Morgunblaðið - 05.07.1979, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ 1979

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og skrifstofur
Auglýsingar
Afgreiósla
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aöalstræti 6, sími 22480.
Sími83033
Askriftargjald 3500.00 kr. á mánuði innanlands.
lausasölu 180 kr. eintakiö.
Röng ákvörðun
Sú ákvörðun Benedikts Gröndals, utanríkisráðherra, að fella
úr gildi takmarkanir á ferðafrelsi varnarliðsmanna er
.röng. Þau rök, sem utanríkisráðherra hefur borið fram til
stuðnings þessari ákvörðun eru ekki haldbær. í aldarfjórðung
hafa verið í gildi verulegar takmarkanir á ferðafrelsi varnar-
liðsmanna utan varnarstöðvarinnar. Frá sjónarhóli okkar
íslendinga hafa þessar takmarkanir gefið góða raun. Þær hafa
komið í veg fyrir óþarfa samskipti á milli okkar og varnarliðs-
manna og þær hafa komið í veg fyrir, að úlfúð skapaðist að
nokkru ráði milli íslendinga og hinna erlendu hermanna.
Reglum, sem gefið hafa góða raun á ekki að breyta nema
knýjandi ástæður liggi til þess. Svo er ekki í þessu tiifelli.
Veruleg vandamál eru því samfara fyrir litla þjóð að hafa erlent
herlið í landi sínu. Við íslendingar höfum axlað þá byrði í nær
þrjá áratugi. Við höfum gert það annars vegar í því skyni að
tryggja öryggi og sjálfstæði þjóðarinnar og hins vegar til þess
að leggja okkar af mörkum til sameiginlegra varna lýðræðis-
þjóða Vesturlanda. Hins vegar höfum við lagt áherzlu á, að dvöl
þessa erlenda herliðs hefði ekki í för með sér neikvæð áhrif á
þjóðlíf okkar, tungu og menningu. í því skyni voru strangar
reglur settar um takmarkanir á ferðafrelsi varnarliðsmanna
utan varnarstöðvarinnar. Þær hafa gefizt vel.
Bandaríkjamenn hafa að vonum alltaf verið óánægðir með
þessar reglur. Fyrirsvarsmenn þeirra hér á landi hafa ítrekað
kvartað yfir þeim. Þær kvartanir hafa ekki verið teknar til
greina — fyrr en nú. Bandaríkjamenn verða að gera sér ljóst, að
það er beggja hagur að glögg skil séu á milli varnarstöðvarinnar
og bandarísku hermannanna þar og okkar íslendinga. Þeir verða
að gera sér ljóst, að takmarkanir á ferðafrelsi varnarliðsmanna
eru eitt af því, sem þeir verða að þola meðan þeir gegna
herþjónustu hér á landi.
Það eru engin rök, þegar utanríkisráðherra segir það vera
„hreint mannréttindamál, að þeir njóti hér í frítíma sínum sama
ferðafrelsis og við njótum erlendis og erlendir ferðamenn hér“.
Bandarísku varnarliðsmennirnir eru ekki ferðamenn hér. Þeir
eru hér á landi að gegna ákveðnum störfum og dvöl þeirra hér er
viðkvæmt mál fyrir alla íslendinga. Það eru heldur engin rök,
þegar utanríkisráðherra ber það fyrir sig, að íslendingar hafi
hlotið gagnrýni og háð bandarískra blaðamanna fyrir þessar
reglur. Gagnrýni og háð bandrískra blaðamanna skiptir okkur
ekki máli.
Það er hins vegar rétt, sem utanríkisráðherra segir, að
„sambúðarvandinn hefur verið sáralítill um langt skeið.“ En þá
á hann ekki að gera ráðstafanir, sem augljóslega geta aukið á
hann og valdið leiðindum, óþægindum og úlfúð. Morgunblaðið er
andvígt þessum breytingum og hvetur utanríkisráðherra til þess
að hverfa aftur til fyrra fyrirkomulags. Bandaríkjamenn sjálfir
eiga að sjá sér hag í því, að friður ríki um dvöl varnarliðsins
meðan það er hér af illri nauðsyn og eiga að láta vera að bera
fram kvartanir, sem aðeins geta haft neikvæð áhrif á
varnarsamstarf íslendinga og Bandaríkjamanna.
