Morgunblaðið - 05.07.1979, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 05.07.1979, Blaðsíða 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ 1979 Fræðslufundur Verzlunarráðs Islands um vísitölureiknisskil; „Hendi næst að miða við kaupmátt vísitölu verðs vöru og þjónustu” — segir í erindi eftir Ama Vilhjálmsson prófessor Frá fræðslufundi Verzlunarráðs íslands um vísitölureiknisskil á Hótel Loftleiðum. Verzlunarráð íslands gekkst s.l. mánudag fyrir fræðslufundi um vísitölureiknis8kil á Hótel Loftleið- um. A fundinum var fjallað um gildi þess að taka verðbreytingar inn í dæmið og leiðrétta ársreikn- inga fyrirtækja, meðal annars með tilliti til þeirra. Einnig var fjallað um reynslu fyrirtækja af vísitölu- reiknisskilum og gerður var samanburður á aðferðum við slík reiknisskil. Á fundinum sem var mjög fjöl- mennur fluttu erindi, auk Hjalta Geirs Kristjánssonar formanns Verzlunarráðsins, Christopher Lowe, starfsmaður og meðeigandi Coopers og Lybrand, eins stærsta endurskoðunarfyrirtækis í heimin- um, ólafur Haraldsson forstjóri Fálkans hf. og Árni Árnason fram- kvæmdastjóri Verzlunarráðsins flutti erindi sem Árni Vilhjálmsson prófessor hafði samið og ætlaði að flytja en forfallaðist á síðustu stundu. I setningarræðu sinni fjallaði Hjalti Geir Kristjánsson m.a. um þann skaða sem verðbólgan veldur atvinnurekstrinum og tók sem dæmi um athugun sem gerð var í Banda- ríkjunum á síðasta ári, á áhrifum verðólgu á raunverulega afkomu fyrirtækja. Kom þar m.a. eftirfar- andi í ljós: — A síðasta ári var bandarískum fyrirtækjum gert að greiða 25% hærri tekjuskatt en hefði verið, ef verðlag hefði verið stöðugt. — Fyrirtækin héldu sig vera að greiða hluthöfunum 42% af hagnaði til ráðstöfunar í arð, en hlutfallið var í reynd 65%. — Fyrir- tækin héldu sig hafa eftir 69 millj- arða Bandaríkjadollara til endur- fjárfestingar, en í reynd voru það aðeins 27 milljarðar. Þessar tekjur eru að mestu til- komnar vegna vanmetinnar vöru- notkunar og fyrninga. Vegur hagn- aður af óverðtryggðum lánum létt á móti þeim skaða, sem verðbólgan veldur atvinnurekstrinum. Hjalti Geir sagði eina meginfor- sendu vaxtar og viðgangs atvinnulífs á Islandi og þar með betri lífskjara þá, að atvinnurekstri væri gert kleift í skattalögum að leiðrétta afkomu Kjartan Jónsson rekstrarhag- fræðingur hefur nýverið hafið störf í markaðsdeild Eimskipafé- lags íslands, en hann starfaði áður sem hagfræðingur Vinnu- veitendasambands íslands. Mbl. ræddi við Kjartan af þessu tilefni og spurði hann fyrst í hverju starf markaðsdeildar og þá hans starf jafnframt væri fólgið. „Hér er um aukin störf Eim- skips að ræða og mun deildin hafa með höndum almenna sölu- og upplýsingastarfsemi félagsins. Þá verður hlutverk deildarinnar að skapa sem bezta nýtingu út úr tækjum og eignum félagsins og má í því sambandi geta þess að félagið á í dag 24 skip og hefur tvö skip á leigu, og á um 1800 vöru- gárna." Aðspurður sagði Kjartan ennfremur, að á s.l. ári hefðu skip félagsins flutt alls samtals 589 þúsund tonn, en árið áður voru flutt alls samtals um 553 þúsund tonn. Kjartan benti sérstaklega á að 17 af 24 skipum félagsins væru í föstum áætlunarferðum árið um kring milli hafna erlendis og Reykjavíkur og hafna út um land. sína með tilliti til verðbre’ tinga og boðaði hann sérstaklega tillögugerð í þessu máli á vegum skattanefndar Verzlunarráðsins. Christopher Lowe: Lowe fjallaði einkum um nauðsyn vísitölureiknisskila og þróun þeirra í heiminum. Kom fram í máli hans, að þar sem verðbólga skerti upplýs- ingagildi hefðbundinna reiknisskila gæti hún leitt til rangra ákvarðana og áætlana sem gætu reynzt örlaga- ríkar fyrir rekstur fyrirtækis.'