Morgunblaðið - 20.06.1976, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JUNÍ 1976
THE OBSERVER THE OBSERVER THE OBSERVER iStít THE OBSERVER THE OBSERVER THE OBSER
MADRID — Þa8 er orSin gömul
hefS ð Spðni. a8 lögreglan Iðti
pólitlska fanga sœta pyntingum
e8a öllu heldur þð, sem hand-
teknir hafa veriS, grunaSir um
þðtttöku í undirróSurs- og bylt-
ingarstarfsemi. Svo vir8ist sem
þessi hefS ætli a8 verSa býsna
llfseig I landinu.
LögfræSingar ðtta meintra fé-
laga I ÆskulýSsbandalagi komm-
únista sem er bannaS ð Spðni,
hafa lýst yfir þvt fyrir rétti I Mad-
rid, a8 skjólstæSingar þeirra hafi
sætt grimmilegri meSferS af
hðlfu leynilögreglunnar I aSal-
bækistöSvunum Puerta del Sol t
Madrid. i þessum hópi eru tvær
konur.
Ungmenni þessi bfSa nú réttar-
halda og eru ðkæruatriSin gegn
þeim eingöngu af pólittskum
toga. en þeim er ekki gefin a8
sök þðtttaka f ofbeldisaSgerSum
af nokkru tagi. Um þessar mundir
dveljast þau f Carabanchel-
fangelsi. Sýnt hefur veriS fram ð
þe8 me8 læknisfræSilegum rök-
um, a8 þau hafa veriB pyntuS.
Kynfæri sumra þeirra voru bólg-
in, af öSrum höfSu veriS slitnar
neglur. þð höfSu sumir blðar og
bólgnar iljar, sem bðru greinileg-
an vott um barsmtSar og um ýms-
ar aSrar IfkamsmeiSingar hafSi
veriBaS ræ8a.
Þetta varS til þess, a8 2700
Spðnverjar, þar af margir hðtt-
settir menn I atvinnulffinu svo og
allmargir nafntogaSir mennta- og
listamenn, undirrituSu mótmæla-
bréf, sem sent var innanrlkisrðS-
herra landsins, en hann er jafn-
framt varaforseti rfkisstjómarinn-
ar og heitir Fraga Iribame.
Menn fullyrSa. jafnvel, a8 lög-
reglan ð Spðni sýni meiri rudda-
skap f störfum sfnum en þegar
verst lét ð valdadögum Francos.
Ef til vill hefur hann tekiS út yfir
allan þjófabðlk a8 undanfömu.
PyntingaraSferSimar hafa þróazt,
og orSiS miklu ðhrifarfkari en þær
voru ð tfmum borgarastrfSsins.
Lögreglusveitimar eru ð var8-
Ekkert
lát
á rudda-
skap
spænsku
lögregl-
unnar
bergi og beita þar af leiSandi
auknum skepnuskap. Leynilög-
reglan fylgdist grannt me8 þvl
hvemig fór fyrir starfsbræSrum
hennar f Portúgal fyrir tveimur
ðmm, og óttast nú um. a8 þe8
sama e8a þaSan af verra eigi fyrir
séraS liggja.
Ungur og vonsvikinn maSur,
félagi f lögreglusveitum Guardia
Civil, sagSi fyrir skömmu: „Ég er
búinn a8 fð nóg af þvf a8 berja ð
verkamönnum. „Hann er klædd-
ur grænum einkennisbúningi og
me8 svartan leSurhatt og starfar f
Barcelona og þar I grennd. Hann
var fyrir skömmu farþegi f bifreiB
brezks blaSamanns f stuttu orlofi,
og ð leiSinni frð Barcelona til
Madridar leysti hann frð skjóS-
unni.
