Morgunblaðið - 05.07.1979, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ 1979
15
Litaval ný málningarvöruverzlun:
„Kappkostum að veita
faglegar ráðleggingar”
Málararnir Guðlaugur Þórðar-
son og Jón Eiríksson hafa
nýverið opnað verzlun í Hafnar-
firði, þar sem á boðstólum eru
hvers kyns málningarvörur,
teppi, veggstrigar og aðrar
skyldar byggingarvörur. Mbl.
ræddi stuttlega við þá félaga
fyrir skömmu og spurði þá fyrst
hver kveikjan hefði verið að því
að þeir sem iðnaðarmenn ætluðu
nú að fara að stunda
verzlunarrekstur.
„Þetta er ef til vill að einhverju
leyti þörfin fyrir að reyna eitthvað
nýtt og svo var það, að hér var
fyrir málningarvöruverzlun sem
hætti. rekstri. — Þá ætlum við
okkur að vera í búðinni til skiptis
ásamt afgreiðslumanni til að
reyna að veita fólki faglega ráð-
leggingu. Það hefur stundum vilj-
að brenna við í málningarvöru-
verslunum að þekkingu hefur
vantað."
Hvernig hefur gengið þessar fáu
vikur?
„Það má segja að þetta hafi
gengið vonum framar það sem af
er, sérstaklega höfum við selt
mikið af teppum, enda eina
verzlunin í Firðinum sem verzlar
með slíkt. Við gerum okkur
auðvitað vonir um að Hafnfirðing-
ar snúi viðskiptum sínum í ríkari
mæli til okkar í stað þess að fara
til Reykjavíkur í verzlunarleið-
angur, enda erum við með nokkuð
gott úrval að okkar mati. Seljum
málningarvörur frá Málningu hf. í
Kópavoginum og frá Sjöfn á
Akureyri."
Aðspurðir sögðu þeir Guðlaugur
og Jón að nær öll málningarvara
sem á boðstólum væri hér á landi
væri framleidd á Islandi.
Allbjartar horfur í
framleiðsluiðnaði
Niðurstöður nýbyrtrar Hag-
sveifluvogar iðnaðarins fyrir fyrsta
ársfjórðumg 1979 benda til þess að
aukning hafi orðið f iðnaðarfram-
leiðsiunni á fyrstu þremur
mánuðum þessa árs ef miðað er við
sama tímabii árið áður. Ætia má, að
aukningin nemi um 5%, sem er
breyting frá því sem var á fyrsta
ársfjórðungi 1977 og 1978 þegar
framleiðsian dróst saman.
Framleiðslumagnið nú á fyrsta
ársfjórðungi 1979 er hins vegar
heldur minna miðað við fjórða árs-
fjórðung 1978 eða um 1%. Þrátt
fyrir þennan samdrátt sýna sam-
svarandi niðurstöður fyrri ára að
framleiðsluminnkunin nú er mun
minni en undanfarin ár á þéssu
tímabili.
Horfurnar framundan verða því
að teljast allgóðar þar sem fyrirtæki
með um 40% mannaflans spá fram-
leiðniaukningu og fyrirtæki með um
50% mannaflans búast við óbreyttu
ástandi.
Sala hjá fyrirtækjum með um
70% mannaflans jókst á fyrsta
ársfjórðungi 1979 miðað við fyrsta
ársfjórðung 1978. Hins vegar hefur
salan minnkað hjá fyrirtækjum með
um 57% mannaflans sé miðað við
fjórða ársfjórðung 1978. Birgðir
fullunninna vara hafa af þeim sök-
um aukist nokkuð.
Söluhorfur samkvæmt Hag-
sveifluvoginni á öðrum ársfjórðungi
eru góðar og má gera ráð fyrir að
birgðir fullunninna vara minnki, þar
sem sölumagn mun aukast hlutfalls-
lega meira en framleiðslan. Fyrir-
liggjandi pantanir gefa einnig fyrir-
heit um aukna sölu og framleiðslu en
þær voru mun fleiri í lok marz en um
áramótin.
Carter Bandaríkjaforseti berst nú harðri baráttu við verðbólgu
ófreskjuna, sem aldrei hefur verið stærri. Verðbólga nemur í dag um
14,2% í Bandaríkjunum sem er það mesta í hinum vestrænu
iðnríkjum. Myndin lýsir sennilega betur en nokkur orð því ástandi
sem nú ríkir í þessum málum hjá Carter.
