einhliða ákvarðanir af okkar
hálfu, en þær hafa engu að síður átt sér stoð í þróun
þjóðaréttar, sem gengið hefur okkur í vil.
Við Islendingar höfum átt veigamikinn þátt í þess-
ari þróun og flýtt henni. í framhaldi af tillögu islands
hafa 3 hafréttarráðstefnur verið haldnar á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna til þess að fjalla m.a. um stærð
fiskveiði- og efnahagslögsögu, og islendingar hafa
haldið þar vel á máli sínu undir forystu Hans G.
Andersen.
Til marks um, hve þróunin hefur verið ör, má rifja
upp, að á hafréttarráðstefnunni 1960 munaði aðeins
einu atkvæði, að 12 mílna fiskveiðilögsaga yrði sam-
þykkt sem alþjóðalög með 2/3 hluta atkvæða. Island
greiddi ekki þessari tillögu atkvæði, en samþykkt
hennar hefði valdið því, að mun erfiðara hefði verið
að halda áfram og færa landhelgina út, fyrst í 50 mílur
og sfðan í 200 mílur.
Nú 15 árum seinna, er t'æpast rætt um minni efna-
hagslögsögu en 200 mílur.
Það er styrkur að útfærsla okkar, þótt einhliða sé er
f fullu samræmi við frumvarp það af hafréttarsátt-
mála, sem lagt var fram á síðasta fundi hafréttarráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna fyrr á þessu ári. Við
höfum valið þá leið að færa aðeins út fiskveiðilögsögu
okkar, en ekki svokallaða efnahagslögsögu. Hagsmun-
ir okkar eru að svo stöddu yfirgnæfandi bundnir
fiskveiðunum, og efnahagslögsöguhugtakið er engan
veginn skýrt afmarkað.
FISKSTOFNAR
ERU í HÆTTU
Spurt er, hvers vegna við bíðum ekki eftir niður-
stöðu Hafréttarráðstefnunnar, áður en fiskveiðilög-
sagan er færð út í 200 mílur.
Svarið er, að fiskstofnarnir eru í þeirri hættu, að
ábyrgðarhluti væri að bíða. Við verðum að stjórna
hagnýtingu fiskimiðanna og gera viðunandi friðunar-
og verndunarráðstafanir til þess að tryggja þessa
lífsbjörg okkar.
Hafréttarráðstefnan hefur og dregist á langinn,
næsti fundur hennar verður í mars til mai i New York
1976, og ljóst er, að enn annan fund verður a.m.k. að
halda, þar til úrslit fást.
Vafasamt er, að sá fundur verði á næsta ári, og því
eru allar likur á, að ráðstefnunni ljúki ekki fyrr en
1977, og fullgilding ákvarðana hennar tekur enn
lengri tíma.
í raun hefur það einnig verið svo, að ýmsar aðrar
þjóðir hafa talið hagsmuni sína slíka, að þær hafa
mjög hugleitt einhliða útfærslu. Vonir stóðu til þess
um tima, að t.d. Norðmenn, Bretar, Kanadamenn,
Bandaríkjamenn og Mexíkóbúar færðu út einhliða,
okkur samferða eða því sem næst. Enn hefur ekki
orðið úr aðgerðum þessara þjóða, hvað sem kann að
verða, eins og fram hefur komið í fréttum, sérstaklega
frá Mexíkó og Bandaríkjunum. í öllum þessum lönd-
um eru sterk öfl að verki, sem undirbúa einhliða
útfærslu efnahagslögsögunnar, ef hafréttarráðstefnan
dregst um of á langinn. Fiskveiðihagsmunir þessara
þjóða eru þó hlutfallslega ekki nema brot af hagsmun-
um islendinga. Allar þessar þjóðir ættu því að skilja,
að islendingar geta ekki beðið lengur að gera ráð-
stafanir til að tryggja lífsafkomu sína.