Hann kvaSst ekki geta sagt sig
úr sveitum „Hinna velviljuSu",
en svo er Guardia Civil kallaS,
nema þvf aSeins me8 þvf a8 ger-
ast liShlaupi. Hins vegar hefSi
hann fariS þess ð leit vi8 yfir-
mann sinn, a8 sér yrSi veitt staSa
f litlu þorpi, „þar sem ég get
eignast vini," sagSi hann. Hann
jðtaSi þa8 fúslega, a8 Guardia
Civil gripi oft til næsta harkalegra
aSferSa. „En þeir eru ekki eins
slæmir og grðmennimar," sagSi
hann. Þeir sem ganga undir nafn-
inu grðmenn eru sveitir Policia
Armada, sem klæSast grðum ein-
kennisbúningum. Er hér um a8
ræSa helztu lögreglusveitir ð
Spðni og flestir rækja þær venju-
leg lögreglustörf. En til þessara
sveita teljast jafnframt DGS-
mennimir, þ.e. leynilögreglu-
menn, sem fðst vi8 ólöglega
stjómmðlahópa og eru þeir kall-
aSir „gristapo".
Lögreglan er ekkert sérlega
mjúkhent, þegar hún sundrar
mótmælafundum og göngum.
Hún beitir óspart kylfum, tðra-
gasi, reyksprengjum og jafnvel
vflar hún ekki fyrir sér a8 beita
virkum skotfærum eins og ðtti
sér staS f Vitoria ð dögunum mc8
örlagarfkum afleiSingum. í
FRAGA — Metnaðar-
gjarn og miskunnar-
laus?
Eftir William
Cemlyn
Jones
BaskahéruSunum magnast
ófremdarðstandiS stöSugt. Þar
hefur nú komiS til strfSs lögregl-
unnar vi8 vinstri sinnaSa aSskiln-
aSarmenn f samtökunum ETA og
versnar ðstandiS dag frð degi.
ETA-félagar kjósa fremur a8 berj-
ast til sfSasta manns heldur en
falla f hendur lögreglunni.
Þegar lögreglan handsamar
fólk og fangelsar eftir þðtttöku f
mótmælaaSgerSum, þarf þa8
ekki a8 eiga von ð þvf, a8 hún
taki ð þvf me8 neinum silkihönzk-
um. AS vlsu eru ðkvæSi f spðnsk-
um lögum, þar sem segir, a8 ekki
megi hafa borgara f haldi lengur
en 12 klukkustundir ðn þess, a8
þeir séu leiddir fyrir dómara og
ðkærSir, en þau gilda ekki. ef
menn eru grunaSir um þðtttöku I
skæruliSastarfsemi. Þð koma til
sögunnar sérstök lagaðkvæSi,
þar sem kveSiS er ð um nðkvæm-
ar yfirheyrslur. Samkvæmt túlk-
un DGS eru þær yfirheyrslur þa8
sama og pyntingar.
Fraga innanrfkisrðSherra er
ðbyrgur fyrir þeim aSgerSum og
aSferBum, sem lögreglan grfpur
til. Fraga er ðkaflega framagjarn
stjómmðlamaSur, og leitast
kappsamlega vi8 a8 taka viS
embætti forsætisrðSherra af Car-
los Arias, sem ekki þykir neinn
sérstakur skörungur. Hann þykist
vera forsvarsmaSur Iý8ræ8islegra
umbóta, en þær fullyrSingar hans
virSast eiga sér litla sto8. sé
tekiS mi8 af stjórn hans ð lögregl-
unni. Ef til vill mð færa honum
þa8 til mðlsbóta, a8 hann megi
sfn Iftils gagnvart lögreglusveit-
unum, sem ðratugum saman hafa
beitt harSneskjulegum og
ómannúSlegum aSferSum og þrð-
ast vi8 a8 breyta um starfshætti.
Hitt er svo fullt eins sennilegt. aS
Fraga hafi f rauninni engan ðhuga
ð a8 breyta til
Samtök vinstri manna ð Spðni,
þar ð meSal félagar f komm-
únistaflokknum, sem bannaSur
er f landinu. gera sér ekki hðar
hugmyndir um lýSræSisðst Fraga.