Verðbólgan ergir
V estur-Þ j óðv er j a
Talsmaður vestur-þýska lands-
bankans sagði á fundi með frétta-
mönnum nýverið að barátta
Vestur-Þjóðverja gegn verðbólg-
unni síðustu misseri hefði ekki
borið tilætlaðan árangur, þrátt
fyrir að verðbólga í
Vestur-Þýzkalandi væri lægri en
í flestum löndum öðrum eða um
3,7% í maí s.l.
Talsmaðurinn sagði að helzta
vandamál Þjóðverja væri að halda
stöðugra verðlagi heldur en nú og
hann sagði ennfremur að núver-
andi órói á olíuviðskipta-
markaðinum myndi áður en árið
væri á enda hafa ófyrirséðar
afleiðingar fyrir hagvöxt lands-
manna og þá jafnframt verðbólg-
Framleiðsluminnkunin á fyrsta
ársfjórðungi 1979 miðað við fjórða
ársfjórðung 1978 hefur leitt til að
venjulegur vinnutími styttist frá því
sem hann var á fjórða ársfjórðungi.
Nýting afkastagetunnar er þó talin
vera betri á fyrsta ársfjórðungi
heldur en á ársfjórðungnum næsta á
undan.
Að síðustu segir að í heild séu
horfurnar nokkuð bjartar á öðrum
ársfjórðungi þar sem gera má ráð
fyrir framleiðsluaukningu og líkur
til þess að salan aukist verulega. Þó
ber þann skugga á að þessi þróun nái
fram að ganga að mikil ókyrrð hefur
ríkt á vinnumarkaði með verkföllum
undanfarnar vikur. Ljóst er að
áhrifa þess mun gæta víða þó ekki
liggi enn fyrir niðurstöður um þann
skaða sem af hefur hlotist.
Áhugaleysi lærðra
manna á íslenzku
mæltu máli
Ýmislegt mætti vafalaust bet-
ur fara í íslenzkum menntamál-
um og er sumt af því skiljanlegt.
Eitt er þó með öllu óskiljanlegt,
en það er sinnuleysi lærðra
manna í íslenzku um mælt mál.
Eg var í vetur staddur í
kennarastofu í stórum skóla, þar
sem meðal annars voru til um-
ræðu meðal kennara tvö erindi,
sem ég flutti í vetur í útvarp um
þetta efni. Stærðfræðikennari
nokkur beindi þá þeirri spurn-
ingu til lærðs íslenzkukennara,
hvernig á því stæði að þeir hefðu
aldrei sinnt töluðu máli þjóðar-
innar. Hinn lærði íslenzkukenn-
ari svaraði af einlægni: „Ég veit
það ekki!" Eða með öðrum orð-
um, það virðist hreinlega hafa
gleymst. Sem ung þjóð á nútíma-
vísu höfum við íslendingar
vissulega orðið að læra margt af
öðrum. En hér virðist þó hafa
gleymzt það sem sízt skyldi, að
leggja áherzlu á fagran fram-
burð móðurmálsins, sem vitan-
lega er kenndur meðal allra
siðmenntaðra þjóða nema ís-
lendinga.
Erlendir áhugamenn um
tungumál hljóta að eiga erfitt
með að trúa því, að meðal þjóðar
með tungumál sem ekki hefir
breyzt meira en svo, að hvert
mannsbarn getur lesið og skilið
hinar fornu og frægu íslendinga-
sögur, sé mæltu máli ekki sýnd-
ur meiri sómi en svo, að ekki sé
skylda að kenna fagran fram-
burð móðurmálsins í einum ein-
asta skóla landsins, sökum þess
að yfirvöldum hafi láðst að koma
sér saman um samræmdan
framburð. Þetta er hneyksli, sem
hver föðurlandsvinur hlýtur að
blygðast sín fyrir.
