Morgunblaðið - 05.07.1979, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ1979
35
stjórnvöld blöðum að birta ekki.
Tilraun Pilsudskis til að ná
Úkraníu á sitt vald er af mörgum
talin ein af tíu frækilegustu her-
ferðum sögunnar Hitt er annað
mál að Pólverjar biðu hrikalegt
afhroð af innrásinni og ólíklegt er
að þeir framvegis sveigi inn á
brautir herskárrar þjóðernis-
hyggju í anda Pilsudaski.
Kirkjan talarí
nafni þjóðarinnar
Eigi pólska þjóðin sér framtíð-
arhugsjón er hún í anda þeirrar
þjóðernishyggju sem kirkjan hef-
ur reynt að standa vörð um.
Pólverjum þykir ekki eingöngu
vænt um kirkju sína heldur telja
þeir hana gegna mikilvægu samfé-
lagslegu hlutverki. María mey er
„drottning Pólverja". Prestur í
sveitaþorpi hefur álíka mikil áhrif
og ekki minni völd en fulltrúi
kommúnistaflokksins í viðkom-
andi kjördæmi. Mörgum þykir þó
forræði presta sem slíkra of mikið
og íhaldssemi þeirra í ýmsar
siðvenjur kaþólskunnar ganga of
langt.
Eins og kunnugt er af fréttum
hefur æðsti maður kirkjunnar í
Biskupar á ráðstefnu í höll Wyszynzkis
■i
Póllandi, Wyszynski, ítrekað reynt
að fá stjórnvöld til að samþykkja
kirkjuna sem löglega stofnun og
einnig að hún fái frjálsan aðgang
að fjölmiðlum. Hvorugri beiðninni
hefur verið sinnt.
Samt eru gagnkvæmar vænting-
ar við lýði milli kirkju og stjórn-
valda í Póllandi, eins konar mála-
miðlunar samkomulag. Kirkjan
hefur bein afskipti af félags- og
velverðarvelferðarmálum og getur
óhikað talað í nafni allrar pólsku
þjóðarinnar án þess að vera sökuð
á nokkurn hátt um það sem miður
fer í stjórn landsins.
„...Þá er páfi pólskur
þjóðernissinniu
Nú er æðsti yfirmaður kaþólsku
kirkjunnar pólskur. Heimsókn
hans til föðurlands síns nokkrum
mánuðum eftir að hann tekur við
embætti hefur að vonum beint
athygli manna að samskiptum
kirkju og ríkis þar.
Heimsókn páfa leusti úr læðingi
margvíslegar tilfinningar.
Jóhannes Páll II. er í orði og æði
fulltrúi þeirrar þjóðernishyggju
sem hér hefur verið rædd. „Ef sá
maður kallast þjóðernissinni sem
ann landi sínu“ eins og Mark
Frankland orðar það“... Þá er
páfinn pólskur þjóðernissinni."
Jóhannes Páll II. er samt ekki
þjóðskrumari. Til þess er hann of
vel gefinn. Frankland sagði að
margir blaðamannanna sem fylgt
hefðu páfa eftir í Póllandsferðinni
hefðu haft orð á því að andagift
páfa, ræður hans og hvernig hann
reifar skoðanir sínar á trúmálum
hafi verið einstæð reynsla. Þótt
ýmsir gagnrýni páfa fyrir íhald-
semi á ýmsa siði kaþólskunnar er
hann sérstaklega vinsæll meðal
þeirrar kynslóðar sem sízt þekkist
íhaldsemi, þ.e. ungs fólks.
Jóhannes Páll páfi er óvenju-
legur maður Það virðist þeim sem
til hans hafa heyrt flestum bera
saman um. Því er ekki furða þótt
pólska þjóðin sé stolt af því að
einn úr hennar hópi hafi verið
kjörinn til hins virðulegasta
embættis innan kaþólsku kirkj-
unnar. Heldur hlýtur að blunda
með þjóðinni von um að staða
hans í Vatíkaninu í Róm verði
lyftistöng fyrir kirkjuna heima
fyrir.
Skrif um páfa ritskoðuð
Hitt er svo annað mál. Hvað fær
þjóðin í raun að vita um störf

Páfi krýpur á pólska jörð. í baksýn er Wyszynski æðsti yfirmaður
kaþólsku kirkjunnar í Póllandi.
páfa? Tímaritið Time Magazine
skýrði frá því nú í vikunni að
pólskum sjónvarpsmönnum hefði
verið bannað að sýna myndir af
miklum fjölda að fagna páfa. Þá
var blaðamönnum óheimilt að
birta greinar sem fjölluðu um
fortíð páfa því það kæmi sér illa
fyrir yfirvöld.
Þá gaf miðnefnd kommúnista-
flokksins út tíu síðna „minnisbók"
fyrir blaðamenn, þar sem þeim
var fyrirskipað að undirbúa þjóð-
ina undir heimsókn páfa með
hugmyndafræðilegri upplýsingu
um slæmsku kirkjunnar og ógn
við mannkyn.
Pólskum blaðamönnum var sagt
að skrif þeirra yrðu ritskoðuð af
tveim fimm manna nefndum. I
einni fréttamynda í sjónvarpi kom
glögglega í ljós að þessi fyrir-
skipun var rétt, því myndavélinni
var stöðugt beint að þyrlu páfa í
nokkrar mínútur en ekki að páfa
og mannfjöldanum fagnandi.
í minnisbók miðnefndar flokks-
ins var pólskum blaðamönnum
einnig fyrirskipað að vera á
varðbergi gagnvart vestrænum
fréttamönnum sem létu einhverja
andúð í ljós.
Pólskum dagblöðum var fyrir-
skipað að birta eingöngu mynd af
páfa og smáfréttir en alls ekki að
minnast á fortíð hans sem
kardínála í Kraká og gagnrýni
hans þá á pólsk yfirvöld.
Að heimsókn páfa lokinni var
pólskum fjölmiðlum sagt að skrifa
rækilega um Salt II önnur erlend
málefni til að beina athyglinni frá
páfa.
Reynslan hefur þó margoft sýnt
að málefni sem eru efst á baugi í
dag eru fallin í gleymsk'u á
morgun. Það sem greypist í huga
fólks er reynsla sem það sjálft
verður fyrir. An efa má því draga
þá ályktun að páfi hafi með orðum
sínum haft mikil áhrif á landa
sína. Aheyrendur hans gleyma
honum ekki þótt stjórnvöld geri
sitt til að glepja fyrir fólki í
gegnum fjölmiðla. Meiri hluti
þjóðarinnar játar kaþólska trú.
Heimskulegt væri að ætla að sami
meiri hluti viðurkenndi ríkjandi
stjórnvöld.
Þjóðin veit að hún á framvörð
fyrir þjóðernishyggju sína. í
Póllandi er það enn þá kirkjan. í
Vatíkaninu í Róih er #inn úr
þeirra hópi, Jóhannes Páll II. páfi,
og þrátt fyrir mikilvægt embætti
er hann ennþá pólskur þjóðernis-
sinni.
- H. Þ.