Af þeirra hðlfu hefur veriS lýst
yfir þvf, a8 hér sé aSeins um
sýndartilburSi a8 ræSa, en þa8
sem fyrir raSherranum vaki sé
eingöngu þaS a8 treysta sjðlfan
sig f sessi og hljóta embætti rikis-
leiStoga. Telja þeir a8 hann verSi
ekki minni harSstjóri en Franco
heitinn hershöfSingi. og fullt eins
miskunnarlaus og óbilgjarn.
hftfóu því
Kt'Kna f
art sirtur
Þfim alla
5 gerast
uorfl.
forrtamartu
svarar 25
uppihaldirt
skilyrrti j
Þau uáfu
nði sann-
mkvæmt
fprrtamoni
móissiart,
ÍÞróftaholl
urtu
prcirta fyi
mannanna
sort ri'Klui:
art skipul
art pri'irta
fi'rrtaman
<'KRja
‘i skilió
irinKum
rr hér i
•'yslrins
i) I s.l
lirt les-
rum fs-
idar i
ormart-
imilda
ar þvi
Andri' F
(slonska
Þá. þar
frá ýmsu
Þossara

slend
mófsins okki úr jafnv
var annart sem kom fl
Þa. ncfnili>Ka sú siaðri
hrtpnum voru si-x ft.,
som komnir voru i'inKi
áhuvamcnn
heppnaðra tilrauna til að hafa
stjórn á verðlagi hafi rikisstjórnir
einnig reynt að tryggja efnahags-
legan stöðugleika með lagasetn-
ingum, sem miða að því að þyngja
skatta, og þvingunum ýmiss kon-
ar og eftirliti, „enda þótt slík laga-
boð kunni að reynast jákvæð og
bera ávöxt, er gerðin í heild jafn
óraunveruleg og dauðarefsingin
sem Díokletianus fyrirskipaði".
Um ábyrgð einstaklingsins seg-
ir svo: „Oft gera ábyrgir þjóðfé-
lagsþegnar sér grein fyrir, að
stefnir að efnahagsöngþveiti, en
þeir líta svo á, að það sé ekkert,
sem þeir sem einstaklingar geti
gert í málinu. Því miður leiðir
þessi afstaða til þess, að andstæð-
ingar einkaframtaksins fá svig-
rúm til að láta að sér kveða og
hvetja til frekari hafta á því kerfi,
sem þegar er þrúgað af höftum og
hömlum.
Edward Gibbon sagði I grafletri
sínu yfir hina fornu Aþeninga:
„þegar Aþeningar vildu ekki
lengur gefa þjóðfélagi sínu, held-
ur vildu, að þjóðfélagið gæfi
þeim, þegar frelsið sem þeir ósk-
uðu eftir, var að vera frjálsir og
lausir undan ábyrgð — þá hættu
Aþeningar að vera frjálsir.““
Þessi sfðustu orð eru tímabær
og brýn áminning til okkar, sem
nú lifum á tslandi Við verðum að
leggja fram okkar skerf til þess
að þjóðin geti sigrazt á versta
vágestinum, verðbólgunni, og
öllu þvi, sem af henni leiðir.
