Morgunblaðið - 20.06.1976, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAC.UR 20. JUNI 1976
19
STRÍÐSGLÆPIR
ÞYZKIR nazistar frömdu glæpi
sina og hervirki í nafni þýzku
þjóðarinnar. Þeir skildu illa við,
og létu þeir þjóð sinni eftir
sektarkennd, sem hefur enzt
henni fram á þennan dag.
Þjóðverjum fannst sér skylt að
„bæta fyrir fortíðina“ og færa
nýjar sönnur á það, að þeir væru
ekki verri undir niðri en aðrir
menn. Vesturþjóðverjar, að
minnsta kosti, sýndu vilja sinn í
verki. Þeir játuðust undir lýð-
ræðisreglur, reyndu að bæta fyrir
brot nazista, gengu í samtök með
öðrum vesturlandaþjóðum og
endurheimtu svo sjálfsvirðingu
sína að mestu leyti.
Ekki dugði þeim þetta þó til að
fullhreinsa sig af glæpunum, sem
framdir voru í nafni þeirra. Og
gamla kvikan er opin enn. Hefur
þess gætt nokkuð, að Þjóðverjar
gripu tækifærið fegins hendi til
að koma einhverju af sökinni frá
seinna stríði á aðra. Ymislegt hef-
ur þeim fallið til og má nefna
hernað Bandaríkjamanna í
Víetnam. Af ýmsum ástæðum
veitist Þjóðverjum þó erfitt að
áfellast Bandaríkjamenn fyrir
mannvonzku og stríðsglæpi. Það
er hægara fyrir þá að taka Rússa
til bæna. Nú vill svo til, að undan-
farin ár hefur ýmislegt vitnazt,
sem áður var hulið um striðsglæpi
Þjóðverjar
fengu líka
sinn skammt
Rússa og hafa Þjóðverjar tekið
þeim upplýsingum með þökkum.
Hafa þeir getað sagt sem svo, að
Rússarnir hafi í rauninni verið
sizt betri en nazistarnir. En af
þessum ávirðingum Rússa má
nefna fjöldamorðin í Katyn; þar
var slátrað mörgum þúsundum
pólskra liðsforingja. Lengi eftir
GAGNSÓKN — Var
hefndarþorstinn almennur þegar
Sovétmenn gátu loks snúið vörn í
sókn eins og á þessari mynd frá
'43?
stríð héldu menn, að þýzkir naz-
istar hefðu verið þarna að verki,
en það reyndust svo hafa verið
Rússar.
Og nú er komin út bók, sem
hentar Þjóðverjum vel. Hún er
eftir Lev Kopelev, rússneskan
Gyðing og einlægan sósialista en
fjallar um stríðsglæpi Rússa í
Þýzkalandi. Bókin heitir á ensku
,,To be kept forever", en þegar er
búið að snara henni handa Þjóð-
verjum og kaupa þeir hana svo
grimmt, að varla hafa aðrar bæk-
ur selzt jafnvel í Þýzkalandi. Bók-
in er þeim mun merkilegri en
aðrar bækur um stríðsglæpi
Rússa, að höfundurinn, Kopelev,
tók sjálfur þátt í þeim hermdar-
verkum, sem hann segir frá —og
Þjóðverjar voru förnarlömbin.
Kopelev var „pólitískur liðsfor-
ingi“ eða kommissar í Rauða
hernum. Átti hann að reka áróður
meðal Þjóðverja. Það var í þann
mund, er striðinu var að ljúka og
Rauði herinn kominn inn í Norð-
austurprússland. Kopelev leitað-
ist við þar sem annars staðar að
draga viðnámsþrekið úr óvinun-
um og sannfæra þá um góðan hug
og tilgang Rússa, sem ættu ekki
aðra ósk en leysa þá úr ánauð
nazista.