SIGUR ER
EKKI UNNINN
Við íslendingar ætlumst til skilnings, stuðnings og
viðurkenningar annarra rfkja á útfærslu okkar. Þótt
við teljum okkur hafa stigið lokaskrefið í stækkun
íslensku fiskveiðilögsögunnar, gerum við okkur grein
fyrir, að lokatakmarkinu er ekki að fullu náð og sigur
ekki unninn, fyrr en islendingar stjórna í raun einir
hagnýtingu íslenskra fiskimiða. Ennþá vitum við ekki,
hvort aðrar þjóðir muni viðurkenna 200 mílurnar í
verki. Nokkur ríki hafa mótmælt útfærslunni, og sum
þeirra telja hana ólögmæta. Þótt við islendingar föll-
umst ekki á þau mótmæli og stöndum fast á lögmætum
rétti okkar, er hér um að ræða deilumál þjóða á milli.
Við islendingar gerum þá kröfu til annarra þjóða, sem
eiga í deilum sfn á milli, að þær ræðist við og leitist við
að leysa deilumál sín með samkomulagi. Við getum
ekki gert minni kröfur til sjálfra okkar en við gerum
til annarra. Við höfum og, með þátttöku ökkar í
Sameinuðu þjóðunum og aðild okkar t.d. að Helsinki-
yfirlýsingunni í lok öryggismálaráðstefnu Evrópu nú í
sumar, lýst því yfir, að við munum leitast við að leysa
deilumál með viðræðum og samkomulagi við önnur
ríki. Þótt ekki væri af öðrum ástæðum, hljótum við að
ræða við þær þjóðir, sem þess óska.
GEFUM ANDSTÆÐINGUM
EKKI VOPN 1 HENDUR
Viðræður við aðrar þjóðir eru ekki síst nauðsyn-
legar til þess að koma í veg fyrir, að andstæðingar
okkar fái vopn í hendur á næstu fundum Hafréttarráð-
stefnunnar, þegar frumvarpið að hafréttarsáttmála
verður rætt í einstöku atriðum. Þar skiptir mestu máli
að vernda ákvæði frumvarpsins um óskoruð yfirráð
strandríkis yfir 200 mílunum, að strandríkið hafi
einhliða rétt til þess að kveða á um hve mikið fisk-
magn skuli taka upp úr sjó og hvort öðrum þjóðum
skuli heimilaðar veiðar. Við megum ekki gefa and-
stæðingum okkar á hafréttarráðstefnunni minnsta til-
efni til að koma fram breytingartillögu við hafréttar-
frumvarpið að fela gerðardómi úrskurðarvald, ef
ósamkomulag verður milli strandrikis og annarra
þjóða. Ljóst verður að vera, að íslendingar hafi ávallt
komið fram af fullum samkomulagsvilja og sanngirni,
og það sé óbilgirni annarra að kenna, ef ósamkomulag
verður eða ófriður á Islandsmiðum.
Eins og kunnugt er telja fiskifræðingar ýmsa helstu
fiskstofna á Islandsmiðum fullnýtta, og í raun þurfi að
framkvæma friðun og verndunaraðgerðir, sem eru í
því fólgnar að minnka sóknina meira en nemur allri
núverandi sókn útlendinga á miðin. Við þurfum að
fræða og sannfæra erlendar þjóðir um þessa stöðu og
nauðsyn verndunaraðgerða.
