Morgunblaðið - 05.07.1979, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ1979
r
Magnús Oskarsson:
Vilmundur hræk-
ir á Hæstarétt
„Ég var soltinn og klæðlaus og
orkti í Alþýðublaðið, og allur
heimurinn fyrirleit blaðið og mig“
kvað Steinn Steinarr á sínum
tíma. Það er nú fremur lág
prósenta og minnkandi, af öllum
heiminum, sem les Alþýðublaðið
nú orðið, en það væri synd að
segja, að ekki væri vel að því
unnið að tryggja sér fyrirlitningu
þessara fáu manna. Er það verk-
efni komið í hendur Vilmundar
Gylfasonar og svo að sjá, að það
gangi bara vel. í þessu starfi háir
það blaðinu ekkert að vera rit-
stjóralaust, því auglýsingar um
sauðfjárbaðanir og annað slíkt má
fá úr hinum blöðunum og rit-
stjórnargreinar skrifar Vilmund-
ur og merkir sér kyrfilega.
Nú er það svo, þrátt fyrir góða
hjálp ríkisútvarpsins og þraut-
seigju ellilífeyrisþeganna, sem
enn kaupa Alþýðublaðið, að fyrir-
litningarvinna Vilmundar fær
ekki þá útbreiðslu, sem hún á
skilið. Vegna messíasarhlutverks
hans í pólitíkinni að undanförnu,
er nefnilega þörf á því, að menn
þekki boðskap hans og vinnubrögð
sem bezt, og geti að því loknu gert
sér grein fyrir því, hvort hann er
líklegur til að stuðla að frelsun
heimsins.
Nýlega hefur Vilmundur skrifað
tvær ritstjórnargreinar í Alþýðu-
blaðið, sem vel má nota til þekk-
ingarauka á höfundi þeirra. Þar
sem Alþýðublaðið hrekkur
skammt og aðrir hafa ekki til þess
orðið, mun hér lítillega hlaupið
undir bagga með Vilmundi Gylfa-
syni með því að draga fram sýnis-
horn úr þessum greinum hans.
Báðar fjalla ritstjórnargreinarnar
um Hæstarétt íslands og virðist
tilefnið vera ein hógvær setning,
höfð í blaði eftir hæstaréttarrit-
ara, á þá leið, að það sé ekki venja
réttarins að svara blaðaskrifum.
Var þá Vilmundi nóg boðið og
grípur hann til pennans og
Alþýðublaðsins og er nú rétt að
gefa honum orðið:
„Hæstiréttur íslands á að vera
önnur stofnun. sem er hafin
yfir opinbera umræðu. í slfkum
hugmyndum felst hvort
tveggja — siðmenning og sið-
fágun. En Ármann Snævarr
eða aðrir ábyrgðarmenn
Hæstaréttar íslands þessarar
virðulegustu stofnunar ís-
lenzka réttarfarsins, er með
möppudýrshætti sínum að gera
þessa sjálfsögðu lífsskoðun
ókleifa.
Vestur á Melum í Reykjavík
lærir hópur fólks skipulega að
verða að ómenntaðasta fólki á
vesturhveli jarðar(!). Hér er átt
við, ekki menntunina, heldur
innrætinguna sem fer fram í
lagadeild Háskóla íelands. Þar
er ekki kennt. Þar er fólki
innrætt skipulega, ekki að taka
móralskar ákvarðanir, ekki að
bera siðferðilega ábyrgð á
nokkrum sköpuðum hlut. Nei,
þar er fólki innrætt undirgefni
og ræfildómur. Einstaklingur.
sem hlotið hefur slíka innræt-
ingu, kennara eins og Ólafs
Jóhannessonar, er Björn
Helgason, ritari Hæstaréttar.
Og þegar það er borið á
Hæstarétt íslands, sem ætti að
vera trygging borgaranna
gegn ranglæti, að þeir aðhafist
samkvæmt móðursýkisskrifum
einhverra ritsóða, þá svarar
möppudýrið og kerfiskallinn.
svo sem hann hefur innrætingu
til, að Hæstiréttur íslands telji
ekki ástæðu til að sinna slíkum
ummælum.“
Þeim, sem í alvöru vilja kynnast
Vilmundi, er bent á að lesa
framangreindan kaflá tvisvar. Þá
mun það t.d. ekki fara framhjá
neinum, að í upphafi kaflans talar
hann um „siðmenningu og
siðfágun". Hann veit sem sagt að
hvort tveggja er til. Síðan hrækir
hann á Hæstarétt og á Háskóla
íslands í leiðinni og
forsætisráðherra.