Þetta ætti ekki einungis við forráðamenn fyrirtækja heldur og ýmsa aðra. Tekjuskattar grundvallast á hagn- aði, launakröfur á afkomu fyrir- tækja o.s.frv. Af þessum sökum hlýtur að vera augljós nauðsyn þess að reyna að útiloka skekkjuvalda verðbólgunnar og taka upp vísitölu- reiknisskil. Væri það mjög mikil- vægt verkefni bókara og endurskoð- enda að sjá svo um, að tölur, sem sýna hvernig rekstur fyrirtækis hefur gengið, gengur eða hvernig búizt er við að hann gangi í framtíð- inni, séu ekki settar fram á villandi hátt, en slíkt er nær ómögulegt að forðast í hefðbundnum reiknisskil- um við ríkjandi verðbólgur. Varðandi þróun mála erlendis kom fram, að nokkur lönd höfðu Hin skipin væru svo í sérstökum flutningum, sérstaklega útflutn- ingi á hinum ýmsu afurðum okk- ar. Á s.l. ári höfðu skip félagsins alls um 170 viðkomur í Noregi, 136 viðkomur í Bandaríkjunum og tugi viðkoma í hinum ýmsum höfnum á meginlandi Evrópu og í Bretlandi. „Til þess að auka enn frekar á þjónustuna í höfnum erlendis hefur það farið vaxandi að félagið hafi eigin menn í hinum ýmsu höfnum auk hinna erlendu um- boðsmanna. Til að mynda eru menn frá félaginu nú starfandi í Norfolk í Bandaríkjunum, Kaup- mannahöfn og í Noregi," sagði Kjartan. Þá sagði Kjartan ennfremur að þróun síðari ára hefði orðið sú að eigin skipum félagsins hefði fjölg- að ört og leiguskipum af sama skapi fækkað og í dag mætti segja að íslenzkir aðilar flyttu yfirgnæf- andi meirihluta vöru til landsins og frá. „Hvernig er háttað þjónustu félagsins við „ströndina“? „Við höfum í gegnum árin stöð- ugt verið að auka þjónustuna við fyrir alllöngu innleitt vísitölu- reiknisskil og verðbindingu, oft með töluverðum árangri. Umræða væri mjög mikil um þessi mál og nauðsyn breyttra aðferða orðin flestum ljós. í Englandi komu fyrr á þessu ári fram tillögur um fyrirkomulag vísitölu- reiknisskila þar í landi og er búizt við að skrefið verði stigið til fulls með lagasetningu upp úr næstu mánaðamótum. Að síðustu ræddi Lowe um nota- gildi vísitölureiknisskila í víðara samhengi. Ekki væri nóg að nota slíkar aðferðir aðeins í uppgjöri fyrirtækja heldur einnig í öllum áætlunum og rekstrarbókhaldi. Einnig verða stjórnvöld að viður- kenna þessar aðferðir sem grundvöll skattlagningar, opinberrar verð- landsbyggðina og má í því sam- bandi nefna að viðkomur skipa félagsins á s.l. ári í Vestmannaeyj- um voru 109, Akureyri 95 og á Siglufirði 49. Þá hefur félagið bætt mjög aðstöðu sína á landi víðs vegar á þeim viðkomustöðum sem mest er komið til, eins og t.d. Kjartan Jónsson lagningar á vöru og þjónustu at- vinnuveganna og vegna upplýsinga- skyldu við stjórnvöld svo eitthvað sé nefnt. Síðast en ekki sízt væri nauðsynlegt að gangverðs- eða vísi- tölureiknisskil væru nothæf og samanburðarhæf milli landa. Pramlegð fyrirtækisins ofmetin vegna vanmetinnar vörunotkunar Ólafur Haraldsson, forstjóri Fálk- ans hf., fjallaði um reynslu Fálkans af vísitölureiknisskilum og niður- stöðum þeirra í samanburði við hefðbundin reiknisskil til skatts. Sýndi Ólafur með línuritum muninn á helztu reiknistölum Fálkans, 1976—1978, miðað við hefðbundin á Akureyri, þar sem Oddeyrar- skáli hefur verið tekinn að fullu í notkun, en flatarmál hans er alls 3200m2 að viðbættu 3900mz úti- svæði. Annars má segja um strand- flutninginn að við búum við mjög einkennilega samkeppni frá Skipaútgerð ríkisins. Á s.l. ári greiddi ríkið um 10 þúsund krónur með hverju tonni sem flutt var með Skipaútgerðinni og á þessu ári má gera ráð fyrir að niður- greiðslurnar nemi 15—20 þúsund- um. Hvað með nýja skrifstofuhús- næðið í Reykjavík? „Það er unnið á fullu við fram- kvæmdir þar og ein deild félags- ins, þ.e. tölvudeildin, er þegar flutt inn. Búist er við að hægt verði að flytja inní nýja húsnæðið að mestu um næstu áramót og mun þá öll aðstaða batna stórlega hér, sérstaklea með tilliti til