LlFSHAGSMUNAMÁL að
TRYGGJA MARKAÐI
Samhliða því að tryggja fullnægjandi aflamagn is-
lendingum til handa, er auðvitað llfshagsmunamál að
tryggja markað fyrir íslenskar sjávarafurðir. Við mun-
um ekki beygja okkur fyrir efnahagslegum þvingun-
um, en jafnframt slíkum þvingunum gætir vaxandi
tilhneigingar þjóða, bæði innan og utan Efnahags-
bandalagsins að styrkja fiskveiðar sínar með uppbót-
um úr ríkissjóðum og skattlagningu á aðrar atvinnu-
greinar. Aðrar þjóðir geta þetta, vegna þess að fisk-
veiðar eru lítill hluti af framleiðslu þeirra og útflutn-
'ingi, en afleiðingin verður sú, að samkeppnisaðilar
okkar, á erlendum mörkuðum selja sjávarafurðir
undir kostnaðarverði. Hér er gengið gegn þróun
undanfarandi ára og niðurfellingu hafta og styrkja. I
viðræðum okkar við aðra verðum við, að skfrskota til
þessarar alþjóðlegu samvinnu, sem á að vera okkur í
hag, því að hún tryggir hagkvæma verkaskiptingu
þjóða á milli og þá efast enginn um að islendingar
hafa yfirburði f fiskveiðum og fiskvinnslu. Auk veiða
og vinnslu er sala fiskafurða okkar engu að síður
veigamikill þáttur f efnahagslegri afkomu. Það er
engum til gagns að veiða og vinna fisk, sem ekki selst
á því verði, sem tryggir lífsviðurværi þjóðarinnar.
STÖNDUM SAMAN SEM
EINN MAÐUR
A þessu stigi skal ekki fullyrt hvort viðræður þær,
sem fram fara við aðrar þjóðir, beri árangur. Við
Islendingar skulum vera viðbúnir því að engir samn-
ingar takist. Margt í ummælum forsvarsmanna ann-
arra þjóða, sem óskað hafa eftir viðræðum við okkur,
bendir til takmarkaðs samningsvilja og skilnings á
stöðu okkar, og hversu hagsmunir okkar af fiskveiðum
eru yfirgnæfandi meiri en viðkomandi þjóða. Við
munum ekki gera neina samninga, sem ekki eru f
fullu samræmi við hagsmuni okkar og annað hvort
munum við semja til sigurs, eða ef það verður hlut-
skipti okkar berjast til sigurs. Hvort sem verður, þarf
þjóðin að standa saman sem einn maður og vera
reiðubúin að taka því, sem að höndum ber, og m.a. að
þola þá lifskjaraskerðingu, sem barátta okkar til að ná
langþráðu markmiði getur haft i för með sér.
Engum vafa er bundið að mikið mun mæða á ystu
útvörðum okkar f landhelgismálinu. Landhelgisgæsla
okkar og vaskir starfsmenn hennar eiga miklar þakkir
skilið fyrir afburða frammistöðu í þeirri baráttu sem
við höfum háð hingað til og allar góóar óskir fylgja
þeim nú, þegar á þá eru enn lögð erfið og hættuleg
skyldustörf. Við vonumst til þess að við getum stýrt
þessum málum þannig og gæfan gefi, að manntjón
hljótist ekki af.
LÍFSBJÖRG OKKAR
ER 1VEÐI
Við þurfum einnig, islendingar, bæði til þess að
sannfæra umheiminn um nauðsyn okkar á útfærsl-
unni og sjálfra okkar vegna, að kunna að hagnýta
okkur hina nýju stóru fiskveiðilögsögu, með því að
standa að samningu nýrra laga og reglna um hagnýt-
ingu fiskimiðanna umhverfis landið, þar sem nauðsyn-
legum friðunar og verndaraðgerðum er framfylgt. i
þessum efnum er ljóst að ágreiningur getur orðið milli
manna eftir landshlutum, og mörg matsatriði koma til
úrlausnar. Við þurfum að koma á vfðtæku samkomu-
lagi er tryggi nauðsynlegar verndarráðstafanir.
Við Íslendingar skiljum hve mikió er í húfi að vel
takist til um 200 mflna útfærslu, og því þurfum við í
sjálfu sér ekki hvatningar við að fylgja þessari út-
færslu fiskveiðilögsögunnar f 200 mílur fram til
sigurs.