Við getum ekki einungis kraf-
izt þess, að þjóðfélagið gefi okk-
ur, heldur verðum við einnig
að gefa þjóðfélaginu það, sem við
megum, og umfram allt verðum
við að tryggja frelsi okkar með
þvi að axla þá ábyrgð, sem það
hlýtur að krefjast. Með það í huga
ætti okkur að reynast fremur auð-
velt að sigrast á vandanum í efna-
hagsmálum, en það verður að
sjálfsögðu ekki gert nema með
sameiginlegu átaki allra þegna
rikisins. Þar má enginn skerast úr
leik,og hagsmuna- og þrýstihópar
verða að skilja, að þeir verða
einnig að axla ábyrgðina, ekki síð-
ur en aðrir, sem fylkja sér um þá
stefnu ríkisstjórnarinnar að
vinna bug á vandanum — og þá
umfram allt að draga úr þeirri
geigvænlegu verðbólgu, sem hér
hefur verið. Við getum ekki unað
þvi, að verðbólgan verði til lang-
frama á tslandi einu langt yfir
10% enda gæti þá að þvf komið,
að vörur okkar yrðu eihn góðan
veðurdag ekki samkeppnisfærar
á erlendum mörkuðum, en sam-
dráttur þar mundi að sjálfsögðu
leiða til mesta bölsins þ.e. -at-
vinnuleysis. Við höfum hingað til
komizt hjá atvinnuleysi, enda þótt
ýmsar nágrannaþjóðir hafi þurft
að glima við það án þess að sigrast
á því. Við verðum að leggja höfuð-
áhcrzlu á að koma i veg fyrir
atvinnuleysi á lslandi, jafnfr^mt
þvi sem við minnkum dýrtíðina
smám saman, unz jafnvægi er
komið á.
APN og
Solsjenitsyn
Athyglisvert hefur verið að
fylgjast með deilum íslenzku
júdómannanna við sovézku lyga-
fréttaþjónustuna APN og hafa
þeir nú staðið hana að svo hrika-
legum ósannindum, að formaður
þeirra, Eysteinn Þorvaldsson,
fyrrverandi fréttastjóri Þjóðvilj-
ans, hefur skrifað grein gegn
þessari makalausu fréttastofu og
hefur hann talið sig þurfa að
svara tiu lygum í lítilli fréttagrein
APN. Lesendur Morgunblaðsins
hafa fylgzt með þessum ritdeilum,
enda hafa þær að miklu leyti farið
fram hér í blaðinu, og dettur eng-
um tslendingi annað í hug en trúa
þvi, sem landar þeirra segja um
þær móttökur, sem júdómennirn-
ir fengu f Sovétríkjunum, en þær
verða ekki tíundaðar hér, enda
öllum kunnar. Þó er ástæða til að
vitna i svofelld orð Eysteins: „En
hérna höfum við svo viðbrögð
íþróttayfirvalda Sovétríkjanna og
þetta einstæða plagg (þ.e. fréttin
frá APN) er svo yfirfull af hrika-
legum lygum og fávislegum full-
yrðingum, að þar fyrirfinnst varla
eitt einasta atriði, sem er sann-
leikanum samkvæmt. Ekki er nú
við því að búast, að íslenzku
íþróttamennirnir eða Islenzkt
ferðafólk mæti manneskjulegri
framkomu í Sovétríkjunum, ef
sjálf íþróttaforystan bætir lygum
ofan á fantaskap embættismanna
og hreytir strákslegum skætingi i
islenzka íþróttamenn, eins og sjá
má f APN-plagginu frá íþróttaráði
Sovétrikjanna."
Og nú hefur fréttastjórinn fyrr-
verandi áttað sig á, að allt það,
sem Morgunblaðið hefur áður
sagt um lygaþjónustu þessa, er á
rökum reist, enda hefur Solsjenit-
syn manna bezt afhjúpað „frétta-
stofuna" og tætt I sundur þann
lygavef, sem hún spinnur við-
stöðulaust. En hún hefurþvi mið-
ur haft erindi sem erfiði, þegar
haft er í huga, að greinar frá
henni, sendar frá sovézka sendi-
ráðinu hér, bæði blöðum og öðr-
um fréttastofum, hafa verið birt-
ar jafnvel í Tímanum,sem hefur
prentað hverja APN-greinina á
fætur annarri á síðum sinum —
og þannig tekið þátt i þeirri lyga-
og óhróðursherferð, sem Solsjen-
itsyn og Kinverjar hafa svo eftir-
minnilega varað við. Það hlýtur
að vera Eysteini Þorvaldssyni
þung raun að þurfa að horfa upp
á, hvernig þessi sovézka „frétta-
þjónusta" er, þegar það er haft í
huga, að blað hans birti greinar
hennar og „fréttir", meðan hann
var fréttastjóri þess, eins og ein-
hvern óhrekjandi sannleika og
nauðsynlega útleggingu á marx-
fskum guðsspjöllum.
