Morgunblaðið - 20.06.1976, Blaðsíða 16

16
MOtiGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JUNÍ 1976

Bragi Ásgeirsson:
ANNAN í hvítasunnu var hátíð-
lega opnuð VORVAKA 1976 á
Akureyri, sem er eins konar
listahátfð þeirra Norðlendinga og
mun eiga að hafa þá sérstöðu að
vera árviss viðburður í framtíð-
inni og vera kynning á eins mörg-
, um greinum lista og efni standa
til hverju sinni.
Líkur eru til þess að listahátíð
okkar Sunnlendinga, eða réttara
höfuðstaðarbúa, hafi ýtt undir
þetta ánægjulega framtak nyrðra
, og er þá komin fram ný hlið á
, þýðingu og nytsemi listahátíðar-
innar, sem ekkí var séð f.vrir í
upphafi.
* Væri það fagnaðarefni og hefði
• geysilega þýðingu fyrir þróun
menningar á Islandi, ásamt því að
hafa mikið uppeldisgildi, ef allir
fjórðungar landsins efndu til
svipaðra listahátíða, sem þyrftu
. þó ekki að vera árlegur viðburður
og ekki í beinum né óbeinum
tengslum við listahátíð sunnan-
, manna þótt sjálfsagt sé að hag-
► nýta sér þau öfl er þá leysast úr
læðingi. Tíminn og reynslan
munu að sjálfsögðu skera hér úr
um hagkvæmustu lausn mála.
Listrýnir blaðsins fékk tæki-
færi til að skreppa norður og
greip það fegins hendi þrátt fyrir
miklar annir við skriftir, taldi
• hann meir en sjálfsagt að lyfta
undir slfkt fyrirmyndar framtak,
en hann ritar hér að sjálfsögðu
► einungis um sérgrein sína, sjón-
* menntir.
Vorvaka þessi á Akureyri fer að
r meginhluta fram í iþrótta-
skemmunni, en slíkt rúmgott hús-
næði er algjör forsenda þess að
► hægt sé að efna til slikrar
^ listahátíðar, auk þess að þarna er
hægt að sitja yfir kaffibolla á efri
i hæð hússins á milli þess sem
‘ sýningar eru skoðaðar á þeirri
neðri, sem er ágætlega fallin til
sýningarhalds, og gerir þetta
andrúmsloftið hlýlegra og líkara
sýningarhúsnæði af betri tegund,
— þá er birtan jöfn og góð.
Þrjár sýningar eru í gangi í
iþróttahöllinni og rúmast þar vel
í afmörkuðum básum. Félagið
Íslenzk grafík hefur sent ágætt
sýnishorn af hinu nýjasta sem er
á baugi í þessum málum fyrir
sunnan, en í þennan hóp vantar
Akureyringana Guðmund Ar-
mann og Helga Vilberg, en hinn
síðasttalda ætti félagið a.m.k. hið
snarasta að taka í sinn hóp, með
vísun til þeirra verka sem ég sá
eftir þennan mann fyrir norðan
(tréristur, dúkristur), en ég tel af
þeim að dæma að hann sé vel
hlutgengur í félagsskapinn sem
góður fulltrúi Norðlendinga.
Ekki er nauðsynlegt að gera
sýningu þessari ftarleg skil hér
þar eð ég tel vist að ekki muni liða
á löngu þar til ég skrifa um þetta
góða fólk hér í blaðinu, en þó skal
geta þess að þátttaka þeirra
yngstu, þ.e. Ingiunnar Eydal,
Skúla Ólafssonar, Reinhildar
Patzelt, Lísu K. Guðjónsdóttur og
Ólafs H. Gunnarssonar, vekur
verulega athygli kunnáttumanna
nyrðra.
í annarri deild eru sýnd verk í
eigu Akureyrarbæjar og kennir
þar margra grasa, er þetta hin
furðulegasta blanda í mínum aug-
um og eiga hér verk ólíkustu
gerðir myndlistarmanna án þess
þó að safnið gefi nokkra viðhlít-
andi hugmynd um íslenzka mynd-
list í heild, hvað þá þróun hennar.