Við munum sem einstaklingar og þjóð halda full-
komnu jafnvægi, beita yfirvegaðri skynsemi og dóm-
greind á hverju sem gengur og við hverja sem er að
eiga.
Lífsbjörg okkar er í veði og málstaður okkar svo
sterkur, að sigur mun vinnast með fullum yfirráðum
íslendinga yfir fiskimiðunum.
Allir fagna
útfærslunni
Viðtöl við forystumenn stjórnmálaflokkanna
í TILEFNI af þeim tímamótum, að 200 mílna
fiskveiðilögsaga hefur nú tekið gildi, hafði Mbl.
samband við forystumenn stjórnmálaflokk-
anna og spurði þá, hvað þeim væri efst í huga
nú. Fyrir Framsóknarflokkinn svaraði Ólafur
Jóhannesson, fyrir Alþýðuflokkinn Benedikt
Gröndal, fyrir Alþýðubandalagið Lúðvík
Jósepsson og fyrir Samtök frjálslyndra og
vinstri manna Magnús Torfi Ólafsson.
Ólafur Jóhannesson
Ólafur Jóhannesson formaður Fram-
sóknarflokksins sagði: „Mér er efst í huga
hvern árangur barátta íslands á alþjóða-
vettvangi hefur borið í þessum málum.
Auðvitað fagna ég þessu skrefi eins og
hver annar íslendingur og þarf ekki að
fjölyrða um það.”
Benedikt Gröndal
Benedikt Gröndal, formaður Alþýðu-
flokksins, sagði: „Þegar við íslendingar
endurreistum lýðveldið og hlutum fullt
frelsi, höfðu erlend veiðiskip rétt til að
fiska upp að 3 milum við strendur lands-
ins, þar á meðal inni í flóum og fjörðum
Ég tel það vera sömu nýlendustefnuna að
stunda fiskveiðar nærri ströndum fjar-
lægra landa eins og að ráða auðlindum I
þeim löndum.
Það var því sjálfsagt mál, að jafnskjótt
og við íslendingar hefðum endurheimt
fullveldi, mundi hefjast barátta fyrir yfir-
ráðum yfir hafsvæðum og fiskimiðum
umhverfis strendur landsins. Þessi bar-
átta hófst með setningu landgrunns-
laganna. Síðan hefur sóknin staðið í rúm
30 ár og fiskveiðilögsagan hefur verið
færð út skref fyrir skref, úr 3 I 4 milur, þá
ÓLAFURJÓHANNESSON
í 1 2 mílur, loks i 50 mílur og nú tekur
gildi 200 mílna fiskveiðilögsaga.
Við höfum farið að með gát i þessu
máli og ekki farið lengra en það,
sem við töldum heimsálit styðja
og önnur forysturiki framkvæmdu
en það er raunverulegur þjóðar-
réttur Við höfum haft forystu um
þessi mál i Evrópu og hvað eftir annað
mætt harðvítugri mótspyrnu, löndunar-
banni, lokun hafna, beitingu herskipa og
flugvéla, og efnahagslegum þvingunar-
ráðstöfunum. Allt þetta höfum við staðið
af okkur og munum standa af okkur.
Alltaf höfum við sigrað um síðir, þvi 4
mílur og 1 2 mílur urðu fljótlega alþjóða-
reglur, og eins mun fara um 200
mílurnar.
Þessi barátta hefur verið beint og eðli-
legt framhald sjálfstæðisbaráttunnar. Við
[slendingar höfum verið sammála um
stefnuna í meginatriðum, en furðu dug-
legir við að bitast innbyrðis um fram-
kvæmdaratriði og að togast á um
heiðurinn
Það sætir undrun, hve miklum árangri
BENEDIKT GRÖNOAL
við höfum náð á svo skömmum tima,
aðeins þremur áratugum. En nú tekur
200 mílna fiskveiðilögsagan gildi Hún á
eftir að verða að almennri efnahagslög-
sögu, en í megindráttum held ég að þetta
sé lokatakmark landhelgismálsins. Við
erum komnir að miðllnum milli okkar og
GrænlandS, okkar og Jan Mayen, okkar
og Færeyja. Ég trúi því, að á alþjóðlegum
vettvangi verði 200 mllna efnahagslög-
saga ríkjandi um langa framtið.
