Morgunblaðið - 05.07.1979, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ 1979
33
vörum eða annarri þjónustu, t.d. í
matvöruverslunum eða veitinga-
húsum, er áfengissalan oftast
arðvænlegust og önnur starfsemi
verður meira og minna háð sölu
áfengis. Ef ekki er gripið inn í
þetta með sérstökum aðgerðum,
styrkir áfengissala bæði nytsöm
og vinsæl fyrirtæki og tengist
þeim þannig stjórnmálalega. Ég
vildi gjarnan spyrja danska þátt-
takendur hvernig þeir héldu að
kaupmenn í Danmörku tækju því,
ef þingið ætlaði að lögleiða sams
konar einkasölu á áfengi og er í
Svíþjóð, Noregi og Finnlandi? Hér
er enn einn óskynsamlegur þáttur,
sem vinnur gegn skynsamlegri
áfengismálastefnu.
Reynslan sýnir, að skoðanir,
sem bundnar eru hagsmunum,
eiga yfirleitt greiðan aðgang að
fjölmiðlum. Hagsmunahópar
tengja sig oft misjafnlega trúverð-
um sérfræðingum og gera allt sem
þeir geta til að sýnast traustvekj-
andi og ábyrgir í málflutningi
sínum. Þeir sem hagnast á
áfengissölu eiga drjúgan þátt í að
láta umræður um áfengismál fá á
sig yfirbragð hugmyndafræðilegra
gervideilna.
Engin lög —
engin lögbrot
Það eru til rök gegn áfengislög-
um, sem ekki er hægt að láta sem
vind um eyru þjóta. Lögin er hægt
að brjóta, og ef það er gert,
minnkar virðingin fyrir þeim.
Þetta er hægt að segja um öll lög,
miklu leyti bundin afstöðu ^g
skoðunum, og ég held, að áfengis-
löggjöfin hafi sjálf áhrif á afstöðu
og skoðanir. Ef samfélagið sýnir í
verki, að það leitist við að vinna
gegn áfengisbölinu, mótast við-
horf fólks af því. Þó að áfengislög
okkar séu ströng, er almennings-
álitið andsnúið til að mynda
heimabruggi og leynivínsölu. Ég
vil þó ekki neita, að til séu
gagnstæð áhrif löggjafar. Ég vil
leggja áherslu á, að ekki er rétt að
gera ráð fyrir, að ströng áfengis-
lög auki hættu á lögbrotum.
Hvað er til ráða?
Að lokum vil ég benda á nokkur
atriði, sem ættu að vera í skyn-
samlegri áfengismálastefnu. Ég
miða við ástandið í Svíþjóð og
gegn því, sem ég sting upp á, eru
tæpast til alvarleg rök.
1. Verð áfengis stígi sjálfkrafa í
hlutfalli við aukningu dýrtíðar.
Það er engin ástæða til kerfis
sem gerir ráð fyrir skyndi-
hækkunum öðru hverju. Slíkt
leiðir til hömstrunar og sveiflu-
kenndra neysluhátta.
2. Bannað verði sterkt öl. Það er
drykkur, sem ekki var til í
Svíþjóð fyrir 1955, en þá leyfð-
ur til að stuðla að minni neyslu
sterkra drykkja en meiri neyslu
hinna veikari. Nú kemur sterka
ölið að nokkru í staðinn fyrir
milliölið sem ekki er selt leng-
ur. Sterka ölið dregur fólk að
vínbúðum og veldur sennilega
aukinni sölu sterkra drykkja.
en tvímælalaust eru mörg óvenju-
lega góð dæmi um slíkt á sviði
áfengismála. Hættan á, að lögin
séu almennt brotin, veldur aðal-
örðugleikunum við smíði virkra
áfengislaga.
Menn verða þó að gera sér ljóst,
að hættan á stórfelldum brotum,
heimabruggi, smygli, leynivínsölu
o.s.frv., hefur ætíð verið notuð
sem röksemd gegn áfengislaga-
setningu, jafnvel hinni bestu og
árangursríkustu. Röksemd, sem
alltaf má beita, verður að gjalda
varhuga við; samhengi hluta er
ekki einfalt. Það getur farið svo,
að ströng áfengislög minnki frem-
ur en auki ekki ólöglega meðferð
áfengis. Aðalrökin gegn
skömmtunarkerfinu í Svíþjóð voru
þau, að það gæti tilefni til leyni-
vínsölu. En þegar skömmtunin var
afnumin, kom í ljós, að leynivín-
sala jókst stórum.
Orsök þess getur hafa verið sú,
að frjáls áfengissala olli aukinni
neyslu, aukinni eftirspurn eftir
áfengi, sérstaklega meðal stór-
neytenda. En ég get hugsað mér,
að það séu einnig til aðrar skýr-
ingar á þessu. Löghlýðni fólks,
þegar um áfengi er að ræða, er að
3. Afnema ber tollfrjálsa áfengis-
sölu til áhafna og farþega í
millilandaferðum. Við getum
byrjað með slíkt innan Norður-
landa.
4. Hindra ber, eins og mögulegt
er, framleiðslu, innflutning og
sölu á nýjum áfengum drykkj-
um. Reynslan sýnir, að nýjar
drykkjuvenjur bætast við þær,
sem fyrir eru en koma ekki í
staðinn fyrir þær.
Þessar tillögur ættu að vera
óumdeilanlegar, með hliðsjón af
félagslegum viðhorfum. Ég sleppi
því að benda á framtíðarverkefni,
t.d. skráningu áfengiskaupa og
bann við sölu til ofdrykkjumanna,
en ég veit að margir áhugamenn
eru tortryggnir á slíkt. Þau atriði,
sem ætti að geta orðið samstaða
um, eru nógu mikilsverð.