Framkvæmdirnar urðu nokkuð
á aðra lund, en þetta tal gefur til
kynna, enda varð Kopelev
kommissar brátt um og ó. í bók
hans gengur á með fjöldamorð-
um, nauðgunum, skemmdarstarf-
semi og ránsskap og eiga bæði
liðsforingjar og óbreyttir i Rauða-
hernum hlut að þessu. Sumum
rússnesku hermannanna ofbauð
þetta framferði og Kopelev var
einn af þeim. Sumir þessara
manna höfðu jafnvel uppi mót-
mæli við yfirboðara sína og stöku
sinnum var alverstu bófunum
refsað, er illverki þeirra fóru „úr
hófi“ fram. En annars var
hefndaræðið almennt að heita
mátti og gerðu Rússarnir ekki
upp á milli þýzkra hermanna
og almennra borgara eða jafnvel
manna, sem höfðu barizt öll
stríðsárin gegn nazistastjórninni.
Nú er þess að gæta, að Þjóð-
verjar höfðu ráðizt inn í Sovét-
ríkin og drýgt þar ódæði sem ekki
eru gleymd enn. Sovétmenn biðu
gífurlegt manntjón i stríðinu og
allt var það Þjóðverjum að kenna.
Hefndarhugurinn i Rauða hern-
um er þvi skiljanlegur. En sú
skýring nægir ekki Lev Kopelev.
Hann hefur samhug og bræðralag
allra rnanna í heiðri. Hann er þar
að auki einlægur sósíalisti og
sögurnar, sem hann rekur í bók
sinni samrýmast fráleitt hugsjón-
um hans.
Hann segir frá því, er hann
reyndi að koma i veg f.vrir ýmis
ódæðisverk og leitaðist við að
telja um fyrir yfirboðurum
sínum. Það kunni ekki góðri
lukku að stýra. Yfirvöldin fengu
illan bifur á honum. Og áður en
lauk stríðinu var hann rekinn úr
kommúnistaflokknum, hand-
tekinn og yfirheyrður i þaula en
honum því næst þvælt á milli
Framhald á bls. 33
Kjósa, kjósa —
brenna, brenna
ÞAÐ er eins og vant er — rétt einar þingkosningar á
(talíu. Þá er jafnan mikið um að vera og verður eflaust
einnig i þetta sinn. En nú er einkum að vænta stórfelldra
hátiðahalda hryðjuverkamanna Eru þeir þegar farnir að
fagna og búnir að skemma iðnból fyrir mörg hundruð
milljóna svo, að þúsundir manna misstu vinnu sina
Stór iðnból hafa orðið verst úti Hefur verið kveikt i
mörgum og siðast í málningarverkstæði Fiatverksmiðjanna
i Torino kbmust menn fyrir þann eld i tæka tið og varð
ekki mikið tjón Stuttu áður höfðu Flatverksmiðjurnar orðið
heldur verr úti Þá var kveikt i bólstrunarverkstæðinu Þar
brann jafnvirði 320'milljóna króna Um svipað leyti hótuðu
einhverjir að sprengja kauphöllina i Milano i loft upp og
varð að loka henni i nokkra tima Þá hafa brennuvargar
lagzt á kjörbúðahring einn og vita eigendur hans aldrei
hvar bófarnir muni bera niður næst Það hefur löngum
verið heitt i pólitisku kolunum á ítaliu
Allmikill viðbúnaður er gegn hryðjuverkamönnum Hafa
verklýðsfélög til dæmis sett vörð félagsmanna sinna um
verksmiðjur og aðra stóra vinnustaði Þetta hrekkur þó
tæpast til, og eru margir orðnir atvinnulausir af völdum
brennuvarga eins og sagði áður
Ekki er Ijóst, hverjir fremja þessi hervirki Sumir gruna
kommúnista, eins og vant er En þeir halda nú mjög fram
lögum og reglu fyrir kosningarnar og kveðast lita hryðju-
verkin jafnillu auga og aðrir Nú er ekki svo að skilja, að
engir vilji gangast við hryðjuverkunum Ýmsir vinstri-
sinnaðir skæruliðar hafa lýst þeim á hendur sér Þetta eru
fámennir en fólskir flokkar og kalla sig stórum nöfnum,
Rauðu herdeildina, Vigbúna öreigakjarnann og annað
álíka Yrðu þeir þvi fegnastir, að þeim yrði kennt um öll
hryðjuverk i landinu
Þvi miður eru margir sem trúa þessu ekki um þá Það er
nefnilega hugsanlegt, að öfgasinnaðir hægrimenn eigi
flestar sakirnar og vaki það fyrir þeim, að varpa grun á
ÖRLAGARÍKASTA spurning ítölsku
kosninganna: Snúast ennþá fleiri til fylg-
is við kommúnista?