Þess vegna er dagur 200 milnanna
mikill dagur i sögu okkar. Án efa mun
hann i bókum íslendinga standa nærri
1 7. júní 1 944. Þess vegna á 15. október
nú að vera gleðidagur og fánadagur um
allt land.
Islendingar. Alþýðuflokkurinn hefur frá
öndverðu tekið virkan þátt I þessari bar-
áttu og veitt henni allan stuðning sinn.
Alþýðuflokkurinn óskar þjóðinni til
hamingju.
Við höfum stigið sögulegt skref,
komandi kynslóðum i landinu til heilla."
LÚÐVÍK JÓSEPSSON
Lúðvík Jósepsson
Lúðvik Jósepsson, formaður þingflokks
Alþýðubandalagsins, sagði:
„Mér er að sjálfsögðu efst í huga,
hvernig okkur muni takast til með fram-
kvæmdina á þessari útfærslu. Á þvi leikur
enginn vafi að allir landsmenn fagna
útfærslunni í 200 milur og gleðjast yfir
þvi að þessi ákvörðun hefur verið tekin.
En sú mikla spurning, sem menn standa
frammi fyrir í dag, er hins vegar: Hvernig
tekst til með framkvæmdina?
Ef það þyrfti að fara svo, að við semd-
um við útlendinga um veiðiheimildir
innan 200 milnanna og jafnvel einnig
innan þeirra marka, sem áður höfðu verið
ákveðin, innan 50 milna, þá verður þvi
ekki neitað að býsna stór skuggi fellur á
málið Ég tel fyrir mitt leyti að eins og
málin standa nú þá eigum við ekki að
semja um neinar undanþágur og aðalrök
mín fyrir þv! eru þessi:
í fyrsta lagi tel ég að staðan á fiski-
miðunum með okkar fiskistofna sé þann-
MAGNÚS TORFI ÓLAFSSON
ig að það sé óhjákvæmilegt að fella niður
sókn útlendinga.
í öðru lagi tel ég að útlendingarnir hafi
fengið svo rlflegan umþóttunartima, sem
nú nálgast að vera fjögur ár og það
jafnvel rúmlega, frá því er tilkynnt var um
útfærsluna í 50 milur, að engin sanngirni
sé að þeirfái lengri tima. Sá aðili, sem við
eigum mest undir i þessum efnum,
Bretar, samdi auk þess við okkur um
tiltekinn umþóttunartíma og hann er lið-
inn. Ég tel því að engri átt nái að fallast á
framlengingu á slikum undanþágum.