En við verðum að gera okkur
ljóst, að meðan einhverjum þykir
áfengi eftirsóknarvert, og á meðan
einhverjir hafa hagnað af áfengis-
sölu, þá munu einnig uppi hafðar
þær skoðanir, að best muni að
draga úr tjóni af völdum áfengis
með því að hafa það ódýrt og sem
víðast á boðstólum. Óskhyggjan er
oft síðasta haldreipi mannsins.
Er að ganga
í Selá
— Þetta hefur nú farið rólega
af stað hjá okkur, en þó ekki
verið verra en gengur og gerist,
hér gengur laxinn ávalt frekar
seint. I morgun voru 11 laxar
komnir á land, en áin var opnuð
fyrir veiði 2. júlí, sagði Þorsteinn
Þorgeirsson á Ytri-Nýpum í
Vopnafirði í spjalli í gærdag.
Sagði Þorsteinn að áin hefði
verið mjög vatnsmikil að undan-
förnu og gruggug var hún í
síðasta mánuði. En hún hefur
verið tær og vel til veiða fallinn
þá fáu daga sem veitt hefur verið
til þessa. Laxarnir sem á land
hafa komið hafa verið 10-14
pund og allir lúsugir. Ekki hefur
mikill lax sést í ánni, en lúsin
bendir til þess að töluvert sé þó
farið að ganga í ána. 6 stangir
eru leyfðar í Selá.
Utlendingar
í Norðurá
Fyrsti útlendingáhópurinn er
að veiðum í Norðurá í Borgar-
firði. Mbl. fékk þær upplýsingar
í veiðihúsinu, að nú viðraði
nokkuð vel til veiða, skýjað en
þurrt. Hefur slíkt veður verið
þar að undanförnu ef frá er
talinn mánudagurinn, en þá var
úrhellisrigning. Útlendingarnir
hófu veiðar á mánudaginn og
veiða fram til dagsins í dag, en
hver hópur er þrjá daga í ánni.
Útlendingarnir, sem eru
Englendingar og Ameríkanar,
hafa veitt nokkuð vel að undan-
förnu, talið var að veiðst hefðu
milli 30 og 40 fiskar. Þessir eins
og flestir aðrir útlendingar,
veiða einungis á flugu, og veiða
þeir síst minna en Islendingar,
þó þeir beiti maðkinum einnig.
Vinsælasta flugan til þessa er
Colle Dog, og hafa flestir fisk-
arnir veiðst á hana, en einnig
nýtur Black Doctor mikilla vin-
sælda.
Islendingarnir sem voru í sí-
ðasta innlenda „hollinu" veiddu
dável, eitthvað rétt innan við 80
fiska. Þess ber þó að geta að þá
voru 14 stengur í ánni en nú, á
útlendingatímanum eru aðeins 8
stengur leyfðar. Eins og áður
sagði viðrar þokkalega til veiða,
hins vegar er vatnið í ánni í
minna lagi, en það ku ekki
standa veiðimönnum fyrir þrif-
um.
Víða góð
silungsveiði
Það er stutt að sækja góða
silungsveiði frá Reykjavík, sil-
ungsveiði þar sem engan fyrir-
vara þarf til að tryggja sér
veiðileyfi ög einnig eftir atvikum
ódýr.
Það er t.d. stutt í Elliðavatnið.
Þar hefur veiðst mjög vel að
undanförnu, en vorkuldarnir
gerðu það að verkum, að lítið var
þar að hafa allan maímánuð.
Eftir að hlýna tók, tók veiðin
mikinn kipp og margir hafa veitt
í soðið og vel það á þessum
slóðum. Bleikjan í Elliðavatni er
mjög falleg og vel haldin, yfir-
leitt 1—2 pund. Flestir sem veiða
eitthvað að ráði í Elliðavatni,
veiða á flugu en veiði getur verið
misjöfn. Af góðum flugum í
Elliðavatni má nefna Tiel and
Black, Tiel and Red, Mallard and
Claret, Black Zulu og fleiri auð-
vitað. Ein er góð í dag og önnur á
morgun.
Enn styttra frá höfuðborginni
(fer reyndar eftir því hvar í
Reykjavík búið er) er smávatn
að nafni Vífilsstaðavatn, en nú
orðið er hægt að fá keypt veiði-
leyfi í vatnið. Áður var það
lokað. Þarna er svipuð bleikja og
í Elliðavatni, 1—2 punda. Hún
tekur fluguna best oftast nær.
Bæðí við Vífilsstaðavatn og
Elliðavatn er ótrúlega mikil
náttúrufegurð og kyrrð og ró,
miðað við hve skammt vötn þessi
eru utan borgarmarkanna.
Þá hefur veiðin glæðst mjög í
Þingvallavatni að undanförnu,
en þar var hún mjög lítil framan
af vegna kuldanna. Góður mögu-
leiki er jafnán á mjög vænni
bieikju innan um í Þingvalla-
vatni.
Veiðileyfi í framangreind vötn
liggja á lausu, Vatnsendi, Elliða-
vatn, Gunnarshólmi selja leyfi í
Elliðavatnið, að Valhöll fást
leyfi í Þingvallavatn og á Vífils-
staðahælinu má kaupa leyfi í
Vífiisstaðavatn. Upplagt er að
skreppa i silung milli laxveiði-
ferðanna, sem hjá flestum eru
allt of fáar á surnri hverju. Má
þannig halda sér „volgum".
- gg/oj.
OSTER
skolphreinsitæki
fyrir: stærri sem smærri
byggðarlög,
frystihús, félagsheimili,
sjúkrahús,
skip og báta
G. J. Fossberg, vélaverzlun hf. |
Skúlagötu 63 - Reykjavlk \
330