Morgunblaðið - 20.06.1976, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 20. JUNÍ 1976
Varúð -
Brothætt
Saga og Þórir í Gerdýrunum.
Q! Glordýrin eftir Tennessee
Williams I þýðinRU Gísla As-
mundssonar. [ ] Sýning I.eik-
félags Akureyrar. [ ] Leik-
stjóri GIsli IIaIIdórsson. [ | 1
hlutverkunum: Sigurveig Jóns-
dóttir — Amanda; Aóalsteinn
Bergdal — Tom; Saga Jónsdótt-
ir — I.ára; Þórir Stcingrímsson
— Jim. [ | Lcikrnynd: Jónas
Þór Pálsson. [ | Aóstoóarleik-
stjóri: Gestur K. Jónasson.
MIKID orð hefur farið af sýn-
ingu Leikfélags Akureyrar á
Glerdýrunum. Það var tilhlökk-
unarefni að fá að sjá ný andlit,
listamenn að norðan, glíma við
þetta viðkvæma og að mínu
mati, á margan hátt meingall-
aða verk. Því miður tókst ekki i
þessari uppfærslu að sigrast á
hel/.tu göllum verksins. En
margir af beztu kostum þess
nutu sín hins vegar í ríkum
mæli. Og Akureyringunum
undir leiðsögn Gísla Halldórs-
sonar tókst að laða fram þann
Suðurríkjahita og -svita. hið
þunga en um leið angurva'ra og
lýrtska andrúmsloft bældra til-
finninga, sem mettar verk
Williams. Það tókst ekki n;egi-
lega vel í fagmannlegri en of
póleraðri sýningu Þjóðleikhúss-
ins á Sporvagninum Girnd i
fyrravetur, burtséð frá stórleík
Þóru Friðriksdóttur í aðalhlut-
verkinu.
Leikritið hefur í brenni-
punkti, líkt og Sporvagninn
Girnd, kvenlýsingu, — mynd
einangraðrar konu, Amöndu,
sem lifir á víxl í heimi sjáls-
blekkingarinnar og helvíti von-
brigðanna, rígheldur sér í
minningu um glæsta fortíð og
tálvonir um bætta framtið.
Sambýli hennar við börn sín
tvö, Tom, sem á í innri sem ytri
baráttu fyrir því að geta slitið
sig lausan úr þeirri ánauð sem
heimilið er honum, og Láru,
sem virðist dæmd til kviksetn-
ingar í sinni fötlun og innhverf-
unt heimi síns glerdýrasafns, —
þessu sambýli lýsir leikritið.
Ákafi — óöryggi
Tennessee Williams skrifar
þetta verk af mikilli íþrótt.
Mesti kostur hans er að mínum
sntekk sá, að hann þekkir sitt
fólk. Samtölin, nákvæmt, lýs-
andi málfar persónanna, oft á
tíðum glitrandi texti, — eru
hans aðall. A hinn bóginn er
leikverkið i heild afar ójafnt.
Williams er ákafur hiifundur. í
ákafa hans virðist jafnframt
leynast eitthvert óöryggi um
hvort það, sem hann vill sagt
hafa, komist til skila. Þess
vegna grípur hann í ríkum
mæ'li til billegra bellibragða.
Sem betur fer er hinu ósmekk-
legasta af þessum brögðum —
notkun myndvörpu og skilta til
undirstrikunar ákveðinna at-
riða —, sleppt i uppfterslu L.A.
En of margar af þessum leik-
húsbrellum standa að minu
mati eftir. Til að mynda notar
Williams til áherzluauka á
dramatískum hápunkti verks-
ins mikinn þrumugný. Svona
melódramatík ætti nú að vera
orðin bannvara i öllu nema
hryllingsmyndum. Þá er hann
aðdáandi músíkbeitingar til að
skapa tilfinningalegan bak-
grunn fyrir tiltekin atriði.
Stundum verður þetta óbæri-
lega Hollivúddlegt og gamal-
dags, þótt yfirleitt væri þessu
meðali beitt af hófsemi og
smekkvísi í sýningu L.A. Annað
dæmi um svona melódrama-
tískt tæknibragð sem að mín-
um smekk hefði betur verið út-
hýst er spottljósið sem sett er
á portrettið af hinum brott-
hiaupna heimilisföður þegar
hann ber á góma. Mér fannst
þetta verka hjákátlegt. Hefði
ekki verið eðlilegra að hafa á
mynd föðursins jafna, sterka
lýsingu til að draga fram hvern-
ig minningin um hann hvílir-
eins og mara á persónunum
sem hann skildi eftir. Að öðru
leyti var lýsing Glerdýranna, —
sem byggir mikið á noktkun
spottljósa —, næmleg og ná-
kvæm, og tókst vel að afmarka
persónurnar, — gefa í skyn ein-
angrun þeirra. Undantekning
var þó sá rauðleiti bjarmi sem
hafður var á endurminninga-
ræðu Amöndu í 6. atriði þar
sem hún birtist fyrst í gamla
hefðardressinu sínu. Þessi sena
kallaði á hlátur hjá áhorfend-
um. Það átti hún ekki að gera.