Ævar R. Kvaran
Fyrir nokkrum mánuðum
var ég beðinn að flytja hjá
Rotarymönnum erindi um
mælt mál. Erindið virtist
vekja sterkan áhuga hjá
fundarmönnum, ef dæma
má eftir þeim fjörugu um-
ræðum sem vöknuðu að
erindi loknu. Meðai ræðu-
manna í þessum umræðum
var ritstjóri Morgunblaðs-
ins, Matthias Jóhannessen,
skáld. Þegar við hittumst
aftur fyrir nokkru vakti
hann enn máls á þessu efni
og varð það að samkomu-
lagi að ég skrifaði greina-
flokk hér í blaðið um mælt
mál. Þetta er fyrsta grein-
in.
hann hefði sjálfur látið hendur
standa framúr ermum í þessu
máli þau fimmtán ár, sem hann
var menntamálaráðherra, en á
því tímabili ræddi ég oft við
hann um þessa furðulega van-
rækslu í íslenzkukennslu. En
betra er seint en aldrei!
Er áhugi á mæltu
máli að vakna?
Það er nú liðið rúmt ár síðan
sjálfu Alþingi tók að blöskra
ástandið í meðferð talaðs máls
hér á landi og samþykkti þ. 5.
maí í fyrra þingsálytkun um
íslenzkukennslu í Ríkisútvarp-
inu svohljóðandi: „Alþingi álykt-
ar að fela ríkisstjórninni að sjá
svo um, að kennsla og fræðsla í
Ríkisútvarpinu í öllum greinum
móðurmálsins verði efld“. Og
greinargerð flutningsmanna
hefst á þessum tveim setningum:
„Engum dylst, að íslenzk tunga á
í vök að verjast. Á þetta sér-
staklega við um talað mál, fram-
burð og framsögn".
Það var ánægjulegt að fá það
þannig opinberlega viðurkennt,
að talað mál, framburður og
framsögn komi eitthvað við ís-
lenzkukennslu. Mér þótti vænt
um þetta framtak þingmann-
anna fimm, sem að ályktuninni
stóðu og fengu hana samþykkta.
Ekki sízt þótti mer vænt um að
sjá að meðal þeirra manna var
gamall vinur minn og skólabróð-
ir, þótt ég hefði heldur kosið að
Samræma verður
íslenzkan framburö
án frekari tafa
Það liggur í augum uppi, að til
þess að hægt sé að framfylgja
þingsályktun alþingis um efl-
ingu kennslu í mæltu máli, þá
verður að taka ákvörðun um,
hvernig ákjósanlegast sé að við
tölum. Ég var eitt sinn spurður
að því í útvarpsþætti, hvort ég
hefði í hyggju að segja löndum
mínum fyrir um, hvernig þeir
ættu að tala! Slík hótfyndni er
nú tæplega svaraverð, en hitt get
ég ekki skilið, af hverju við
ættum ekki, eins og aðrar þjóðir,
að geta komið okkur saman um
það, hvað heppilegt væri að
kenna í íslenzkum framburði,
þannig að við gætum eignast
einhvern heppilegan fyrirmynd-
arframburð, sem fólk ætti þó
kost á að læra við venjulegt
íslenzkunám í skólum landsins.
Ég mun í næstu grein gera
nokkra grein fyrir skoðunum
mínum í þessum efnum. En hvað
sem þeim líður, má þetta nauð-
synjamál alls ekki dragast leng-
ur, ef við eigum ekki að verða
okkur til skammar.
H vers vegna hef ir steypuef ni,
sem tekið er úr s jó, ekki ver-
ið þvegið með f ersku vatni?
Eg sé í Morgunblaðinu í dag frétt
þess efnis, að byggingarnefnd
Reykjavíkur hafi ákveðið að skylt
skuli að þvo allt steypuefni sem tekið
er úr sjó með fersku vatni til að
hindra alkaliskemmdir.
í tilefni af þessu vil ég geta þess,
að á árunum 1938—1944 er Jón
Gunnarsson, byggingaverkfræðing-
ur, var framkvæmdastjóri Síldar-
verksmiðja ríkisins, lagði hann ríka
áherslu á að steypuefni sem tekið
var úr sjó væri þvegið með fersku
vatni til þess að ná úr því saltinu. Ég
starfaði að efnarannsóknum hjá
Síldarverksmiðjum ríkisins á þess-
um árum og minnist þess vel og
jafnframt þess, að ég fylgdist stund-
um með þessu að beiðni Jóns.
Jón Gunnarsson var sem kunnugt
er vel menntaður verkfræðingur.
Mér er því spurn hvers vegna
þessa hefir ekki verið krafist hér
fram að þessu?
Reykjavík, 3. júlí 1979.
Páll Ólafsson, mag. scient.