Þannig tala Rúss-
ar við skósveina
Bersýnilegt er, að sovézk stjórnvöld telja sig ekki þurfa að
taka mikið tillit til Svavars Gestssonar, olíuráðherra, og
félaga hans í ríkisstjórn íslands. Þótt ráðherrann hafi þybbast
við að fara til Moskvu til viðræðna við Sovétmenn um
Rotterdamviðmiðun hefur hann þó látið spyrjast fyrir um það í
Moskvu á bak við tjöldin, hvort tekið yrði á móti honum þar.
Bersýnilegt er, að almenningsálitið hér innanlands hefur knúið
olíuráðherrann til þeirra aðgerða.
En þá kemur í ljós, að Sovétmenn neita að taka á móti Svavari
Gestssyni í Moskvu. Hér er um slíkan dónaskap að ræða í
samskiptum ríkja, að slíka framkomu sýna Rússar aðeins
auðsveipustu skósveinum sínum. Þess vegna segir neitun Rússa
mikla sögu um samband Kommúnistaflokksins í Sovétríkjunum
og Alþýðubandalagsins hér.
Ríkisstjórn íslands getur ekki sætt sig við þetta svar
Sovétstjórnarinnar. Hún á að hætta áþreifingum í sovézka
sendiráðinu hér og af hálfu íslenzka sendiráðsins í Moskvu og
óska formlega eftir viðræðum við sovézk stjórnvöld um
verðviðmiðun í olíukaupum. Það verður að reyna á það til
fullnustu, hvort Sovétmenn ætla að sýna ríkisstjórn íslands þá
ókurteisi og fyrirlitningu, sem fyrstu viðbrögð benda til.
Sparisjóðirnir þriðja
stærsta lánastofnun 1í
— afkoma þeirra var mjög góð á síðastí
Afkoma íslenskra sparisjóða var góð á síðasta ári og hlutfallslega miklu betri en
bankanna, að því er fram kom á blaðamannafundi sem stjórn Sambands íslenskra
sparisjóða efndi til í gær. Aðalfundur sambandsins var haldinn um síðustu helgi og
þar var ákveðið m.a. að fela stjórn sambandsins að koma á fót þjónustu fyrir þá
sparisjóði, sem ekki eru tengdir Reiknistofu bankanna, er annist tölvuskráningu á
skuldabréfum um verðbótaþætti og vísitölulánum. Þá var ákveðið að koma á fót
Landsþjónustu sparisjóðanna sem feli það í sér að viðskiptavinur sem á sparisjóðsbók
geti lagt inn eða tekið út úr bókinni í hvaða sparisjóði sem er.
sambandi yrði að minnast þess að
þótt hér væri rætt um alla bank-
ana sameiginlega annars vegar og
alla sparisjóði hins vegar, þá gæfu
þessar tölur samt ágæta mynd af
góðri afkomu sparisjóðanna al-
mennt og hlutfallslega gagnvart
bönkunum.
Þörf á nýrri
löggjöf
Baldvin Tryggvason sagði á
blaðamannafundinum að með
verðbótum á sparifé hafi innláns-
aukning meðal annars orðið í
lánastofnunum og eftirspurn eftir
lánsfé eitthvað dregist saman.
Með reglum Seðlabankans um
verðtryggingu sparifjár og inn og
útlána sem tóku gildi 1. júní
síðastliðinn hafi nokkur vandi
skapast fyrir þá sparisjóði, sem
ekki hefðu tölvuvinnslu í sinni
Þriðja stærsta
innlánstofnunin
Innlánsaukning sparisjóðanna á
síðasta ári varð meiri en nokkru
sinni áður eða um 49.3% og voru
heildarinnstæður í sparisjóðum
landsins í árslok 1978 um 23
milljarðar króna og þar með eru
sparisjóðirnir sameinaðir þriðja
stærsta innlánsstofnun landsins
næst á eftir Landsbankanum og
Búnaðarbankanum, að sögn Bald-
vins Tryggvasonar, formanns
sambandsins.