hagræðis fyrir viðskiptavini félagsins. T.d. verður afgreiðslusalurinn fluttur niður á jarðhæð, þar sem aðstaðan verður í alla staði mun rúmbetri og hagkvæmari. reiknisskil annars vegar og vísitölu- reiknisskil hins vegar. I þessum samanburði kom greini- lega fram að framlegð fyrirtækisins væri ofmetin vegna vanmetinnar vörunotkunar. Þar sem fyrningar fyrningar væru stórlega vanmetnar vegna hraðhækkandi endurkaups- verðs fjármuna, væri hagnaður fyrir tekjuskatt ofmetinn þrátt fyrir hagnað af óverðtryggðum skuldum. Tekjuskattur væri af þessum sökum ofmetinn og hátt hlutfall hagnaðar hefði farið til arðgreiðslna. Þannig verður of lítill hagnaður eftir í fyrirtækinu til nauðsynlegrar endur- nýjunar birgða og fastafjármuna. Á þennan hátt rýrnaði staða fyrir- tækisins sífellt og nefndi Ólafur, að nánast ómögulegt hefði verið að viðhalda sama birgðamagni vegna hins síhækkandi endurkaupsverðs birgða, sem ekki fengist leiðrétt í skattauppgjöri. Kvað Ólafur nokkuð augljóst að atvinnureksturinn hagnaðist ekki á verðbólgunni, eins og margir kynnu að halda, heldur væri hún á góðri leið með að koma honum á vonarvöl. Sýndu dæmi hans um rekstraraf- komu Fálkans s.l. þrjú ár, að gagn- gerra endurbóta er þörf á reiknis- skilum og skattalögum, þannig að reikningar sýni raunverulega út- komu í stað þeirra villandi upplýs- inga, sem hefðbundin reiknisskil gefa í þeirri öru verðbólgu, sem Islendingar búa við. fiendi næst að miða við kaupmátt vísitölu verðs vöru og þjónustu Erindi Árna Vilhjálmssonar prófessors fjallaði um tvær aðferðir við vísitölureiknisskil, aðferð sem kennd er við stöðugan kaupmátt og gangverðsreiknisskil. Aðferð stöðugs kaupmáttar miðar að því, að sérhver liður efnahags- og restrarreiknings sé tjáður ídkrónum með sama kaup- mætti. Væri hér hendi næst að miða kaupmátt við vísitölu verðs, vöru og þjónustu. í gangverðsreiknisskilum beinist athyglin hins vegar fyrst og fremst að verðbreytingum þeirra sérstöku gæða, sem fyrirtækið notar. Lýsti Arni tæknilegri framkvæmd þessara tveggja aðferða og gerði samanburð á notkun þeirra og gildi. Fór hann einnig nokkrum orðum um þróun þessara mála í Bretlandi, en Bretar eru á góðri leið með að innleiða vísitölureiknisskil, eins og kom fram í máli Christophers Lowe áður. Almennt kom fram í erindi Árna, að gangverðsreiknisskil væru það sem koma skyldi að hans mati. Þannig væru ársreikningar leiðréttir fyrir verðbreytingum á gæðum þeim, sem fyrirtækið notar. Hins vegar taldi Árni meiri vanda á höndum hér á landi vegna fámenn- is og smæðar fyrirtækja. Væri þann- ig kostnaðarsamt að viðhalda þeim fjölda vísitalna sem nota þyrfti við útreikning endurkaupsverðs. Rétt væri að fylgjast náið með þróun mála erlendis og hagnýta sér þá reynslu sem fengist. Taldi hann Verzlunarráðið og Félag löggiltra endurskoðenda þurfa að hafa frum- kvæðið. Varðandi skattamál taldi Árni, að þegar hefði verið stigið spor í rétta átt með því að leggja tekjuskatt á rauntekjur. Herzlumuninn vantaði á, að tekjustofn íslenzkra fyrirtækja mætti teljast grundvallaður á raun- tekjum og væri einkum tvennt ógert í því sambandi: — Að heimila frádráttarlið í ætt við álag á kostnaðarverð seldra vara. Einföld leið væri sú að heimila skattfrjálsa upphækkun einhverrar vísitölu altæks verðlags. — Hyggja nánar að meðferð vaxta og vaxtaígildis í samhengi við það hagræði eða óhagræði, sem fyrirtæki hefur af stöðu peningaliða, svo að greint væri milli verðrýrnun- ar og vaxta, þannig að einungis vextir en ekki verðrýrnun teldist til tekna og gjalda. VIÐSKIPTI - EFNAHAGSMÁL - ATHAFNALÍF Umsjón: Sighvatur Blöndahl Kjartan Jónsson nýr starfsmaður markaðsdeildar Eimskips: „ AðaMutverk deildarinnar er sölu- og upplýsingastarfsemi” -s

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.