Til huggunar þeim, sem e.t.v.
dettur í hug að geðheilsa
Vilmundar hafi brugðizt honum
augnablik, er óhætt að fullyrða að
svo er ekki. Viku síðar hefur hann
greinilega hugsað málið vandlega
og ekki þótt nóg að gert. Að svo
búnu flýgur hann öðru sinni á
Hæstarétt í illu og ber áhlaupið
öll merki þeirrar sérstöku
siðfágunar sem einkennir Vil-
mund. „Almennur ræfildómur
Hæstaréttar íslands", eins og það
heitir á'máli Vilmundar, fær að
sjálfsögðu bágt fyrir að „þjóna
ranglætinu" og er þetta með
ræfildóminn og þjónustuna við
ranglætið tvítekið tjl áherzlu. í
fyrirsögn síðari ritstjórnar-
greinarinnar er um það spurt
hvort Hæstiréttur íslands sé
„varðhundur kerfisins" eða „vörn
fólksins". (Einhverjum hefði e.t.v.
dottið í hug að spyrja hvort
lögregluþjónar ættu ekki líka að
vera vörn fólksins, en það er
sjálfsagt of viðkvæmt mál fyrir
Vilmund að fara út í þá sálma).
Hér hefur því lítillega verið lýst,
hvernig Vilmundur Gylfason hef-
ur í tveimur ritstjórnargreinum í
Alþýðublaðinu hrækt myndarlega
á Hæstarétt og tvo af handhöfum
forsetavalds þjóðarinnar. Ef
Vilmund grunar, að enn sé eitt-
hvað eftir af mannorði Alþýðu-
blaðsins, kann hann vafalaust ráð
við því. Hann gæti t.d. skrifað um
forseta íslands eða biskupinn í
siðmenningarstíl sínum og ef allt
um þrýtur á hann eftir kristna
kirkju og guð almáttugan. Að því
loknu gæti hann hallað sér ánægð-
ur afturábak og tekið undir með
skáldinu:
„... og allur heimurinn fyrirleit
blaðið OG MIG.“
Magnús óskarsson.
___________________21_
Aukin að-
stoð við
vanþró-
uð ríki
París 25.júní.Reuter
AÐSTOÐ aðildarríkja
Efnahags og framfarast-
ofnunar Evrópu(OECD)
við vanþróuð ríki jókst um
3,6 milljarði Bandaríkjad-
ollara á síðasta ári og nam
á árinu samtals 18,3 millj-
örðum dollara.
Af einstökum aðildarríkjum
veittu Noregur og Svíþjóð
hlutfallslega mest til hjá-
lparstarfsins, eða 0,9 af
hundraði þjóðartekna sinna.
Holland og Danmörk veita
einnig til starfsins meira en
0,7 af hundraði þjóðartekna
sinna.
Takmark stofnunarinnar
er að aðildarríki veiti 0,7 af
hundraði þjóðartekna sinna
til aðstoðar við vanþróuð ríki.
I ársskýrslu OECD, sem lögð
var fram í gær, kom fram að
aðstoð kommúnistaríkja og
olíuframleiðsluríkja við
þróunarlöndin hefur ekki
aukist á síðustu árum og eru
þess jafnvel dæmi að viðkom-
andi ríki hafi dregið úr að-
stoðinni.
Fjárhagslegt tjón hefur vaxið
eftir því sem tímar hafa liðið
Hér fer á eftir í heild stefna sú,
sem Valdimar Þórðarson og
Þorkell Valdimarsson haf<» lagt
fram á hendur borgarstjóranum í
Reykjavík vegna fjárhagslegs
tjóns af fasteigninni Aðalstræti
8.
Valdimar Þórðarson
Freyjugötu 46 og
Þorkell Valdimarsson
Bergþórugötu 23.
gjöra kunnugt; að þeir þurfi að
höfða mál fyrir bæjarþingi
Reykjavíkur gegn borgarstjóran-
um í Reykjavík f.h. borgarsjóðs
vegna fjárhagslegs tjóns á fast-
eigninni Aðalstræti 8, er borgar-
yfirvöld hafa valdið stefnendum
að fjárhæð kr. 721.000.000 með
30% ársvöxtum frá stefnudegi til
greiðsludags og málskostnaði skv.
gjaldskrá Lögmannafélags
Islands.