Lýsing þessa verks er afar mik-
ilva'gur þáttur í viðkvæmum
heildarsvip, og þarna var hún
úr stíl.
Innviðir og
umbúðir
Þetta eru ekki jafn mikil
smáatriði og mönnum kann að
virðast. I minum augum eru
Glerdýrin erfitt leikrit í upp-
setningu vegna þess að annars
vegar eru efnislegir innviðir
þess traustir, en hins vegar
skiptir sköpum um listrænan
árangur sýningar hvort unnt
reynist að skera niður hinar
melódramatísku umbúðir, vega
á móti móðursýkislegum til-
hneigingum i verkinu og gera
mannlífsmynd þess nærgöng-
ula við áhorfendur. Þetta
fannst mér ekki takast nægi-
lega í uppfærslu L.A.
Aðalsteinn Bergdal virðist
að mörgu leyti hinn efni-
legastí leikari. Honum leið þó
ekki vel í einræðum Toms
við áhorfendur. Annar
þáttur í einkennilegu óöryggi
Tennessee Williams sem
listamanns birtist einmitt í
þeirri umgjörð að nota Tom
sem eins konar leiðsögumann
um leikritið, láta hann rifja
upp fyrir áhorfendur endur-
minninguna sem aldrei lætur
hann i friði. Að formi til er
þetta prýðilega heppnuð bygg-
ingaraðferð fyrir leikritið. En
efnislega þykja mér einræður
Toms til áhorfenda of uppá-
þrengjandi, — i þeim er oftúlk-
un á leiksögunni og persónum
hennar og skáldleg skrúð-
mælgi. Með því að flytja þær á
örlítið léttari, kumpánlegri
máta hefði kannski mátt vega
upp á móti þessum dragbit að
einhverju leyti, en Aðalsteinn
féll i þann hálíðleikatón sem
þær bjóða beinlinis heim. Hins
vegar átti hann í samleiksatrið-
um hin ágætustu tilþrif.
Sigurveig Jónsdóttir hefur
ekki útlitið með sér sem
Amanda. Amanda er smágerð,
fínleg Suðurríkjadama. En
þessari hæfileikamiklu leik-
konu tókst að verulegu leyti að
sigrast á þessari hindrun, —
ekki sízt með úthugsaðri texta-
meðferð. Mér þótti samt túlkun
hennar á sundum of hávær og
LelKllsl
Á LISTAHÁTÍÐ
eftir ÁRNA
ÞÓRARINSSON
úthverf. Leikkonan lék of mikið
út i sal, of lítið inní sig og að
meðleikurum sínum. Móður-
sýki Amöndu var of yfirgnæf-
andi persónueinkenni. Sorg
hennar, einlæg umhyggja og
styrkur hurfu í skuggann. En
stundum fannst mér of mikið
reynt til að gera Amöndu
hlægilega. Það er mikil einföld-
un á flókinni persónumynd. En
i atriðum eins og símtölunum
eða þegar koma „unga herra-
mannsins" er boðuð fór Sigur-
veig á kostum, og gaman væri
að sjá hana i hlutverki sem
hæfði henni betur.
Þórir Steingrímsson lék Jim,
unga herramanninn sem átti að
bjarga Láru úr glerdýraheimin-
um. Hann hafði útlitið með sér
en virtist ekki ráða yfir nægi-
legri leiktækni, — var stífur og
þvingaður, og fyrir vikið var
brothættasta atriði leiksins, —
fundir þeirra Láru —, nánast í
maski.
Lára Sögu Jónsdóttir var hins
vegar óaðfinnanleg túlkun.
Sakleysi, annarleg fegurð,
ástríður sem leita athvarfs í
barnalegri veröld glerdýranna,
vanmetakennd og taugaspenna.
Slíkir eðlisþættir Láru kunna
að bjóða heim æði væminni per-
sónusköpun. En Saga Jónsdótt-
ir hitti á hinn rétta tón. Ekki
sízt þegar Lára var utan við
samræðurnar á sviðinu — ein í
eigin hugarheimi —, kom vand-
virkni og næmleiki þessarar
ungu leikkonu í ljós.