Frekar er að hér sé komið sam-
safn ýmissa vinnubragða, þ.e. allt
frá meistara Kjarval langleiðina
tii rammagerðarmálara. Hér er
lakast hve lítt hefur verið vandað
til vals mynda einstakra lista-
manna og er hér um mjög
handhófskennt val að ræða og
margur góður málarinn laklega
kynntur. Ekki ber því að neita og
skylt að halda á loft, að hér eru
einnig perlur inni á milli, og eru
hinar níu myndir úr Davíðshúsi
þyngstar á metum og kemur hér í
ljós að skáldið var mikill smekk-
maður á myndlist og þá einkum
hinar ljóðrænni hliðar. Hér vöktu
sérstaka athygli mína tvær
myndir Kjarvals, sem eru með
hinu sérstæðara er ég hefi séð
eftir hann, var önnur rauð en hin
blá og báðar einstaklega
dulúðugar, ljóðrænar og artistískt
málaðar. Fleiri myndir átti Davíð
eftir meistara Kjarval og aðra
góða málara og vitnar um
þroskaðar innri kenndir, einkum
er myndin eftir Sölva Helgason
(Sólon íslandus) mikið og eftir-
tektarvert listaverk, hér hefur
Davíð sjálfur sennilegast Iímt
saman margar litlar myndir Sölva
og gert úr eina stóra og farizt það
frábærilega vel úr hendi. Ekki
ætla ég mér að tiunda þetta
bæjarsafn nákvæmlega en vil
nefna tvær merkilegar myndir, —
er önnur frá Akureyri um 1860 og
sýnir útsýn yfir Pollinn og nokk-
ur virðuleg seglskip, myndin er
eftir danskan mann, J.P. Schmidt,
sem var skipstjóri á einu skip-
anna og er myndin furðulega vel
máluð af slíkum, — annað er
einnig eftirtektarvert og það er að
enginn hefur hugmynd um
hvernig myndin hafi komizt í eigu
bæjarins, þrátt fyrir mikla eftir-
grennslan og er líkast því að
myndin hafi hrapað af himnum
ofan. Hin myndin er eftir
athyglisverða listakonu, Elísabet
Geirmundsdóttur, og opinberar
myndin sérlega einlæga og upp-
runalega listasál. — Þessi kona,
er lést fyrir um tveim áratugum,
hafði litla skólun að baki,
einungis nám í kvöldskóla og virð-
ist það nám hafa frekar reynzt
henni til baga en hags, því svo
mjög er hér um upprunalega
hæfileika að ræða að annað
tveggja hefði helzt komið til
greina, — mikil menntun eða
sjálfsnám einungis. Þá gerði hún
höggmyndir er prýða garðinn þar
sem hún átti heima og þar er
jafnan eitthvað gott að finna í
hverri mynd þótt heildarmynd sé
ábótavant. Mér gafst kostur á að
skoða verk hennar innanhúss, og í
stórri möppu, og allt það sem ég
sá varð mér til óblandinnar
ánægju. Þótt verkin væru misjöfn
með afbrigðum, geislar ríkt lista-
mannseðli frá mörgum þeirra.
Þar sem stjórn myndlistarfélags-
ins hefur heitið mér því að efna
til sýningar á heildarverki þess-
arar konu fjölyrði ég ekki frekar
um hana að sinni en bíð þeirrar
sýningar.
Þriðji þáttur myndlistar á
listahátíð er sýning fjögurra
akureyrskra myndlistarmanna,
þeirra Gisla Guðmanns, Óla G.
Jóhannssonar, Aðalsteins Vest-
manns og Arnar Inga, sem allir
hafa komið mikið við sögu listlífs
Akureyrar á undanförnum árum.
Sýningin sem nefnist Litur —
Ljós — Lfna, er athyglisverð að
því leyti að ailir sýna þeir áhuga-
verðari verk en ég hef séð áður
frá þeirra hendi og vil ég hér
nafna verkin „Öræfin heilla“
(Gísli), „Kamesglugginn" og
„Beðið eftir baði“ (Óli G.), „Ein-
stæðingur" (Aðalsteinn),
„Dauðaleit að þorski“ og „Á
öræfaslóð" (Örn Ingi).
— Sýningin er þó um margt
sama marki brennd og fyrri
sýningar, — mjög misjöfn og ónóg
skólun kemur þar víða fram, eink-
um að því er snertir litafræði og
hnitmiðaða og markvissa upp-
byggingu formheilda, — en þó
virðast þessir menn staðráðnir í
því að sækja á brattann og
árangur þess er greinilegur.
Undirritaður spjallaði lítillega
við þrjá þessara manna, Gísla, Óla
G. og Örn Inga, ásamt Helga Vil-
berg myndlistarkennara og fer
hér útdráttur þess helzta er þeir
höfðu að segja. Greinilegt var að
þeim þykja reykvískir málarar
ekki jafnan sýna lýðræðisleg
vinnubrögð, og vissulega er það
t.d. ámælisvert að tveim þeirra
var hafnað sem sýnendum bæði
af Kjarvalsstaðanefnd og Norr-
æna húsinu, án þess að verk
þeirra væru skoðuð. Slik vinnu-
brögð töldu þeir lítilsvirðingu við
akureyrska listamenn þótt sjálf-
sagt væri að þola rökstudda
frávísun að lokinni eðlilegri
athugun.
Þeir sögðu, að myndlistarmenn
á Akureyri kæmu fram sem
einstaklingar og væru persónu-
legir í túlkun, en þeim fyndist að
myndlistarmenn í Reykjavík
bærust með erlendum straumum
og stefnum og væru á margan
hátt steyptir í sama fasta mótið.
(Öli G.) — Ennfremur að Reykja-
vík ætti tíu sinnum fleiri lítil-
siglda myndlistarmenn en
Akureyringar, að — hinn gullni
tónn íslenzkrar myndlistar gæti
aldrei sprottið upp úr malbiki
gatna Reykjavikur. Menn ættu að
hætta að ræða um myndlistar-
menn eftir landshlutum, heldur
aðeins sem einstaklinga (Óli G.).
— Þetta væri fyrsta myndlistar-
sýning á Akureyri sem stæði yfir í
hálfan mánuð og dreifðist því að-
sóknin og gætu þeir því ekki sagt
um hvort aðsóknin á þessa
sýningu væri meiri en t.d. á haust-
sýningarnar, — en fullyrða mætti
að undirtektirnar væru góðar.
Aðspurðir kváðu þeir
menningarsjóðinn fátækan, en