Málavextir eru þessir:
Hinn 23. febrúar 1944 fóru
eigendur lóðanna nr. 8—16 við
Aðalstræti fram á það við borgar-
ráð að borgaryfirvöld gengju frá
framtíðarskipulagi við Aðalstræti
og í Grjótaþorpi. Beiðni þessi var
ítrekuð margsinnis munnlega við
forráðamenn Reykjavíkurborgar.
Vegna framkominna tillagna um
skipulag á svæði þessu rituðu
lóðareigendur skipulagsnefnd
Reykjavíkurborgar bréf hinn 31.
janúar 1967, þar sem þeir mót-
mæltu þeirri skerðingu er skipu-
lagstillagan gerði ráð fyrir um
byggingar á lóðunum og sögðu í
bréfi sínu ennfremur:
„Við vekjum athygli á því, að nú
er senn aldarfjórðungur liðinn
síðan við sendum háttvirtu
bæjarráði meðfylgjandi erindi,
þar sem við greipdum frá fyrir-
huguðum byggingum okkar á
greindum lóðum. Dráttur á
skipulagi bæjarhverfis þessa
hefur þegar valdið okkur beint og
óbeint ómældu fjárhagslegu tjóni.
Skipulagstillögur þær, sem nú eru
lagðar fram og fela í sér svo mikla
skerðingu eigna okkar sem að
framan er lýst, eru auk þess
stórlega gallaðar frá okkar
sjónarmiði. Eru því ítrekuð
mótmæli við þeim og þess eindreg-
ið óskað, að gagnger og tafarlaus
endurskoðun verði framkvæmd á
skipulagi umrædds svæðis.
Við áskiljum okkur að sjálf-
sögðu fyllsta rétt til fullra bóta
fyrir hvers konar skerðingu
eignarréttar okkar, er endanlegt
skipulag kann að valda okkur.
I bréfi dags. 26/4 1972 eru óskir
þessar enn ítrekaðar.
Ekki fengu lóðareigendur svar
við þessum óskum sínum og var
ljóst að fjárhagslegt tjón þeirra
hefur vaxið mjög eftir því sem
tímar hafa liðið. Er það einkum af
tveimur orsökum
I fyrsta lagi hafa fasteignagjöld
af lóðum og mannvirkjum stór-
hækkað á undanförnum árum og í
öðru lagi hefur verið stöðugt
erfiðara og kostnaðarsamara að
halda við hinum gömlu húsum á
lóðunum m.a. vegna aukinna
krafna opinberra aðila. Þannig
hefur eldvarnareftirlitið gert
auknar körfur og m.a. mælst til
þess að hluti hússins Aðalstræti 8,
sem stefnt er út af í máli þessu,
verði ekki nýttur nema að
verulega kostnaðarsamar endur-
bætur eigi sér stað.
Það hefur því verið lóðarhöfum
ákaflega nauðsynlegt að geta
byggt nýtt hús á lóðinni Aðal-
stræti 8, sem er eini möguleikinn
til að mannvirki á lóðinni og lóðin
sjálf gefi af sér viðhlítandi arð.
Á sama tíma og ekkert svar
hefur borist við óskum lóðarhafa
hafa risið stórhýsi í næsta
nágrenni t.d. á lóðinni Aðalstræti
6, Aðalstræti 9 og bygging Pósts
og síma. Þá hafa umræður um
friðun Grjótaþorpsins enn aukið
óvissu lóðarhafa um framtíð þess-
arar eignar, en ákveðið svar við
hvort húsið á lóðinni verði friðað
hefur ekki fengist.
Frá því bréfaskipti lóðarhafa
við borgaryfirvöld hófust hafa átt
sér stað eigendaskipti á lóðinni.
Við skipti á sameignarfélaginu
Silli og Valdi fékk annar stefn-
enda, Valdimar Þórðarson, annar
eigenda sameignarfélagsins lóðina
í sinn hlut ásamt þeim réttindum
er henni fylgja og afhenti hann
hana syni sínum, Þorkeli. Eru þeir
báðir stefnendur í máli þessu. Auk
framgreindra bréfa hefur Þorkell
ritað borgaryfirvöldum mörg bréf
varðandi mál þetta.
Kröfufjárhæðin er þannig feng-
in:
1) Á árunum 1951 — 1955 var
heimiluð bygging á 5.461.4
fermetra húsi á lóðinni nr. 6 við
Aðalstræti sem eftir
sameiningu við lóðina nr. 6B
var 959.23 fermetrar. Telja
stefnendur að þeim hafi borið
sami réttur til byggingar á
sinni lóð þ.e. að byggja á lóðinni
nr. 8, sem er 704.1 fermetrar,
hús 4.013 fermetra að stærð.