kommúnistá og hafa þannig af þeim fylgi fyrir
kosningarnar. Sá leikur hefur verið leikinn fyrr. Fyrir átta
árum voru framin ógeðsleg morð á Piazza Fontana í
Milano Var vinstri mönnum kennt um þau i fyrstu en
slðar kom i Ijós að morðingjarnir voru úr flokki nýfasista
Þykir ekki ótrúlegt, að líku máli gegni um hryðjuverkin
núna — DAVID WILLEY.
Þetta gerðiat líki
Reyfarakaup
BRESKI listaverkasalinn sem ! hltteðfyrra keypti hjálminn hár á
myndinni fyrir sem svarar 150.000 krónum gerði drjúgt betri kaup en
flestir spáðu. Hann seldi hann núna á dögunum fyrir góðar sextán
milljónir. Þegar hjálmurinn var
boðinn upp ! London fyrir tveimur
árum, höfðu sérfræðingar slegið
þvi föstu að hann hefði verið
smíðaður á nltjándu öld og væri
einungis eftirllking af samskonar
hjálmum frá fjórtándu öldinni. Nú
hefur hinsvegar komið ! Ijós við
vandlegan samanburð við nauða-
llkan skoskan hjálm frá
fimmtándu öld að þetta væna höf-
uðfat er algjörlega ósvikið. Það
var fornvopnabúrið I Tower !
London, sem nú keypti gripinn.
Og verð hans er I samræmi við
það að innan við tylft svona hjálma er nú til I gervallri veröldinni.
Jennie vill líka
TUTTUGU og eins árs gömul stúlka I Bandaríkjaher að nafni Jennie
Vallance hefur tjáð yfirboðurum slnum að hún hyggist stefna þeim fyrir
kynþáttamisrétti. Jennie er fyrsti kvenmaðurinn sem útskrifast sem
þyrluflugmaður úr flugskóla hersins. og krefst þess nú að vera hvorki
meðhöndluð betur né verr en karlmennirnir í þyrlusveitinni hennar.
Hún hefur hingað til einungis fengið að stjórna sjúkraþyrtum og segir
að ástæðan sé kynferðið. Hinsvegar vill hún fá að reyna sig sem
ósvikinn orustuflugmaður rétt eins og félagar hennar og segist stefna
að þv! að verða send til Evrópu til gæsluflugs við landamæri járntjalds-
landanna.
Hávaði á Haiti
YFIRVÖLD á Haiti hafa ekki einungis neitað að verða við þeirri áskorun
rithöfundarins Graham Greene að þau hætti að fangelsa fólk fyrir
pólitískar skoðanir þess heldur hafa þau hafið magnaða herferð á
hendur honum fyrir rógburð og annað þvíumlíkt. Greene hefur raunar
ekki átt upp á pallborðið hjá harðstjórunum á þessum slóðum síðan
hann skrifaði skáldsöguna „The Comedíans", sem er að mestu byggðá
fáránlegum stjórnarathofnum þessara mann og nær vitfirringslegum
blóðþorsta. Þegar bókin kom út svaraði þáverandi einræðisherra með
þvi að hespa sjálfur af heilmikinn doðrant, sem mátti heita samfelld
flétta af svívirðingum um hinn heimsfræga rithöfund. Nú hefur núver-
andi einræðisherra, sem er raunar sonur þess gamla, sigað fjölmiðlum
sínum á Greene. Tilefnisins er að visu ekki getið, semsagt að hann hafi
enn sakað Duvalierfjölskylduna um að stjórna með skefjalausu ofbeldi.
En allt um það er honum nú lýst sem „gjöspilltum" manni, sem hafi
ekki einu sinni haft manndóm í sér til þess að iðrast fyrri ummæla
sinna um „lýðveldið" Haiti.
