Morgunblaðið - 15.10.1975, Blaðsíða 29

28 200 mílur MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. OKTÖBER 1975
12 mílurnar 1958
Viðbótarreglugerð kvað á um mjög verulegar tak-
markanir á veiðum togskipa innan 12 mílna mark-
anna. Það sjónarmið var lagt til grundvallár, að þessar
veiðar væru bannaðar á hrygningarsvæðum og á aðal-
veiðistöðvum bátaflotans meðan aðalvertíð stæði, og
fyrir Vestfjörðum voru togveiðar innan hinnar nýju
landhelgi óheimilar með Öllu — allan ársins hring.
Snemma í júní lýsti talsmaður brezkra
togaraeigenda því yfir, að brezkir togaraeigendur
myndu að engu hafa hina nýju fiskveiðilandhelgi
tslendinga, og myndu þeir njóta til þess atbeina
brezka flotans. Siðar lýstu togaraeigendur sjö landa,
sem beinna hagsmuna áttu að gæta á íslandsmiðum,
því yfir, að þeir myndu virða að vettugi hina nýju
landhelgi. Um leið var þess óskað formlega, að við-
komandi ríkisstjórnir sæju um, að skip þeirra hefðu
frið til veiða við Island. Yfirlýsing þessi kom frá
ráðstefnu togaraeigenda þessara landa í Haag, en þar
var líka ákveðið, að setja á stofn nokkurs konar
sjólögreglu, sem sæi um vernd veiðiskipa, og ætluðu
Bretland, Vestur-Þýzkaland, Belgía og Spánn að
sameinast um framkvæmd þessa.
Af þessari ráðagerð varð þó ekki, en 12. ágúst bárust
fregnir af því, að Bretar væru sem óðast að útbúa
herskip sín til að verða til taks á miðunum við ísland
um mánaðamót ágúst — september. Fjögur herskip
voru í samfloti. Það fréttist, að skipstjórarnir hefðu
fengið fyrirmæli um að sýna fyllstu háttprýði, var-
kárni og Iagni í skiptum sínum við Islendinga.
LJÓNIÐ SVNIR
TENNURNAR
Um leið og hin nýja fiskveiðilandhelgi tók gildi á
miðnætti 1. september 1958stefndu 11 brezkir togarar
inn fyrir mörkin — 9 út af Dýrafirði óg tveir úti fyrir
Horni. Undir morgun hóf íslenzka landhelgisgæzlan
aðgerðir til að stugga togurunum út úr landhelginni.
Þess hafði áður orðið vart, að belgískir og vestur-
þýzkir togarar, sem voru að veiðum innan 12 mílnanna
Spúlum á þá! Þetta voru móttökurnar, sem Islenzkir varðskipsmenn fengu hjá brezkum togarasjómönnum.
Bretarnir vita víst ekki að
við höfum aldrei tapað stríði
á miðnætti höfðu áður flutt sig út fyrir. Sigldi þá
brezka freigátan Palliser á mikilli ferð með mannaðar
fallbyssur milli varðskips og landhelgisbrjótanna, svo
að varðskipin hlutu undan að láta.
Daginn eftir fór á sömu leið — íslenzk varðskip
bjuggust til að hrekja veiðiþjófana út úr landhelginni,
en herskip stórveldisins komu þá til skjalanna. Leik-
urinn var ójafn — við ofurafl var að etja — leikurinn
gat ekki farið nema á einn veg.
Það var svo f morgunþokunni út af Austfjörðum að
morgni hins 2. september, að varðskipið Þór greip
brezka togarann „Northern Foam“ að veiðum sjö
mílur út af Norðfirði. Fóru sjö menn af varðskipinu
um borð f togarann, auk tveggja af Maríu Júlíu, sem
nærstödd var. Þór tók stefnu á Seyðisfjörð með
togarann í eftirdragi og varðskipsmenn þar um borð.
Skyndilega kom herskipið Eastbourne á vettvang og
sigldi hraðbyri að varðskipinu. Eftir nokkurt þóf
komust sjóliðar af Eastbourne um borð í togarann.
Var óskað eftir þvf, að íslenzku varðskipsmennirnir
færu aftur um borð í Þór, en því var neitað. Voru
varðskipsmennirnir þá fluttir um borð í Eastbourne.