Miðað við hús þetta og leigu í
húsinu Austurstræti 17 hefðu
brúttótekjur orðið sem hér
segir í samanburði við raun-
tekjur hússins að Aðalstræti 6
árin 1970-1979:
Áriö 1978 ......................
Áriö 1977 ......................
Áriö 1976 ......................
Áriö 1975 ......................
Áriö 1974 ......................
Áriö 1973 ......................
Áriö 1972 ......................
Áriö 1971 ......................
Áriö 1970 ......................
Af þessum tölum má sjá að
tekjutap lóðarhafa hefur ekki
verið lægra en 2 milljónir á ári
miðað við núverandi verðlag og
hefur það staðið allt frá ársbyrjun
1958.
2) Neitun borgaryfirvalda á því
að lóðarhöfum sé heimilt að
byggja eins og heimilt var á
lóðinni Aðalstræti 6 hefur
valdið því að þeir hafa orðið
fyrir stórkostlegu fjárhagslegu
tjóni sökum hækkunar á
byggingarkostnaði. Miðað við
vísitöluhúsið, sem talið er
samtals 442.25 fermetrar og
1205 m2 hefur byggingarkostn-
aður frá 1958 hækkað úr kr.
1.089.68 per. rúmmetra í kr.
51.611. Miðað við 13.423 m3 hús
á lóðinni Aðalstræti 8, sem er
sama hlutfallsverð og húsið
Aðalstræti 6, hefur tjón lóðar-
eiganda miðað við byggingu
slíks húss á árinu 1958 orðið
a.m.k. 678 millj. króna.
Fyrir því stefnist hér með
borgarstjóranum í Reykjavík, hr.
Agli Skúla Ingibergssyni, Fáfnis-
vegi 8, Reykjavík, til að mæta
fyrir bæjarþingi Reykjavíkur, sem
háð verður í bæjarþingsalnum að
Túngötu 14, fimmtudaginn 28.
júní n.k. kl. 10 f.h., til þess þar og
þá að sjá skjöl og skilríki í rétt
lögð, á sókn sakar og réttarkröfur
að hlýða, til sakar að svara og dóm
að þola í framangreinda átt.
I greinargerð segir m.a.:
„Allt frá árinu 1944 hafa
borgaryfirvöld staðið í vegi fyrir
því að byggt hafi verið með Aðal-
stræti á lóðunum 8—16. Á árunum
1951 — 1955 var hins vegar leyfð
bygging á lóðinni Aðalstræti 6
miðað við nýtinguna 5,7. Þrátt
fyrir ítrekuð tilmæli munnleg og
skrifleg hefur ekki fengist svar við
þv' hvort og þá hvernig byggja
megi á lóðinni Aðalstræti 8. Áf
þessum sökum hafa lóðarhafar
þurft að sitja með lóðina illa nýtta
vegna lélegs húss á lóðinni, greiða
af henni skatta og önnur gjöld.
Hefur þetta komið í veg fyrir að
þeir nytu eðlilegs arðs af þessari
verðmiklu eign. Þvert á móti hefur
eignin orðið til fjárhagslegrar
byrði.
Fasteignarmat lóðarinnar Aðal-
stræti 8 er kr. 131.038 þús og er þvi
hver fermeter metinn á kr.
186.107. Fasteignamat hvers fer-
meters í lóðinni Aðalstræti 6, sem
nýtt er í hlutfallinu 5,7 er kr.
171.949. Er því ljóst að lóðin
Aðalstræti 8 er metin eins og hún
væri fullnýtt og hefur stefndi
innheimt fasteignagjöld og ríkis-
sjóður eignarskatta miðað við mat
þetta.
Um rökstuðning vísast að öðru
leyti til stefnu og framlagðra
gagna.
Eg áskil mér allan rétt til
frekari öflunar gagna og máls-
skýringa á síðari stigum máls
þessa m.a. við munnlegan mál-
flutning."
Rauntskjur Rsiknaðar takjur Mitmunur
... 3.281.360 5.417.550 2.136.190
... 2.626.666 3.611.700 985.034
... 1.883.011 2.889.360 1.006.349
... 935.382 1.709.538 774.156
... 791.802 1.151.731 359.929
... 627.200 1.055.419 428.219
... 541.000 858.782 317.782
... 409.500 858.782 449.282
... 572.750 858.782 286.032