Glerdýrin er verk þrúgandi
innilokunarkenndar. Sýning
Leikfélags Akureyrar kemur
þeim grunntóni til skila. Og
þrátt fyrir ofannefndar að-
finnslur, — sem vafalaust eru
umdeilanlegar —, stendur sú
staðreynd eftir að sýningin er
unnin af mikilli alúð, hraði
hennar er góður og mjúkur. En
innbyggða galla leikritsins
sjálfs tekst henni ekki að yfir-
Vinna. Enginn vafi leikur á
hinn bóginn á þvi að mikill
fengur og tilbreyting er fyrir
reykvíska leikhúsgesti að fá
hina norðlenzku listamenn suð-
ur. Æskilegt væri að slíkar leik-
ferðir kæmust á fastan grund-
völl eins oft á ári og frekast er
unnt.
F"rá Tafl- og bridge-
klúhbnum.
Sumarspilamennskan er nú
að komast í fullan gang, en síð-
ast var spilað á þriðjudegi og
varö þátttakan því ekki sem
skyldi. Spilað var í tveimur riðl-
um og urðu úrslit sem hér
segir:
A-riðill 12 para:
Einar Þorfinnsson — >
Sigtryggur Sigurðsson 193
Guðmundur Pétursson —
Guðmundur Sveinsson 188
Alfreð Viktorsson —
Olíver Kristófersson 186
B-riðill 10 para:
Sigurjón Helgason —
Sigurjón Tryggvason 125
Jón Hilmarsson —
Þorfinnur Karlsson 119
Hrólfur Hjaltason —
Oddur Hjaltason 115
í A-riðli var meðalskor 150 en
108 í B-riðli.
Næsta spilakvöld verður
fimmtudaginn 24 júní. Spilað
er í Domus Medica og hefst
spilamennskan í síðasta lagi
klukkan 20. Vegna hagstæðra
samninga við húsið hefir tekizt
að lækka þátttökugjaldið um
200 krónur á pariö.
X X X X
Nýlega var Norðurlands-
mótið í bridge haldið á
Akureyri. n sveitir tóku
þátt í rr.ótinu, en þær voru frá
Akuréyri Húsavík, Siglufirði,
Ólafsfirði, Dalvík og Blönduósi.
Sigurvegari varð sveit Björns
Þórðarsonar frá Siglufirði og
hlaut hún 43 stig. Önnur varð
sveit Stefáns Jónssonar, Dal-
vík, með 29 stig, þriðja sveit
Guðmundar Hákonarsonar,
Húsavík, með 27 stig og fjórða
sveit Jóns Árnasonar einnig frá
Húsavík með 21 stig. Mótið
hófst í Iðnskólanum á föstu-
dagskvöldið en á laugardag og
surwiudag var ’spilað á Hótel
KEA, Mótsstjóri var Albert Sig-
urðsson, Akureyri.
Að öllu forfallalausu verður
Norðurlandsmótið í bridge
haldið á Húsavík næsta ár.
X X X X
Frá Bridgefélaginu Ás-
unum í Kópavogi.
Urslit á síðasta kvöldi urðu
þau að hjónin Esther Jakobs-
dóttir og Þorfinnur Karlsson
sigruðu með miklum glæsibrag.
Þátttaka var ekki nógu góð og
betur má ef duga skal. Því hefir
keppnisstjóri ákveðið að lækka
gjald keppenda með því að gefa
pörum kost á sleppa bronsstiga-
gjaldinu, þannig að þeir geta
keypt þau sem vilja. Með þessu
móti er unnt að lækka gjaldið í
250 kr. og 100 kr. húsaleiga á
mann, þannig að samtals
veröur gjaldið 700 kr. fyrir par.
Kaffi er frjálst.
Annars varð röð efstu para
þessi:
stig
Esther — Þorfinnur 144
Þorlákur Jónsson —
Örn Ingason 120
Magnús Aspelund —
Steingrímur Jónason 118
Ólafur Lárusson —
Óskar Karlsson 111
Hrólfur Hjaltason —.
Oddur Hjaltason 110
Meðalskor var 108 stig.
Næst verður spilað mánudag-
inn 21. júní. Spilað er í Félags-
heimili Kópavogs, efri sal, og
hefst keppni kl. 20. Keppnis-
stjóri er sem fyrr Ólafur Lárus-
son.
A.G.R.
EF ÞAÐ ER
FRÉTTNÆMT
ÞÁ ER ÞAÐ í