Um kvöldið gaf brezka flotamálaráðuneytið út til-
kynningu um að íslendingarnir væru gestir um borð í
herskipinu.
Meðan þessu fór fram, var reynt að setja menn af
Maríu Júlfu um borð í annan brezkan togara,
Lifeguard frá Grimsby. Var tekið á móti þeim með
járnstöngum, öxum, bareflum og vatnsslöngum, og
urðu þeir frá að hverfa.
I þessum átökum mættust þeir menn fyrst, sem áttu
eftir að elda saman grátt silfur öðrum fremur í þeim
átökum, sem framundan voru, en það voru þeir Eirík-
ur Kristófersson skipherra á varðskipinu Þór og Barry
Anderson skipherra á Eastbourne. Kom Anderson
um borð f Þór og ræddi við Eirfk, en hvarf að því búnu
aftur um borð í Eastbourne, sem sigldi á haf út með
íslenzku varðskipsmennina innanborðs.
Hinn þriðja daginn urðu á ný átök á miðunum. Þá
sigldi brezkur togari — „Búrfell“ — f veg fyrir
varðskipið Albert, með þeim afleiðingum, að árekstur
varð. Engin slys urðu á mönnum, en til orðahnippinga
kom milli varðskipsmanna og sjóliða á Eastbourne, er
þarn^koín enn á vettvang með gínandi fallbyssukjafta
og beitti yfirburðum sínum gegn várðskipi, sem var
minni máttar.
Viðbrögð við þessum atburðum á Islandi voru á einn
veg og í blaðaskrifum frá þessum tíma kemur fram
undrun og reiði vegna þessarar ráðabreytni stórveldis-
ins Bretlands gagnvart fámennri þjóð, sem engin tök
hafði á þvf að þreyta aflraunir við voldugan flota.
(JTIFUNDUR
5. september var haldinn fjölmennasti fundur, sem
þá hafði farið fram hér á landi. Fulltrúaráð verkalýðs-
félaganna efndi til útifundar á Lækjartorgi. Tölu varð
ekki komið á mannfjöldann, en mannhafið náði langt
upp í Bankastræti og út í Lækjargötu, að þvi er séð
verður á myndum, sem teknar voru á fundinum. Um
kvöldið urðu óspektir við brezka sendiráðið.
Það er ekki aðeins á sfðari árum, sem Kínverjar og
Islendingar hafa átt samleið í Iandvinningamálum, þvi
að fjórum dögum eftir að Islendingar færðu út land-
helgi sfna gáfu Kfnverjar út yfirlýsingu um að þeir
hefðu fært Iandhelgi sína út í 12 mílur. Kfnverjar
lýstu því yfir skorinort, að „þetta væri innanríkismál
og engin erlend íhlutun yrði þoluð“.
Islendingum barst liðsauki víðar frá, þvi að 5.
september sendu Rússar frá sér tilkynningu um, að
Sovétríkin gætu ekki til lengdar horft á það aðgerðar-
laus, að Bretar beittu hervaldi við Island, og væri
þetta framferði Breta bein árás á landið. Rússar létu
þó ekki verða af þeim ásetningi sínum að skerast í
leikinn til að vernda íslendinga fyrir óvininum, ein-
hverra hluta vegna.
6. september hafði brezkum togurum innan land-
helginnar fækkað og voru þeir nú niu að tölu. Herskip-
in héldu áfram að nudda á sínum stað, en þó var
stórtfðindalaust. Ofureflið f þorskastrfðinu hafði enda
komið auga á ólíkt geðugri bardagaaðferð en það að
ota krókstjökum og bareflum eða glenna fallbyssu-
kjaftana framan í andstæðinginn.
Atzt við með
GUÐSORÐI
Einn daginn lauk Barry Anderson skýrslu sinni til
flotamálaráðuneytisins brezka með tilvitnunum í orðs-
kviði Salómons, vitandi, að hún myndi ná eyrum
óvinarins: Þegar óguðlegum fjölgar, fjölgar og mis-
gjörðum, en réttlátir munu horfa á fall þeirra.
Hetjur hafsins voru ekki alltaf upplitsdjarfar þegar varðskip komu að þeim við iðju sfna f Islenzkri landhelgi.