Baldvin sagði einnig á fundinum
í gær, að heildartekjuafgangur
viðskiptabankanna sameiginlega á
síðasta ári hefði verið 2.778 millj-
ónir króna en sparisjóðanna 877
milljónir króna. Baldvin sagði að
miðað við heildarútgjöld bank-
anna væri tekjuafgangurinn 5,9%
af öllum gjöldum síðasta árs en
hefði verið 16.1% hjá sparisjóðun-
um. Rekstrartekjur af heildar-
gjöldum væru heldur minni hjá
bönkunum eða um 23% en væru
20.1% hjá sparisjóðunum. Þá væri
staða sparisjóðanna hjá Seðla-
bankanum yfirleitt alltaf jákvæð
og sparisjóðirnir væru einhverjir
bestu viðskiptavinir Seðlabank-
ans. í árslok 1978 hafi innistæða
sparisjóðanna í Seðlabankanum
verið 2.7 milljarðar en bankarnir
hafi átt innstæðu upp á 9.8 millj-
arða. Af heildareign bankanna
væri þetta um 4.6% en væri 10.7%
af heildareignum sparisjóðanna.
Þá sagði Baldvin að geta mætti
þess í þessu sambandi að eigið fé
bankanna hefði á síðasta ári verið
10.7 milljarða sem væri 5% af
heildareignum þeirra en eigið fé
sparisjóðanna hefði verið 2.5
milljarðar á árinu sem er 9.8% af
heildareignum þeirra. í þessu
Saltverksmiðjan á Suðurnesjum:
Framleiðslan hafin
að nýju - lausn fund-
in á kísilstíflunum
í kerinu er saltið eítir að vatnið heíur verið látið guía upp. Til að
fullþurrka það er það sett í tækið með trektinni ofan á, sem er til
hliðar við kerið. Ljósm. Mbl. Kristján.
Hér má sjá röráútbúnaðinn þar sem eimingin fer fram. Þessi rör
þurfti áður að rífa í sundur, stykki fyrir stykki, nær vikulega vegna
stfflunarinnar. Ljósm. Mbl. Kristján.
FRAMLEIÐSLA í tilraunasalt-
verksmiðjunni á Reykjanesi hófst
að nýju í fyrrakvöld eftir nokk-
urt hlé vegna framleiðsluörðug-
leika. Mbl. hitti stöðvarstjórann,
Þórð B. Sigurðsson, að máli í
verksmiðjunni í gær og spurði
frétta.
„Við gátum hafið framleiðsluna
á ný í gærkvöldi, en urðum að
hætta aftur í morgun vegna bilun-
ar á smástykki, en það kemst í lag
aftur í dag. Við urðum að hætta
framleiðslunni vegna þess að röra-
búnaðurinn stíflaðist hvað eftir
annað af kísil, en nú teljum við að
við séum búnir að leysa vandann.
Við blöndum smáskammti af salt-
sýru saman við gufuna og hún
veldur því að kísillinn festist ekki
lengur inni í rörunum.“
— Hver er í stuttu máli fram-
leiðsluþróunin?
„Við fáum mjög tæra 170° heita
gufu úr borholu hér í grenndinni.
Þetta byggist síðan á eimingar-
útbúnaði þar sem önnur efni en
vatn og salt skiljast frá. Síðan er
vatnið látið gufa upp og eftir
verður salt. Saltið sem við höfum
framleitt er hvítt og hreint og
þeir, sem notað hafa saltið við
fiskvinnslu, hafa verið mjög
ánægðir, segja fiskinn hvítari og
fallegri en með notkun erlends
salts."
— Hversu margir vinna við
verksmiðjuna og hversu mikið
getið þið framleitt?
„Hér vinna 5 manns á vöktum