Skugginn frá Miinchen
Kanadlski herinn, sem á að gæta öryggis keppenda og áhorfenda á
Ólympluleikum þeirra Kanadamanna núna i sumar. kvað ekki hafa átt
jafn annrikt siðan heimsstyrjöldinni lauk. Kostnaður vegna öryggismál-
anna er áætlaður yfir hundrað milljónir kanadadala og 16.000 öryggis-
verðir verða þarna á ferðinni. Hinn hörmulegil
atburður ! Miinchen er mönnum ennþá i ferskul
minni, þegar arabiskir skæruliðar stráfelldul
israelska íþróttafólkið. Nú verður allt gert sem ij
mannlegu valdi stendur til þess að fyrirbyggjaj
endurtekníngu harmleiksins. Í Ólympiuþorpinu ogl
svo á sjálfu keppnissvæðinu úir og grúir af duld-
um sjónvarpsvélum og kænlega földum hlerunartækjum. Og strangur
vörður er þegar hafður um flugvelli, að morðsveitir smjúgi ekki inn !
iandið.
Sitt lítið af hverju
FINNSK þingnefnd hefur mælt með því að tóbaksauglýsingar verði
bannaðar með öllu ! finnskum fjölmiðlum og að auki að bann verði lagt
við sölu þeirra til unglinga undir sextán ára aldri . . . Hussein Jórdaníu-
kóngur upplýsti fyrir skemmstu i viðtali við vestur-þýzka vikuritið
Stern, að Jórdaníumenn stæðu nú i samningum við Sovétmenn um
kaup á orustuþotum og flugskeytum. Hussein bætti þv! við að banda-
risk vopn væru einfaldlega orðin of dýr ... Samkvæmt síðustu fréttum
hafa yfirvöld í Indlandi nú handtekið á áttunda þúsund manns !
sambandi við tilraunir sinar til þess að hefta útgáfu ýmiskonar
ólöglegra rita sem gagnrýna stjórnarhætti Indiru Gandhi ... Dr. V.
Yurchishin, rektor landbúnaðarháskólans I Kiev i Ukraínu, hefur verið
rekinn úr kommúnistaflokknum fyrir það meðal annars (að Pravda
upplýsir) að vera búinn að koma 160 af ættingjum slnum á launaskrá
háskólans!
Grátt gaman
AVERELL Harriman (myndin), sem var meðal annars sérlegur ráðunaut-
ur Roosevelts forseta á striðsárunum, hefur nú sagt nokkuð frá
samskiptum slnum við Churchill og Stalin i nýútkominn bók sem hann
skrifaði við annan mann. Einna forvitnilegastar þykja frásagnir hans af
þeim slðamefnda sem hann hitti fjölmörgum sinnum á ferðum slnum til
Sovétrlkjanna. Sem gestgjafi virðist Stalin hafa verið hlýlegur ruddi.
Sovétmenn urðu frægir að endemum af
veislunum sem þeir héldu erlendum stór-
löxum, þar sem aðallega virtist vaka fyrir
gestgjöfunum að drekka gestina undir
borðið. Harriman var enginn hænuhaus og
var þv! I metum hjá Rússunum. Aftur á
móti fór de Gaulle heldur I taugarnar á
þeim með þvi einfaldlega að afþakka að
drekka sig útúr ! veislunni þar sem hann
var heiðursgestur og vera að auki algjö-
lega ósnortinn af umgengnissiðum ein-
ræðisherrans. Stalin fannst lltið ganga og
hrópaði yfir krásirnar: „Þeir verða að
drekka meira vin, og þá verðum við allir
sáttir." De Gaulle lét sér fátt um finnast
og benti á Bulganin á spurði Harriman svo
hárri röddu að allir máttu heyra: „Er þetta ekki maðurinn sem drap svo
marga rússneska hershöfðingja." Litlu seinna kallaði Stalin til Bulgan-
ins: „Láttu sækja vélbyssurnar! Við skulum kála diplómötunum." En de
Gaulle fannst þetta ekkert fyndnara en það sem á undan var gengið og
lét ekki einu sinni svo litið að brosa.