Fréttastjórinn segir ennfremur
m.a. í fyrrnefndri grein sinni —
og er ástæða til að staldra ögn við
það, svo dýrkeypt, sem reynsla
hans er nú orðin: „Þessi mál-
flutningur Sovétmanna hlýtur
lika að afhjúpa það fyrir al-
menningi, hvers konar stofnun
APN er og hvert hlutverk þeirra
manna er, sem fyrir þá stofnun
vinna. Þessi áróðursstofnun er
notuð til þess að dreifa lygum og
óhróðri um íslenzka aðila og auk
þess' á hún að bera blak af ósæmi-
legri framkomu sovézkra yfir-
valda gagnvart íslendingum sem
heimsækja Sovétríkin."
Svo mörg eru þau orð, og sælir
eru þeir marxistar, sem fengið
hafa þessa dýrmætu reynslu. Von-
andi verður hún til þess, að
íslenzk blöð hætti að birta APN-
lygina og augu allra ljúkist upp
fyrir þvi, að sannleikans verða
menn að leita annars staðar en í
opinberum fréttatilkynningum
sovézkum.
Eitt af því sem APN hefur
„afrekað" upp á siðkastið eru við-
stöðulausar árásir hennar á
Solsjenitsyn. Nú veit a.m.k.
Eysteinn Þorvaldsson og félagar
hans, að allt, sem þessi „frétta-
stofa“ sagði um Solsjenitsyn, var
öfugmæli og lygi. Hin verstu orð
voru notuð um skáldið, eins og
kunnugt er, og hann jafnvel kall-
aður striðsæsingamaður og
óvinur þjóðarinnar, svo að nefnd
séu dæmi um siðleysið. Þetta
minnir okkur á, að íslenzkt skáld,
Jón úr Vör, hefur lýst yfir því, að
hann hafi notað orðið
„stríðsæsingamaður" i sambandi
við Solsjenitsyn og hlýtur það að
vekja harm hjá hverjum þeim,
sem bera hlýjan hug til Jóns og
skáldskapar hans. Jón er að sjálf-
sögðu mikill tilfinningamaður,
eins og öll góð skáld, og ber að
virða honum þessi ummæli til
vorkunnar, enda er hann friðar-
sinni og boðar hlutleysisstefnu,
því að hann telur, að slíkt þjóni
hagsmunum okkar bezt, enda þótt
aðrir, sem öllum hnútum eru
kunnugir, viti, að hlutleysisstefna
dugar ekki gegn einræðisöflum
eins og nasisma og kommúnisma
— og hefur saga siðustu áratuga
sýnt það svart á hvítu. En Jón
ætti að fara varlega i það að kalla
hvern þann „striðsæsingamann",
sem varar við hættunni af heims-
veldi Sovétmanna og þeim yfir-
gangi, sem þeir hafa sýnt enda
hafa engir komið eins miklu óorði
á kommúnismann eða
marxismann og þessir boðendur
hans.
Jón úr Vör ávítar Rithöfunda-
ráð Islands fyrir að bjóða
Solsjenitsyn heim, en engum heil-
vita manni dettur i hug að leggja
hlustir við þeirri gagnrýni. Skáld-
ið hefur varpað fram þeirri
spurningu, hvaða erindi maður
eins og Solsjenitsyn eigi til
Islands. Man hann ekki, hversu
drengilega Solsjenitsyn studdi
málstað Islendinga I þorska-
stríðinu? Hefur hann gleymt því,
hvernig skáldið gagnrýndi ofbeldi
Breta á tslandsmiðum og dró þá
sundur og saman í háði? Vafamál
er, hvort ummæli nokkurs aðila i
heiminum vöktu eins mikla
athygi á málstað tslands og ein-
mitt orð Solsjenitsyns, þau er
hann viðhafði í brezka útvarpinu.
Enginn vafi er á þvi, að orð
Framhald á bls. 43