í þriðja lagi bendi ég á að staða okkar í
dag er miklum mun sterkari en þegar við
höfum fært út áður — svo sem eins og
þegar við færðum út i 1 2 milur og 50
mllur. Nú hefur fengizt svo sterk viður-
kenning fyrir málstað okkar á alþjóðavett-
vangi, að það stappar nærri þvi að komin
séu alþjóðalög. Það leikur ekki vafi á þvi
að meirihluti þjóða í heiminum styður
þetta sjónarmið og við trúum þvi að
aðeins sé eftir hálft eða eitt ár þar til
samkomulag næst um það formlega
Miðað við þessar aðstæður þá tel ég að
staða okkar sé þannig, að það nái engri
átt að fara nú að semja um undanþágur
Ég tel að það sem fram hefur verið fært
fyrir þvi að rétt væri nú að semja til stutts
tíma, sem aðallega byggist á þvi að við
séum að vernda okkar viðskiptahags-
muni, við séum að reyna að fá i gildi þá
tollalækkun við Efnahagsbandalagið, sem
við höfðum samið um áður — ég tel
þetta atriði mjög litilvægt Hér er um
sáralitlar fjárhæðir að ræða borið saman
við afganginn af okkar fiskimiðum og auk
þess tel ég að við verðum að standa fast á
þvi, að þeir samningar, sem við gerðum
við Efnahagsbandalagið, komi til fram-
kvaémda án þess að við kaupum þau
tollafriðindi aftur með nýjum friðindum
frá okkar hálfu. Auk þess er mjög hættu-
legt að láta útlendinga verða vara við það,
Breta og Þjóðverja, að þeir geti átt að-
gang að fiskimiðum okkar með þvi að
hóta okkur á viðskiptasviði Þvi tel ég
mjög háskalegt að ætla að fara að verzla
með landhelgisréttindin og viðskiptarétt-
indi Ég tel að enn séu ekki komin upp
nein rök fyrir því, að við förum að semja
um gagnkvæm hlunnindi á meðan þær
þjóðir, sem við þyrftum að leita til I þeim
efnum, hafa ekki fært formlega út fisk-
veiðimörk sin. Á meðan svo er hafa þær
ekkert að bjóða okkur."
MagnúsTorfi Ólafsson
Magnús Torfi Ólafsson, formaður
Samtaka frjálslyndra og vinstri manna,
sagði:
„Nú er náð langþráðu marki, en að baki
þeim árangri liggur starf og þrautseigja
margra manna á sjó og landi. Bakhjarl
ákvörðunarinnar um 200 milna fiskveiði-
lögsögu er gerbreytt viðhorf um mestalla
heimsbyggðina til réttar strandrikja og til
verndunar lifandi auðlindum hafsins, frá
þvi sem rikti, þegar sókn okkar íslendinga
i málinu hófst. Við getum verið hreyknir
af að hafa átt drjúgan hlut i að hrinda af
stað og leiða til sigurs þá þróun, sem
vonandi fær endanlega staðfestingu á
næstunni á Hafréttarráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna
Á þessari stundu verður mér sér i lagi
hugsað til tveggja næstu kynslóða á
undan okkur, sem nú lifum, fólksins, sem
horfa mátti upp á það án þess að fá
nokkra rönd við reist, að erlend togskip
rændu það lifsbjörginni og að fornum
rétti landsins var afsalað i þágu erlendra
hagsmuna Nú hefur þessara harma verið
rekið
Enn leitast erlend stjórnvöld við að
þægjast hagsmunum útgerðarfyrirtækja i
sumum löndum, sem vitna til erfðaréttar
til að þurrausa íslenzk fiskimið. Löndunar-
bann og viðskiptahömlur megna ekki að
sveigja okkur frá settu marki og við
sllkum bolabrögðum eigum við augljósan
mótleik Baráttan gegn ofveiði og rán-
yrkju nýtur almenns skilnings og sam-
úðar í þeim löndum, sem i hlut eiga og
hagsmunir fjöldans þar, neytendanna,
fara saman við okkar hagsmuni. Þörf
almennings i Bretlandi og Vestur-
Þýzkalandi fyrir fiskmeti verður ekki betur
fullnægt til frambúðar en þannig, að
friðunaraðgerðir okkar heppnist og
árangur okkar i að tryggja sem bezt
lifsskilyrði og lífskjör i landinu er háður
þvi, að við eigum eðlilega aðgang að
þeim mörkuðum, sem bezt kjör bjóða Á
þessu sviði þurfum við að hefja gagnsókn
með kynningarstarfsemi og málflutningi,
sem eftir verður tekið, svo að fámennir
ofrikishópar og rikisstjórnir, sem ganga
erinda þeirra, eigi ekki aðeins við okkur
að fást, heldur einnig almenningsálitið i
eigin löndum."